Hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nâng cao hiệu quả thi hành văn bản quy phạm pháp luật

Bộ Tư pháp cho biết, sau gần 40 năm tiến hành đổi mới, đất nước ta đã đạt được thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm các mặt đời sống, kinh tế, xã hội đều được pháp luật điều chỉnh. Tuy nhiên, trong khi công tác xây dựng pháp luật đã đạt được những thành tựu quan trọng thì công tác tổ chức thi hành pháp luật lại chưa theo kịp yêu cầu của sự phát triển, bộc lộ những tồn tại, hạn chế đã được chỉ rõ trong Kết luận số 01-KL/TW ngày 04/4/2016 của Bộ Chính trị về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW, công tác tổ chức thi hành vẫn là "khâu yếu", chưa kịp thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Công tác tổ chức thi hành VBQPPL ở nước ta mới được quan tâm trong hơn hai thập niên trở lại đây và lần đầu tiên được thể hiện rõ nét, ghi dấu mốc về pháp lý trong Hiến pháp năm 2013 nhưng các cơ quan vẫn trong quá trình nghiên cứu, đề xuất xây dựng thể chế mới cho công tác này. Mặc dù, có vị trí, vai trò quan trọng, nội dung và phương thức tổ chức thi hành VBQPPL cho đến thời điểm hiện nay tương đối phức tạp, song do chưa được thể chế hóa đầy đủ, tạo nên khoảng trống pháp lý, không xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, nội dung, phương thức, quy trình và các điều kiện, biện pháp bảo đảm. Thực tiễn thời gian vừa qua cho thấy, các cơ quan có liên quan chưa quan tâm thỏa đáng, chưa xác định tổ chức thi hành VBQPPL là một trong những nhiệm vụ hàng đầu, hay nói cách khác, chưa tương xứng với hoạt động lập pháp đã được đặc biệt chú trọng trong một thời gian dài.

Những khiếm khuyết, chưa hoàn thiện về thể chế điều chỉnh hoạt động tổ chức thi hành VBQPPL và nhận thức về công tác này là nguyên nhân, rào cản chính hạn chế sự hình thành và phát triển của công tác tổ chức chức thi hành pháp luật trong từng lĩnh vực trên thực tế và cả ở các VBQPPL chuyên ngành. Chính vì vậy, hoạt động tổ chức thi hành VBQPPL chủ yếu do các cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền chủ động triển khai thực hiện không thống nhất, đồng bộ. Trong quá trình tổ chức thi hành VBQPPL chưa có giải pháp hiệu quả, mang tính hệ thống để đạt được mục tiêu trên thực tế. Hệ quả là nhiều đạo luật dù tư tưởng, tinh thần có tiến bộ nhưng vẫn rất chậm, khó đi vào cuộc sống do thiếu các điều kiện bảo đảm thực hiện, thiếu cơ chế kiểm tra, theo dõi, đánh giá tác động kinh tế - xã hội của đạo luật sau khi đã có hiệu lực thi hành. Tình trạng pháp luật không được thi hành nghiêm chỉnh, thống nhất, triệt để đang diễn ra tương đối phổ biến trong nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, làm ảnh hưởng đến hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tác động xấu đến tăng trưởng và phát triển kinh tế, gây mất an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho việc tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành VBQPPL, bảo đảm thống nhất, đồng bộ, minh bạch, khả thi, dễ tiếp cận, hiệu lực và hiệu quả, dễ áp dụng trên thực tế, Bộ Tư pháp đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Ban hành VBQPPL về tổ chức thi hành VBQPPL.

Dự thảo Nghị định được bố cục gồm 06 chương, 28 điều, cụ thể như sau:

Chương I. Những quy định chung (gồm 03 điều, từ Điều 1 đến Điều 3) quy định những nội dung mang tính khái quát về phạm vi điều chỉnh; giải thích từ ngữ; nguyên tắc tổ chức thi hành VBQPPL.

Chương II. Trách nhiệm và nội dung tổ chức thi hành VBQPPL (gồm 08 điều, từ Điều 4 đến Điều 11). Chương này quy định chi tiết về trách nhiệm tổ chức thi hành VBQPPL của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; trách nhiệm tổ chức thi hành VBQPPL của chính quyền địa phương; nội dung tổ chức thi hành VBQPPL quy định tại khoản 1 Điều 59 Luật Ban hành VBQPPL năm 2025.

Chương III. Theo dõi việc thi hành VBQPPL (gồm 07 điều, từ Điều 12 đến Điều 18). Chương này quy định về các nội dung quản lý nhà nước về theo dõi việc thi hành VBQPPL; trách nhiệm theo dõi việc thi hành VBQPPL của Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; trách nhiệm theo dõi việc thi hành VBQPPL của chính quyền địa phương; trách nhiệm xây dựng và ban hành kế hoạch theo dõi việc thi hành VBQPPL; nội dung theo dõi việc thi hành VBQPPL; thu thập thông tin và xử lý kết quả theo dõi việc thi hành VBQPPL; kiểm tra công tác theo dõi việc thi hành VBQPPL.

Chương IV. Sơ kết, tổng kết và chế độ thông tin, báo cáo (gồm 08 điều, từ Điều 19 đến Điều 21). Chương này quy định các nội dung về sơ kết, tổng kết việc thi hành VBQPPL; báo cáo về tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành VBQPPL; cung cấp thông tin về tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành VBQPPL.

Chương V. Quản lý nhà nước về tổ chức thi hành VBQPPL (gồm 03 điều, từ Điều 22 đến Điều 24). Chương này quy định các nội dung quản lý nhà nước về tổ chức thi hành VBQPPL; trách nhiệm của Bộ Tư pháp, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và Ủy ban nhân dân các cấp trong việc quản lý nhà nước về tổ chức thi hành VBQPPL.

Chương VI. Điều khoản thi hành (gồm 04 điều, từ Điều 25 đến Điều 28), quy định về kinh phí bảo đảm cho công tác tổ chức thi hành VBQPPL; hiệu lực thi hành và điều khoản chuyển tiếp của Nghị định.

Mời bạn đọc xem toàn văn dự thảo và góp ý tại đây.

Hoa Hoa