Kéo ngư dân cùng tham gia bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ

Trà Ổ cũng là đầm nước ngọt lớn nhất của tỉnh Bình Định, với diện tích khoảng 1.200ha. Để bảo vệ nguồn lợi thủy sản phong phú và đa dạng trên đầm, chính quyền địa phương 4 xã quanh đầm gồm Mỹ Châu, Mỹ Đức, Mỹ Lợi, Mỹ Thắng (cùng huyện Phù Mỹ) đã thực hiện mô hình "đồng quản lý" và đạt nhiều kết quả thiết thực.

Các thành viên Tổ chức cộng đồng đầm Trà Ổ tham gia thả cá tái tạo nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ vào ngày 12/2/2025. Ảnh: Ái Trinh

Theo lãnh đạo UBND huyện Phù Mỹ, đầm Trà Ổ là một trong những đầm phá thể hiện nét đặc trưng về hệ sinh thái của vùng đất ngập nước ở khu vực miền Trung, có nguồn lợi thủy sản phong phú, đa dạng, có chế độ môi trường nước và thủy văn thuận lợi cho nhiều loài thủy sản sinh sống và phát triển; đồng thời cũng là vườn ươm và cũng là nguồn cung cấp, bổ sung các nguồn lợi tôm, cá, rạm, chình mun,… cho nhu cầu nhân dân trong và ngoài địa phương.

Tuy nhiên, do sức ép về gia tăng dân số và nhu cầu sống, thời gian qua một số bộ phận cư dân ven đầm đã có các hoạt động khai thác, sử dụng không hợp lý, gây ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn lợi thủy sản tự nhiên của đầm Trà Ổ, trong đó có những loài đặc hữu như chình mun, rạm đang suy giảm nghiêm trọng, tác động trực tiếp đến sinh kế của cộng đồng dân cư ven đầm.

Để bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ, mô hình "đồng quản lý" đã được thành lập từ năm 2007. Cùng với vai trò hoạt động tích cực của Hội đồng điều hành liên xã và các Nhóm hạt nhân bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ của 4 xã ven đầm đã tổ chức tuần tra, xử lý các đối tượng sử dụng xung điện khai thác thủy sản trên đầm.

Đến tháng 3/2024, Tổ chức cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ được củng cố, kiện toàn với 194 thành viên là cộng đồng ngư dân ở 4 xã quanh đầm. Tổ chức này đã được UBND huyện Phù Mỹ công nhận, giao quyền quản lý và bảo vệ nguồn lợi thủy sản tại đầm Trà Ổ với diện tích 1.140 ha. Từ khi thành lập đến nay, Tổ chức cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ thường xuyên tổ chức tuần tra giám sát hoạt động khai thác thủy sản trên đầm, truy quét các hoạt động khai thác thủy sản bằng xung điện và đã tịch thu được 2 phương tiện thủy (ghe), 13 bình ắc quy và 20 bộ kích điện; đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền để nâng cao nhận thức cộng đồng ngư dân trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.

Mô hình "đồng quản lý" bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ đã tạo được chuyển biến mạnh mẽ nhận thức của cộng đồng dân cư về vai trò và trách nhiệm trong việc khai thác, bảo vệ nguồn lợi thủy sản; thể hiện rõ nét nhất là mối quan hệ giữa chính quyền địa phương và cộng đồng dân cư đã có tiếng nói chung đối với công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản của đầm. Nguồn lợi thủy sản của đầm ngày càng phục hồi và phát triển, hằng năm đầm đã cung cấp hàng trăm tấn thủy sản các loại, tạo thu nhập ổn định cho các hộ hành nghề khai thác thủy sản trên đầm từ 200 - 500 nghìn đồng/ngày.

Tại các xã xây dựng mô hình "đồng quản lý", cộng đồng ngư dân đã có nhiều đóng góp tích cực và có hiệu quả vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản của các địa phương. Điển hình hoạt động thả cá tái tạo nguồn lợi thủy sản đã được đưa vào thực hiện trong Quy chế quản lý, khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ.

Hằng năm, UBND 4 xã ven đầm có kế hoạch vận động ngư dân và các tổ chức cơ quan đoàn thể liên quan tham gia đóng góp và phối hợp tổ chức thực hiện việc thả cá giống bổ sung, tái tạo làm phong phú nguồn lợi thủy sản. Từ năm 2021 đến nay, một doanh nghiệp đã hỗ trợ kinh phí (mỗi năm 60 triệu đồng) để mua cá giống thả xuống đầm nhằm tái tạo nguồn lợi thủy sản. Đây là hoạt động có ý nghĩa, vừa truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc khai thác phải đi đôi với quản lý và bảo vệ, vừa giúp bổ sung tái tạo nguồn lợi thủy sản trên đầm Trà Ổ, đảm bảo môi trường sinh thái, thu nhập và cuộc sống cho cộng đồng dân cư 4 xã quanh đầm.

Ông Hồ Ngọc Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ cho biết, từ cách nay gần 2 năm, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định đã ký ban hành quyết định phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chung xây dựng tỷ lệ 1/5.000 Khu vực đầm Trà Ổ, huyện Phù Mỹ đến năm 2035. Với mục tiêu trở thành khu vực bảo tồn sự đa dạng sinh học đầm nước ngọt; phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng trên cơ sở bảo tồn và phát triển hệ sinh thái, cảnh quan tự nhiên, văn hóa tại khu vực; đồng thời cải tạo đập Hòa Tân, nạo vét cửa Hà Ra cho phù hợp, tạo điều kiện về lượng nước cho chình, cá và các loại thủy sản khác vào sinh sản, tạo nguồn con giống, bổ sung nguồn lợi thủy sản cho đầm; nhằm phục vụ nhu cầu dân sinh và phát triển KT-XH của huyện trong thời gian tới.

"Tổ chức cộng đồng bảo vệ nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ sẽ là cánh tay nối dài giúp chính quyền địa phương đẩy mạnh tuyên truyền rộng rãi việc bảo vệ, nuôi trồng và phát triển nguồn lợi thủy sản; kết hợp với xử lý kịp thời những hành vi sử dụng các ngành nghề bị cấm đang lén lút khai thác thủy sản, làm hủy diệt nguồn lợi thủy sản đầm Trà Ổ", ông Hồ Ngọc Chánh nhấn mạnh.

Ai Trinh