Lễ hội Nữ tướng Lê Chân - truyền thống kiêu hãnh của người dân đất Cảng

Quang cảnh các nghệ sĩ diễn viên tập luyện chuẩn bị cho khai mạc Lễ hội Nữ tướng Lê Chân.

Trong tâm khảm của người dân thành phố Cảng, Nữ tướng Lê Chân được tôn vinh là Thành hoàng của vùng đất Hải Phòng. Khi bà qua đời, người dân An Biên khi đó đã dựng đền thờ Thánh mẫu Lê Chân, còn gọi là An Biên cổ miếu - đền Nghè ngày nay.

Ngày mồng Tám tháng Hai âm lịch hằng năm, người dân đất Cảng lại tưng bừng với Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân - một trong những lễ trọng của người dân Hải Phòng, luôn được tổ chức trang trọng với lòng thành kính sâu sắc.

Lễ hội Nữ tướng Lê Chân - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được xem là lễ trọng của người dân Hải Phòng.

Năm 2016, Lễ hội truyền thống nữ tướng Lê Chân đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Theo thần tích, Nữ tướng Lê Chân sinh năm 20 (SCN) tại xã An Biên, huyện Đông Triều, phủ Kinh Môn, xứ Hải Dương (nay là xã An Thủy, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh), con cụ Lê Đạo và bà Trần Thị Châu - một gia đình chuyên nghề chữa bệnh giúp người.

Sinh thời, Lê Chân nổi tiếng xinh đẹp, thông minh, giỏi võ nghệ và có chí hơn người. Thái thú Tô Định nghe danh, đòi lấy làm tỳ thiếp. Ông bà Lê Đạo kiên quyết khước từ. Thái thú Tô Định tức giận đã hãm hại cụ Lê Đạo.

Nợ nước, thù nhà, quyết chí phục thù, Lê Chân đã cùng thân quyến đến vùng An Dương, cửa sông Cấm để khai hoang, lập ấp mới, đặt tên là làng Vẻn, sau đổi thành trang An Biên (thành phố Hải Phòng ngày nay).

Năm 1999, tưởng nhớ công lao người liệt nữ, thành phố Hải Phòng đã dựng Tượng đài Nữ tướng Lê Chân được đặt uy nghiêm ngay giữa trung tâm thành phố; tượng được đúc bằng đồng, cao 7,5m, nặng 19 tấn và được hoàn thành vào cuối năm 2000.

Các hoạt động nghệ thuật biểu diễn tại tượng Nữ tướng Lê Chân.

Tượng đài Nữ tướng Lê Chân đã trở thành là một trong những biểu tượng của thành phố Cảng.

Hầu như các ngày trong năm, nhất là các ngày lễ trọng, trước tượng Bà sừng sững giữa trung tâm thành phố đều có hoa tươi và những nén hương thơm của người dân và du khách kính dâng, tưởng nhớ người liệt nữ anh hùng đã có công lập ấp, lãnh đạo nhân dân đánh giặc giữ nước, tạo dựng cuộc sống thanh bình trên mảnh đất tươi đẹp đầy nắng, gió nơi cửa biển trù phú này.

Theo lãnh đạo Ủy ban nhân dân quận Lê Chân, Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân không chỉ khơi dậy niềm tự hào, truyền thống quê hương, mà còn tạo không khí phấn khởi trong toàn Đảng, toàn dân trong nỗ lực xây dựng địa phương ngày càng phát triển mạnh mẽ, đời sống nhân dân ngày càng được nâng cao cả về vật chất và tinh thần.

Chợ Vẻn - phiên chợ quê được tái hiện trong Lễ hội Nữ tướng Lê Chân đón đông đảo người dân và du khách tham dự.

Cùng với đó, lễ hội còn là dịp để quảng bá, phát huy giá trị của Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, giới thiệu những thành tựu phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, cũng như tiềm năng, lợi thế trong phát triển kinh tế, văn hóa, du lịch của mảnh đất, con người nơi đây.

Tham dự Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân, người dân và du khách còn có dịp được chiêm bái di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Đền Nghè, di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia Đình An Biên và nhiều địa điểm lịch sử, danh thắng, công trình kiến trúc đặc sắc trên địa bàn.

Thông qua hoạt động lễ hội tiếp tục tuyên truyền, quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống của lễ hội, các điểm du lịch tâm linh trên địa bàn thành phố nói chung, Quận Lê Chân nói riêng đến với du khách trong và ngoài thành phố.

Lễ hội được khởi đầu với đoàn rước từ Đền Nghè và đình An Biên đến quảng trường Tượng đài Nữ tướng Lê Chân với nghi lễ truyền thống: múa lân, trống, chiêng, bát biểu, kiệu Long đình, đoàn nhạc bát âm, đội tế nữ quan, đoàn dâng lễ cùng đông đảo các tầng lớp nhân dân…

Trò chơi truyền thống được tái hiện trong lễ hội.

Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố Hải Phòng Trần Thị Hoàng Mai cho hay, Lễ hội Nữ tướng Lê Chân năm nay được tổ chức quy mô hoành tráng hơn với chương trình nghệ thuật đặc sắc “Nữ tướng Lê Chân - Thành hoàng đất Cảng”, “Thành phố Hải Phòng và quận Lê Chân vững tin bước vào kỷ nguyên mới” cùng sự góp mặt của hàng trăm nghệ sĩ, diễn viên chuyên nghiệp và không chuyên.

Đặc biệt, trong lễ hội năm nay, thành phố Hải Phòng cũng vinh dự đón Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận bảo vật quốc gia đối với “Bộ kim phẩm đền Nghè”- sự ghi nhận xứng đáng cho công tác gìn giữ bảo vật của quốc gia cũng như nỗ lực phát huy giá trị di sản văn hóa, lịch sử cho muôn đời sau.

Ngày 31/12/2024, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1712/QĐ-TTg công nhận Bộ Kim phẩm đền Nghè gồm 22 hiện vật bằng vàng, độc nhất, được cung tiến vào đền Nghè, tri ân Nữ tướng Lê Chân đầu thế kỷ XX là Bảo vật quốc gia.

Cùng với đó, lễ hội còn có nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật truyền thống như: hát ca trù, chèo cổ, biểu diễn nhạc cụ dân tộc, tái hiện các trò chơi dân gian…

Nhiều trò chơi dân gian truyền thống được tổ chức trong lễ hội.

Lễ hội Nữ tướng Lê Chân chính thức được khai mạc tối 7/3, tại Quảng trường không chỉ đáp ứng niềm mong mỏi của nhân dân địa phương, đáp ứng nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng cổ truyền dân tộc, sinh hoạt lễ hội truyền thống, du xuân của nhân dân địa phương cùng đông đảo du khách thập phương mà còn góp phần ôn lại truyền thống, giáo dục con cháu lòng yêu nước, đạo lý uống nước nhớ nguồn, tự hào dân tộc và trách nhiệm của mỗi người dân đối với quê hương, đất nước.

Lễ hội cũng là dịp giới thiệu, quảng bá với du khách trong và ngoài nước về các giá trị di tích lịch sử, kiến trúc nghệ thuật của Tượng đài Nữ tướng Lê Chân, về đền Nghè linh thiêng thờ Nữ tướng Lê Chân trên phố Mê Linh đã được xếp hạng là di tích quốc gia và ngôi đình cổ An Biên trên phố Hai Bà Trưng.

NGÔ QUANG DŨNG