'Kể chuyện sau ngày thống nhất': Dấu ấn lịch sử qua lăng kính nghệ thuật

Nghệ thuật vẫn luôn mạnh mẽ, nuôi dưỡng những giá trị truyền thống

Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM vừa mở ra một không gian lắng đọng, nơi thời gian như ngừng lại để nhường chỗ cho những câu chuyện thầm lặng sau ngày thống nhất. Triển lãm chuyên đề "Kể chuyện sau ngày thống nhất", kéo dài đến ngày 8/6/2025, không chỉ là một sự kiện nghệ thuật đơn thuần, mà còn là một hành trình xúc động, đưa người xem ngược dòng lịch sử, chạm vào những ký ức thiêng liêng của dân tộc.

Ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng, chia sẻ sự kiện diễn ra dịp kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam và 135 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Triển lãm là lời tri ân sâu sắc đến những người con đã ngã xuống vì độc lập, tự do, đồng thời tôn vinh những tâm hồn nghệ sĩ kiên cường, những người đã dùng cọ vẽ và đường nét để khắc họa một thời bom đạn.

Ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM đã chia sẻ về ý nghĩa sâu sắc của sự kiện

Hơn 100 tác phẩm hội họa, điêu khắc, ký họa được chắt lọc từ bộ sưu tập quý giá của Bảo tàng và những sáng tác đầy tâm huyết của các nghệ sĩ Câu lạc bộ Truyền thống Mỹ thuật Giải phóng, tạo nên một bản giao hưởng đa thanh của ký ức. Bốn chủ đề "Ký họa chiến trường", "Hồi ức bão lửa", "Những khoảng lặng", và "Góc nhìn hôm nay" như những chương hồi của một cuốn sử bằng hình ảnh, dẫn dắt người xem qua những cung bậc cảm xúc khác nhau.

Đặc biệt, sự hòa quyện giữa những tác phẩm "vượt thời gian" của Bảo tàng và hơi thở đương đại trong "Góc nhìn hôm nay" của các nghệ sĩ như Phan Hữu Thiện, Trang Phượng, Trần Xuân Hòa... tạo nên một sự tiếp nối đầy ý nghĩa. Những sáng tác mới không chỉ là sự kế thừa mà còn là sự phát triển, cho thấy dòng chảy nghệ thuật vẫn luôn mạnh mẽ, nuôi dưỡng những giá trị truyền thống.

Những tác phẩm tiêu biểu như: "Truy kích" của Trang Phượng, "Trạm giao liên" của Nguyễn Văn Đệ, "Vết xích xe tăng giặc" của Huỳnh Văn Thuận... không chỉ là những minh chứng sống động cho một thời kỳ lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho các thế hệ nghệ sĩ sau này. Chúng là nền tảng tinh thần quý giá, để nghệ thuật Việt Nam không ngừng vươn lên.

Triển lãm "Kể chuyện sau ngày thống nhất" không chỉ đơn thuần là một cuộc trưng bày, mà còn là một cuộc hội ngộ của ký ức, một không gian để chúng ta cùng suy ngẫm về giá trị của hòa bình, về những mất mát đã qua, và trân trọng hơn những gì chúng ta đang có. Bước chân vào không gian này, mỗi người sẽ mang về không chỉ là những ấn tượng về nghệ thuật, mà còn là những rung cảm sâu sắc về một giai đoạn lịch sử hào hùng của dân tộc.

(Thứ 2 từ trái qua) Họa sĩ Hồng Xuân, nhà điêu khắc Nguyễn Quốc Thắng, họa sĩ Quách Phong tại buổi giao lưu

Bảo tàng cũng đã tổ chức buổi giao lưu ấm cúng với các họa sĩ, nhà điêu khắc Phòng Hội họa Giải phóng, tạo thêm sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa người sáng tạo và người thưởng lãm.

Ghi lại một cách chân thực nhất

Trong khuôn khổ triển lãm tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, họa sĩ Quách Phong, một trong những gương mặt tiêu biểu của nền mỹ thuật kháng chiến, đã có những chia sẻ đầy xúc động về các tác phẩm của mình, cũng như cảm nhận trước sự quan tâm của công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Theo họa sĩ, những tác phẩm được ông sáng tác trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ không chỉ mang giá trị nghệ thuật, mà còn là những ghi chép sống động về lịch sử dân tộc. "Khi cầm bút vẽ giữa chiến trường, tôi chỉ mong ghi lại một cách chân thực nhất những khoảnh khắc của thời đại, nơi lòng quả cảm, tình đồng chí và khát vọng hòa bình luôn hiện hữu trong từng nét vẽ", họa sĩ Quách Phong chia sẻ.

Họa sĩ Quách Phong

Việc nhiều tác phẩm của ông hiện đang được lưu giữ và trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia mang đến cho người nghệ sĩ niềm tự hào đặc biệt. "Đó không chỉ là sự ghi nhận đối với cá nhân người sáng tác, mà còn là cách để lịch sử được bảo tồn và truyền lại cho thế hệ sau một cách sinh động, gần gũi", họa sĩ Quách Phong bày tỏ.

Đặc biệt, ông cảm động khi thấy ngày càng nhiều bạn trẻ tìm đến triển lãm, quan tâm và đặt câu hỏi về các tác phẩm. "Điều đó cho thấy nghệ thuật vẫn đang làm đúng vai trò của mình, kết nối lịch sử với hiện tại, nuôi dưỡng tinh thần yêu nước và ý thức dân tộc trong lòng thế hệ mới", ông nói.

Đối với ông, bảo tàng và triển lãm không đơn thuần là nơi trưng bày, mà còn là không gian sống của ký ức. Đó là nơi công chúng được đối thoại với lịch sử, lắng nghe những câu chuyện chưa kể, và cảm nhận giá trị của một thời đã qua.

Tại triển lãm, điêu khắc gia Nguyễn Quốc Thắng đã có dịp giới thiệu đến công chúng tác phẩm tượng đài “Người mẹ cầm súng”, phác họa chân dung nữ anh hùng Nguyễn Thị Út (Út Tịch), một biểu tượng bất khuất của cách mạng Việt Nam. Tác phẩm từng đoạt giải thưởng cao trong Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc và nay tiếp tục được chọn trưng bày tại không gian trang trọng của bảo tàng.

Điêu khắc gia Nguyễn Quốc Thắng đã có dịp giới thiệu đến công chúng tác phẩm tượng đài “Người mẹ cầm súng”, phác họa chân dung nữ anh hùng Nguyễn Thị Út (Út Tịch)

Chia sẻ về tác phẩm, nghệ sĩ bày tỏ niềm vinh dự sâu sắc khi công trình tâm huyết của mình nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ công chúng. “Được trưng bày trong triển lãm lần này không chỉ là một vinh dự nghề nghiệp, mà còn là sự công nhận cho những nỗ lực của tôi trong việc tái hiện một giai đoạn lịch sử đầy hào hùng của dân tộc”, ông nói.

Theo nghệ sĩ, tác phẩm điêu khắc không đơn thuần là sự kết hợp giữa hình khối và chất liệu, mà còn là nơi chứa đựng tình cảm, ký ức và niềm tin. “Tượng đài này không chỉ khắc họa hình ảnh người mẹ cầm súng, mà còn thể hiện tình yêu quê hương, khát vọng hòa bình và sự hy sinh lớn lao của những người lính trong chiến tranh”, ông Thắng chia sẻ.

Khai mạc triển lãm

Quá trình sáng tác của ông được nuôi dưỡng từ sự tìm tòi lịch sử, kết hợp với cảm nhận cá nhân và những câu chuyện thực tế mà ông từng được nghe hoặc chứng kiến. Chính điều đó tạo nên chiều sâu cảm xúc cho mỗi tác phẩm và mang lại sự rung động chân thật cho người xem.

Ngoài “Người mẹ cầm súng”, Nguyễn Quốc Thắng còn sở hữu một gia tài nghệ thuật đáng kể với nhiều tác phẩm khắc họa các nhân vật và sự kiện nổi bật trong lịch sử cách mạng. Mỗi tác phẩm là một lát cắt thời gian, một cách kể chuyện bằng hình khối, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ và truyền tải ký ức lịch sử đến với thế hệ hôm nay.

Bài, ảnh: Hà Sang