Lập di chúc định đoạt cả đất người khác có hợp pháp không?

Ảnh minh họa

Câu hỏi

Bác tôi mất có lập di chúc để toàn bộ mảnh đất của gia đình cho anh trai họ. Như tôi được biết thì mảnh đất này của ông bà nội để lại cho bố tôi và bác. Vậy việc bác lập di chúc định đoạt cả đất người khác có hợp pháp hay không?

Trả lời

Từ xưa tới nay, hầu hết các văn bản quy định về thừa kế của Việt Nam đều khẳng định, di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Tuy nhiên, để di chúc hợp pháp, quy định của pháp luật còn đặt ra nhiều điều kiện, yêu cầu người lập di chúc phải thỏa mãn. Đây là quy định thể hiện sự can thiệp, điều chỉnh bởi ý chí của Nhà nước nhằm cân bằng nhu cầu để lại tài sản của một người cho người khác sau khi chết và quyền, lợi ích của các chủ thể khác có liên quan tới quá trình thừa kế.

Căn cứ Điều 609 Bộ luật Dân sự 2015 về người lập di chúc như sau: "Cá nhân có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình; để lại tài sản của mình cho người thừa kế theo pháp luật; hưởng di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật".

Đồng thời, Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về một bản di chúc hợp pháp: một di chúc được coi là hợp pháp khi nó được lập theo ý nguyện tự nguyện của người lập di chúc, tuân thủ các quy định và điều kiện của pháp luật, và không vi phạm quyền của người thụ hưởng di sản. Việc tuân thủ các yếu tố này đảm bảo rằng di chúc có giá trị pháp lý và có thể được thực hiện một cách chính xác và công bằng sau khi người lập di chúc qua đời.

Như vậy, cá nhân chỉ có quyền lập di chúc để định đoạt tài sản của mình chứ không thể định đoạt cả phần đất của người khác. Nếu di chúc mà định đoạt cả tài sản người khác thì phần nội dung di chúc này sẽ bị tuyên vô hiệu do trái pháp luật, cụ thể là nội dung di chúc đã xâm phạm quyền sở hữu, định đoạt tài sản của người khác một cách bất hợp pháp. Mặc dù pháp luật cho phép công dân được tự do lập di chúc để định đoạt tài sản, di sản thừa kế của mình để lại cho người khác, nhưng nội dung, tài sản định đoạt phải tuân theo pháp luật. Người lập di chúc chỉ được định đoạt tài sản thuộc quyền sở hữu hợp pháp của mình, không được quyền định đoạt cả phần tài sản của người khác.

Dù có di chúc, nhưng do lập phần tài sản của người khác trái pháp luật, nên những người được hưởng tài sản theo di chúc không thể cứ căn cứ phần nội dung di chúc trái pháp luật này để làm căn cứ kiện đòi tài sản được. Nếu phát sinh tranh chấp, chủ sở hữu tài sản sẽ có quyền yêu cầu tuyên bố phần di chúc này vô hiệu do trái pháp luật.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng - Trưởng Văn phòng Luật sư Kết Nối

Câu hỏi bạn đọc xin gửi về địa chỉ: Báo Kinh tế & Đô thị, số 21 Huỳnh Thúc Kháng, quận Đống Đa, Hà Nội; Email: bandoc@ktdt.com.vn

Phương Nguyên