Kinh tế xanh: Nền tảng cho phát triển bền vững

Kinh tế xanh là gì?

Kinh tế xanh (Green Economy) được định nghĩa là một nền kinh tế giúp cải thiện phúc lợi con người và công bằng xã hội, đồng thời giảm thiểu đáng kể các rủi ro về môi trường và sự khan hiếm tài nguyên thiên nhiên. Theo Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP), kinh tế xanh là nền kinh tế phát thải carbon thấp, sử dụng tài nguyên hiệu quả và hướng đến sự công bằng xã hội.

Kinh tế xanh là nền tảng cho phát triển bền vững.

Các đặc điểm chính của kinh tế xanh:

Phát thải carbon thấp: Tập trung giảm thiểu lượng khí nhà kính thông qua các công nghệ sạch và sử dụng năng lượng tái tạo. Ví dụ, việc áp dụng hệ thống điện mặt trời tại các khu công nghiệp đã giúp giảm 15% lượng phát thải khí nhà kính trong một năm.

Hiệu quả tài nguyên: Tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên thiên nhiên, giảm lãng phí và khai thác bền vững.

Công bằng xã hội: Tạo ra cơ hội việc làm xanh, cải thiện điều kiện sống cho các nhóm yếu thế trong xã hội.

Sự khác biệt giữa kinh tế xanh và kinh tế truyền thống

Kinh tế truyền thống chủ yếu dựa vào việc khai thác tối đa tài nguyên để đạt tăng trưởng kinh tế mà không chú trọng đến các tác động tiêu cực đến môi trường. Trong khi đó, kinh tế xanh đặt ưu tiên vào việc cân bằng giữa phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và đảm bảo công bằng xã hội.

Vai trò của kinh tế xanh trong phát triển bền vững

Giảm thiểu tác động môi trường

Kinh tế xanh giúp giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ hệ sinh thái, và hạn chế các hiện tượng thời tiết cực đoan. Các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, nông nghiệp hữu cơ, và quản lý rác thải đều đóng góp quan trọng vào mục tiêu này.

Thúc đẩy việc làm xanh

Kinh tế xanh tạo ra nhiều cơ hội việc làm xanh mới trong các ngành như năng lượng tái tạo, sản xuất sạch hơn, và dịch vụ môi trường. Điều này không chỉ giúp giảm tỷ lệ thất nghiệp mà còn nâng cao chất lượng lao động.

Kinh tế xanh là con đường phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn.

Đảm bảo an ninh tài nguyên

Việc sử dụng hiệu quả và tái tạo tài nguyên giúp đảm bảo nguồn cung lâu dài cho các thế hệ tương lai, giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên không tái tạo.

Tăng cường công bằng xã hội

Kinh tế xanh hướng đến việc cải thiện phúc lợi cho tất cả mọi người, đặc biệt là các nhóm yếu thế, thông qua việc cung cấp các dịch vụ cơ bản như nước sạch, năng lượng tái tạo, và không khí trong lành.

Thực trạng và triển vọng kinh tế xanh tại Việt Nam

Thực trạng

Việt Nam đã và đang có nhiều bước tiến quan trọng trong việc xây dựng nền kinh tế xanh, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo (như điện mặt trời, điện gió), nông nghiệp hữu cơ, và quản lý chất thải. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức lớn như:

Hạn chế về công nghệ và tài chính.

Thiếu đồng bộ trong chính sách.

Nhận thức cộng đồng chưa cao.

Triển vọng

Trong tương lai, kinh tế xanh sẽ đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển bền vững của Việt Nam. Chính phủ đang tập trung thúc đẩy các chương trình như:

Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh.

Phát triển năng lượng tái tạo và giảm phát thải carbon.

Hỗ trợ doanh nghiệp xanh và khởi nghiệp sáng tạo.

Số liệu nổi bật về tăng trưởng xanh

Quy mô kinh tế xanh: Năm 2020, các hoạt động kinh tế xanh tại Việt Nam tạo ra khoảng 6,7 tỷ USD, chiếm 2% GDP, với tốc độ tăng trưởng từ 10–13%/năm trong giai đoạn 2018–2020.

Nhu cầu tài chính: Theo UNDP, để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, Việt Nam cần khoảng 330–370 tỷ USD.

Thị trường tài chính xanh: Theo Nhịp sống kinh tế Việt Nam và Thế giới (tháng 6/2024), các ngân hàng thương mại tại Việt Nam đã phát hành khoảng 1,4 tỷ USD trái phiếu xanh.

Tác động đến việc làm: Đầu tư vào năng lượng tái tạo và hạ tầng bền vững có thể tạo ra tới 500.000 việc làm xanh mới tại Việt Nam vào năm 2030.

Ý kiến của chuyên gia trong nước

Nhiều chuyên gia tại Việt Nam đã đưa ra các nhận định tích cực về tầm quan trọng của kinh tế xanh:

Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh ba trọng tâm để thúc đẩy chuyển đổi xanh: hoàn thiện tư duy xanh, xây dựng cộng đồng xanh có trách nhiệm, và tăng cường hợp tác quốc tế.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng tài chính xanh là xu hướng tất yếu, với các công cụ như tín dụng và trái phiếu xanh đang dần được hoàn thiện.

Bà Nguyễn Như Quỳnh (UNDP Việt Nam) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá chỉ tiêu phát triển bền vững trong doanh nghiệp.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ – Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường nhận định: "Mô hình kinh tế tuần hoàn là công cụ để thế giới hướng tới việc không có rác thải".

PGS.TS Trương Mạnh Tiến – Chủ tịch danh dự Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam nhấn mạnh: "Chuyển đổi xanh và phát triển bền vững là những vấn đề cần được quan tâm nhất, và đã được đưa vào luật để hướng tới mục tiêu quan trọng này".

PGS.TS Trương Mạnh Tiến - Chủ tịch sáng lập Hội Kinh tế Môi trường Việt Nam đánh giá cao việc chuyển xanh gắn với phát triển bền vững.

Kết luận

Kinh tế xanh không chỉ là một giải pháp cấp bách để đối phó với các thách thức môi trường mà còn là nền tảng để xây dựng một tương lai bền vững. Việc chuyển đổi sang kinh tế xanh đòi hỏi sự đồng lòng từ chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng.

Để đạt được mục tiêu này, mỗi cá nhân cần nâng cao nhận thức và tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường và tiêu dùng bền vững.

Xuân Hòa