Lễ cúng vào nhà mới – Tín ngưỡng thiêng liêng của người H'rê

Lễ cúng về nhà mới, được gọi trong tiếng H’rê là Hkia Tóc Hniêm Niêu. Đây là một trong những loại hình diễn xướng văn hóa dân gian phổ biến, mang đậm màu sắc tín ngưỡng, phản ánh nét đẹp độc đáo trong đời sống tinh thần của đồng bào H’rê tại tỉnh Quảng Ngãi.

Đối với đồng bào người H’rê, nghi lễ này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, mang tâm niệm dân gian sâu sắc “An cư lập nghiệp”. Sau khi lập dàn cúng, chuẩn bị lễ vật, già làng - người có uy tín cao nhất trong làng đảm nhiệm vai trò chủ lễ.

Phong tục cúng vào nhà mới của người H’rê gồm ba nghi lễ quan trọng. Đầu tiên là lễ cúng ngoài sân hay còn gọi là Klaq Doàng Diq Dòng, cầu xin thần mặt trời, thần mặt trăng và các thần linh vũ trụ che chở, bảo vệ ngôi nhà khỏi thiên tai như sét đánh, gió giật, mưa lớn. Tiếp theo là lễ cúng Klaq Hoanh, xin thần đất và thần may mắn ban phước lành, bảo vệ hoa màu khỏi sâu bệnh, đem lại mùa màng tươi tốt, cuộc sống ấm no. Cuối cùng là lễ Hkia - lễ cúng vào nhà mới, đánh dấu thời khắc gia đình chính thức an cư, cầu mong bình an, hạnh phúc và thịnh vượng”.

Kiến trúc nhà sàn của người H’rê được thiết kế và dựng bằng nguyên vật liệu từ thiên nhiên như gỗ rừng, mây, tre, tranh. Nên việc cúng vào nhà mới cũng là để cảm ơn thần rừng đã cho phép gia chủ dựng xong ngôi nhà. Đây còn là lễ cúng tạ ơn các thần cây, thần tre, thần mây,.. mời các thần lên giàng về dự lễ, cùng dùng mâm cơm, rượu cần, nước trong, chung vui với gia đình trong ngày vào nhà mới. Nội dung cúng bao gồm: Gọi Giàng, Mời giàng, Hỏi ý kiến của giàng, Tiễn giàng.

Lễ vào nhà mới của người H’rê không chỉ gói gọn trong phạm vi một làng, mà còn có sự tham dự của khách từ các làng lân cận. Trong men rượu cần nồng nàn, mọi người cùng sẻ chia tâm tình, gạt bỏ hiềm khích, gắn kết tình cảm, chúc nhau những lời tốt đẹp, chúc cho mùa màng bội thu, chúc sức khỏe, chúc cho làng phát triển, thịnh vượng.

Thực hiện Thy Phước