Làm gì để dữ liệu thực sự là 'máu' nuôi dưỡng nền kinh tế?

Phát biểu tại Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ nhất Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia vào sáng 22/3, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị xác định rõ dữ liệu là trung tâm của chuyển đổi số, là động lực quan trọng cho sự phát triển. Ông yêu cầu: “Cần nhận thức rõ quản trị dữ liệu không chỉ là vấn đề chính sách, mà còn là vấn đề công nghệ. Không có công nghệ, không thể thu thập, lưu trữ, xử lý, phân tích và chia sẻ dữ liệu một cách an toàn và hiệu quả”.

Dữ liệu quốc gia đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi số, được xem như tài nguyên quan trọng, tương tự như “máu” nuôi dưỡng nền kinh tế số. Việc quản trị và khai thác hiệu quả dữ liệu có thể thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao hiệu suất lao động và tạo ra các dịch vụ, sản phẩm mới, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội.

Tuy nhiên, hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản trị và khai thác dữ liệu, như: Nhận thức về vai trò của dữ liệu chưa đầy đủ; Hạ tầng dữ liệu phân tán, thiếu kết nối; Thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao về dữ liệu; Khung pháp lý chưa hoàn thiện, đặc biệt trong các lĩnh vực như bảo mật dữ liệu, bảo vệ quyền riêng tư và dữ liệu cá nhân và vấn đề An ninh, an toàn dữ liệu còn nhiều thách thức.

Dữ liệu quốc gia đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi số, được xem như tài nguyên quan trọng, tương tự như “máu” nuôi dưỡng nền kinh tế số.

Để hoàn thành 7 nhiệm vụ mà Tổng bí thư giao cho Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia, hiệp hội này và các tổ chức, cá nhân có liên quan cần có những hành động thiết thực, hiệu quả nhằm:

Nâng cao nhận thức về vai trò của dữ liệu: Tổ chức các chương trình đào tạo, hội thảo, chiến dịch truyền thông nhằm tăng cường hiểu biết về tầm quan trọng của dữ liệu trong chuyển đổi số. Chương trình đào tạo giúp nâng cao năng lực xử lý và khai thác dữ liệu của nhân sự trong tổ chức. Khi nhân viên có đủ kiến thức về dữ liệu, họ có thể áp dụng vào công việc, cải thiện hiệu suất và đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính.

Hội thảo là cơ hội để các doanh nghiệp, chuyên gia và nhà quản lý chia sẻ kinh nghiệm thực tế, cập nhật xu hướng công nghệ và tìm ra giải pháp tối ưu cho việc sử dụng dữ liệu. Chiến dịch truyền thông giúp lan tỏa nhận thức về dữ liệu tới công chúng, doanh nghiệp và các tổ chức, thúc đẩy văn hóa sử dụng dữ liệu trong mọi hoạt động.

Phát triển hạ tầng dữ liệu đồng bộ và kết nối: Đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, đảm bảo khả năng kết nối và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, tổ chức. Vì hạ tầng dữ liệu là nền tảng cốt lõi giúp các cơ quan, tổ chức khai thác và sử dụng dữ liệu một cách hiệu quả. Nếu không có hạ tầng dữ liệu hiện đại và khả năng kết nối, các hoạt động số hóa sẽ bị phân mảnh, gây khó khăn trong việc chia sẻ, phân tích và khai thác dữ liệu.

Việc đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin không chỉ giúp tăng tốc quá trình chuyển đổi số mà còn nâng cao hiệu quả quản lý, ra quyết định và cung cấp dịch vụ công, dịch vụ doanh nghiệp dựa trên dữ liệu. Một hệ thống dữ liệu đồng bộ giúp kết nối thông tin giữa các cơ quan, tổ chức, giảm tình trạng dữ liệu bị phân tán hoặc trùng lặp. Điều này giúp nâng cao hiệu quả sử dụng dữ liệu và giảm chi phí vận hành.

Đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao: Hợp tác với các cơ sở giáo dục, tổ chức đào tạo chuyên sâu về khoa học dữ liệu, phân tích dữ liệu và quản trị dữ liệu. Để khai thác dữ liệu hiệu quả, cần có đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản về khoa học dữ liệu, phân tích dữ liệu và quản trị dữ liệu. Việc hợp tác với các cơ sở giáo dục và tổ chức đào tạo chuyên sâu giúp đảm bảo nguồn nhân lực có trình độ cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động.

Hoàn thiện khung pháp lý về dữ liệu: Phối hợp với các cơ quan chức năng xây dựng và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và an ninh mạng. Dữ liệu ngày càng trở thành tài sản quan trọng của cá nhân, doanh nghiệp và quốc gia. Khi khối lượng dữ liệu tăng lên nhanh chóng cùng với sự phát triển của công nghệ, các vấn đề về bảo mật, quyền riêng tư và an ninh mạng cũng trở nên phức tạp hơn.

Một khung pháp lý chặt chẽ giúp bảo vệ thông tin cá nhân khỏi các hành vi lạm dụng, rò rỉ hoặc khai thác trái phép. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các công nghệ như AI, Big Data và IoT thu thập lượng lớn dữ liệu người dùng. Khi dữ liệu trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng, một hệ thống pháp luật rõ ràng giúp đặt ra các tiêu chuẩn bảo mật, yêu cầu doanh nghiệp và tổ chức tuân thủ các quy định nghiêm ngặt để bảo vệ dữ liệu.

Dữ liệu đã trở thành tài sản quan trọng của cá nhân, doanh nghiệp và quốc gia.

Đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu: Phát triển và áp dụng các giải pháp công nghệ bảo mật tiên tiến, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn bảo mật dữ liệu và hình thành ngành công nghiệp về bảo mật dữ liệu.

Dữ liệu đã trở thành tài sản quan trọng của cá nhân, doanh nghiệp và quốc gia. Khi dữ liệu được số hóa và lưu trữ trên các hệ thống công nghệ, nguy cơ bị tấn công mạng, rò rỉ hoặc đánh cắp dữ liệu cũng gia tăng. Việc phát triển và áp dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến, cùng với việc xây dựng các tiêu chuẩn an toàn dữ liệu, không chỉ giúp bảo vệ thông tin mà còn tạo ra một môi trường số an toàn, thúc đẩy niềm tin của người dùng và doanh nghiệp.

Khi dữ liệu bị xâm phạm, không chỉ ảnh hưởng đến quyền riêng tư của cá nhân mà còn gây tổn thất lớn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong các ngành như tài chính, y tế và thương mại điện tử. Khi dữ liệu được bảo vệ an toàn, cá nhân và doanh nghiệp sẽ tin tưởng hơn vào các dịch vụ số, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế số.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo dựa trên dữ liệu: Khuyến khích nghiên cứu và ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, học máy trong việc khai thác và sử dụng dữ liệu.

Tăng cường hợp tác quốc tế: Thiết lập quan hệ hợp tác với các tổ chức quốc tế, học hỏi kinh nghiệm và áp dụng các thực tiễn tốt nhất trong quản trị và khai thác dữ liệu.

Dữ liệu không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn là nền tảng giúp doanh nghiệp và tổ chức đưa ra quyết định chiến lược. Việc triển khai đồng bộ các giải pháp về nâng cao nhận thức, phát triển hạ tầng dữ liệu, đào tạo nhân lực, hoàn thiện khung pháp lý và đảm bảo an ninh dữ liệu sẽ giúp Việt Nam xây dựng một hệ sinh thái số bền vững, tạo động lực phát triển kinh tế.

Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia có thể đóng vai trò trung gian, kết nối các bên liên quan như chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức nghiên cứu để xây dựng chiến lược phát triển dữ liệu đồng bộ và hiệu quả.

Lê Thọ Bình

Lê Thọ Bình