Máy bay ném bom Nga tập trung bất thường

Điều này làm dấy lên nhiều câu hỏi về ý định của Moscow, đặc biệt trong bối cảnh xung đột Ukraine vẫn đang tiếp diễn.

Hình ảnh vệ tinh của căn cứ không quân Olenya ngày 11/3.

Theo hình ảnh vệ tinh được công bố, căn cứ này hiện đang có tới 10 máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS, 35 máy bay ném bom Tu-22M3, cùng với 5 máy bay vận tải An-12, 3 máy bay huấn luyện Tu-134UBL và 4 trực thăng Mi-8. Với tổng cộng 45 máy bay quân sự, đây là một trong những lần triển khai lớn nhất từng được ghi nhận tại căn cứ Olenya.

Căn cứ Olenya nằm cách thành phố Murmansk khoảng 90 km về phía nam và từ lâu đã đóng vai trò quan trọng trong chiến lược không quân Nga. Với đường băng dài 3.500 mét, dài nhất trên Bán đảo Kola, Olenya đủ khả năng vận hành các loại máy bay nặng, có tầm bay xa.

Trong lịch sử, Olenya từng là căn cứ trinh sát hải quân thời Chiến tranh Lạnh và là điểm dừng tiếp nhiên liệu cho các chuyến bay giữa Moscow và Havana vào những năm 1960-1970. Kể từ xung đột Nga-Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, căn cứ này đã trở thành trung tâm quan trọng cho các chiến dịch tấn công bằng tên lửa hành trình.

Dấu hiệu leo thang hay điều động chiến lược?

Việc tập trung số lượng lớn máy bay ném bom tại Olenya không phải là lần đầu tiên. Hình ảnh vệ tinh từ tháng 5/2023 đã ghi nhận sự hiện diện của 14 máy bay Tu-95MS, 2 máy bay Tu-160 và 2 máy bay Tu-22M3. Điều đáng chú ý là ngay sau đợt triển khai này, Nga đã tăng cường các cuộc không kích vào Ukraine.

Một đợt tập trung khác vào tháng 5/2024 cũng chứng kiến 12 máy bay Tu-95MS và 13 máy bay Tu-22M3 tại Olenya, chiếm khoảng 1/3 đội bay ném bom sẵn sàng chiến đấu của Nga lúc bấy giờ. Dữ liệu tình báo từ Anh và Ukraine ước tính Nga hiện có khoảng 40 máy bay Tu-95MS và Tu-22M3 đang hoạt động, nghĩa là gần một nửa số đó đang tập trung tại Olenya.

Điều này làm dấy lên lo ngại rằng Moscow có thể đang chuẩn bị cho một chiến dịch không kích lớn nhằm vào Ukraine, đặc biệt khi các cuộc tấn công trước đây đều có mô hình tập trung máy bay tại Olenya trước khi hành động.

Lợi thế địa lý và chiến thuật của Olenya

Căn cứ Olenya nằm cách Ukraine khoảng 1.800 km, ngoài tầm với của hầu hết các máy bay không người lái (UAV) và tên lửa tầm ngắn của Ukraine. Sự xa xôi này khiến nó trở thành nơi trú ẩn an toàn cho máy bay ném bom Nga, đặc biệt là sau khi Ukraine tiến hành các cuộc tấn công bằng UAV vào các căn cứ gần hơn, như Engels ở Saratov, vào cuối năm 2022 và đầu năm 2023.

Hai loại máy bay ném bom chủ lực tại Olenya là Tu-95MS và Tu-22M3, đều có khả năng mang tên lửa hành trình tiên tiến như Kh-101 và Kh-55 với tầm bắn hơn 2.500 km. Điều này cho phép Nga tấn công sâu vào lãnh thổ Ukraine mà không cần đưa máy bay vào vùng nguy hiểm của hệ thống phòng không đối phương.

Thông thường, các máy bay này sẽ cất cánh từ Olenya, bay về phía nam qua không phận Nga, đến khu vực gần biển Caspi hoặc Saratov, rồi phóng tên lửa từ đó. Chiến thuật này đã trở thành nền tảng trong chiến dịch không kích của Moscow, với các mục tiêu thường nhắm vào cơ sở hạ tầng năng lượng và quân sự của Ukraine.

Sự theo dõi của phương Tây và phản ứng quốc tế

Sự hiện diện của 35 máy bay ném bom Tu-22M3 tại Olenya, cao hơn hẳn các lần triển khai trước, đã thu hút sự quan tâm của giới phân tích phương Tây. Một số chuyên gia nhận định, đây có thể là dấu hiệu Nga đang chuẩn bị cho một đợt tấn công lớn nhằm khai thác các lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ Ukraine khi mùa xuân đến gần.

Tuy nhiên, một số ý kiến khác cho rằng đây có thể chỉ là động thái luân chuyển máy bay để bảo trì hoặc tập kết hậu cần. Việc có mặt 5 máy bay vận tải An-12, thường dùng để chở vật tư quân sự, có thể gợi ý rằng Nga đang vận chuyển vũ khí, bao gồm cả tên lửa hành trình, để tiếp tế cho các phi đội máy bay ném bom.

Ngoài ra, 3 máy bay Tu-134UBL (chuyên đào tạo phi công) và bốn trực thăng Mi-8 (thường dùng cho nhiệm vụ hậu cần) cũng cho thấy khả năng đây không chỉ đơn thuần là một cuộc tập trung lực lượng chuẩn bị chiến đấu.

Xuân Minh