Khẩn cấp ứng phó dịch bệnh đậu mùa khỉ

Chủ động giám sát, phát hiện sớm trường hợp nghi nhiễm

Việt Nam được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) xếp vào nhóm 1 - nhóm quốc gia chưa ghi nhận ca bệnh đậu mùa khỉ, song một số quốc gia và vùng lãnh thổ bên cạnh Việt Nam đã ghi nhận ca bệnh.

Sau khi WHO tuyên bố đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng toàn cầu, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Liên Hương cùng Văn phòng WHO tại Việt Nam, Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ tại Việt Nam và các cơ quan đã họp khẩn cấp để bàn phương án ứng phó dịch.

Tại cuộc họp, các chuyên gia phân tích nguy cơ dịch bệnh đậu mùa khỉ thâm nhập và tìm biện pháp ứng phó. Theo bác sĩ Đỗ Hồng Hiên, chuyên gia dịch tễ, tuy WHO chưa có báo cáo ca bệnh tại Việt Nam, nhưng đây chỉ là vấn đề thời gian, hoặc có thể đã có sự lây truyền trong cộng đồng. Vì vậy, cần có các biện pháp ứng phó sàng lọc, ngăn chặn không gây lây nhiễm và bảo vệ nhân viên y tế - những người có nguy cơ cao.

Thế giới đã ghi nhận gần 16.000 trường hợp mắc đậu mùa khỉ tại 74 quốc gia, trong đó đã có 5 trường hợp tử vong (tỷ lệ tử vong trên số mắc khoảng 1/3.000). Tuy nhiên, gần đây, số ca bệnh tăng lên, đặc biệt tại một số quốc gia châu Âu. Theo WHO cũng như Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, tác nhân gây bệnh là virus, đường lây qua tiếp xúc, giọt bắn.

Vài tháng trước, virus này vẫn được đánh giá là khó lây từ người sang người, nhưng gần đây có vẻ lây truyền dễ hơn. Vì vậy, Việt Nam không được mất cảnh giác, cần cập nhật thường xuyên diễn biến tình hình dịch bệnh. Chủ động giám sát, phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh đậu mùa khỉ tại các cửa khẩu để kịp thời phát hiện, truy vết, điều tra, quản lý ca bệnh và xử lý, không để bệnh lây lan ra cộng đồng là nhiệm vụ cấp bách trong công tác phòng, chống dịch.

Ba tình huống ứng phó dịch bệnh đậu mùa khỉ

Theo yêu cầu của ngành y tế, các cơ quan chức năng cần thực hiện nghiêm kiểm dịch y tế tại các cửa khẩu, do các trung tâm kiểm soát bệnh tật (CDC) triển khai, thông qua giám sát người nhập cảnh bằng đường hàng không, hàng hải để phát hiện sớm ca bệnh, theo dõi thân nhiệt, triệu chứng.

Nếu phát hiện trường hợp nghi ngờ, kiểm dịch viên y tế sẽ thăm khám, lập phiếu điều tra dịch tễ. Trường hợp du khách có triệu chứng lâm sàng và yếu tố dịch tễ, kiểm dịch viên y tế sẽ hướng dẫn người nhập cảnh đến Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương hoặc các bệnh viện đa khoa có khu cách ly để được kiểm tra, theo dõi.

Các CDC phối hợp với các cảng hàng không quốc tế và các đơn vị liên quan tăng cường giám sát để phát hiện những trường hợp nghi ngờ ngay tại cửa khẩu; triển khai các biện pháp quản lý, xét nghiệm, phòng, chống dịch. Cùng với đó, tập huấn, hướng dẫn chuyên môn phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ cho các đơn vị trong ngành.

Để chủ động ứng phó khi dịch bệnh xâm nhập, ngày 29/7, Bộ Y tế đã ban hành Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh đậu mùa khỉ ở người, trong đó đã phân tuyến điều trị, tránh dồn bệnh nhân về tuyến trên. Chiều 1/8, Bộ Y tế đã tổ chức tập huấn Hướng dẫn chẩn đoán điều trị đậu mùa khỉ.

TS. Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, Bộ đang xây dựng kế hoạch ứng phó với 3 tình huống dịch đậu mùa khỉ.

Tình huống 1, chưa có trường hợp bệnh thâm nhập vào Việt Nam, các bệnh viện kiện toàn ban chỉ đạo phòng chống dịch, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị cơ sở vật chất, khu vực cách ly, trang thiết bị, nhân lực, thuốc, vật tư...; xây dựng quy trình nội bộ tiếp đón, cách ly và điều trị người bị bệnh đậu mùa khỉ; điều trị ca bệnh theo phân tuyến…

Tình huống 2, có các trường hợp bệnh đậu mùa khỉ thâm nhập vào Việt Nam, tổ chức khu điều trị cách ly riêng cho ca bệnh đậu mùa khỉ; cập nhật quy trình tiếp đón, cách ly, điều trị phù hợp…

Tình huống 3, nếu dịch lây lan ra cộng đồng, sẽ mở rộng khu vực cách ly điều trị, tính toán phương án tự cách ly điều trị tại nhà; sẵn sàng cử đội cấp cứu lưu động và hỗ trợ tuyến dưới, bệnh viện khác khi cần thiết; phân loại người bệnh theo mức độ nặng nhẹ để điều trị tại các tuyến phù hợp; hạn chế di chuyển người bệnh…

Theo chuyên gia, các dấu hiệu nguy hiểm của bệnh đậu mùa khỉ cần theo dõi, xem xét chuyển tuyến điều trị là: giảm thị lực; giảm ý thức, hôn mê, co giật; suy hô hấp, chảy máu, giảm lượng nước tiểu; các dấu hiệu của nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn. Với các ca bệnh nghi ngờ hoặc đã xác định mắc bệnh, cần thực hiện giám sát và cách ly.

Công tác điều trị bệnh chủ yếu là điều trị triệu chứng, bảo đảm dinh dưỡng, cân bằng nước điện giải và hỗ trợ tâm lý. Tiêu chuẩn xuất viện với bệnh nhân là người bệnh cách ly tối thiểu 14 ngày và đã hết các triệu chứng lâm sàng.

Bộ Y tế khuyến cáo người dân cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng bệnh đậu mùa khỉ như che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay; đồng thời, đảm bảo an toàn thực phẩm, tăng cường vận động thể lực.

Người có triệu chứng phát ban cấp tính kèm theo 1 hoặc nhiều biểu hiện nghi ngờ cần liên hệ với cơ sở y tế chủ động, tự cách ly.

Người dân cần tránh tiếp xúc gần với người mắc bệnh đậu mùa khỉ, tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh.

Người đến các quốc gia có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ khu vực Trung và Tây Phi cần tránh tiếp xúc với động vật có vú.

Dương Ngân