Hoàn nguyên mỏ đá ở Quốc Oai: Cần xử lý nghiêm doanh nghiệp thiếu trách nhiệm

Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, huyện Quốc Oai đã có nhiều văn bản đốc thúc, song chủ doanh nghiệp vẫn chây ỳ, gây bức xúc trong dư luận.

Khu vực mỏ đá đã dừng khai thác tại xã Phú Mãn (huyện Quốc Oai) chưa được hoàn thổ, tạo thành hồ nước sâu 40-50m, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm cho người dân. Ảnh: Đức Duy

Đã có những tai nạn thương tâm

Trên các trục đường vào xã Phú Mãn, Đông Xuân, Hòa Thạch (huyện Quốc Oai) không còn cảnh xe ô tô quá khổ, quá tải chạy rầm rập nữa hay tiếng mìn nổ, đá rơi thủng mái nhà dân, nhưng thay vào đó là nỗi lo về nguy cơ sạt lở đất, đá và vỡ hồ chứa nước tại các mỏ đá. Ẩn họa này đến từ việc các chủ mỏ, sau khi khai thác khoáng sản đã không thực hiện cải tạo đất, hoàn nguyên trả lại hiện trạng môi trường ban đầu.

Chỉ vào mỏ đá ở khu vực núi Sò, Chủ tịch UBND xã Đông Xuân Bùi Tiến Linh nói: "Mỏ này dừng khai thác hơn chục năm rồi. Xã nhiều lần yêu cầu Công ty TNHH Bình Minh (đơn vị được cấp quyền khai thác) thực hiện thủ tục đóng cửa mỏ, song họ chây ỳ, né tránh việc hoàn thổ, phục hồi môi trường…". Thông tin thêm, ông Bùi Tiến Linh cho biết, mấy năm trước, khu vực này đã xảy ra vụ đuối nước thương tâm. Ba cháu học sinh đến đây tắm, không may một cháu bị hụt chân xuống hố sâu bị đuối nước.

Tương tự, tại xã Phú Mãn có 3 mỏ đá hết quyền khai thác, nhưng chưa được hoàn nguyên. Do khai thác khối lượng lớn, tại khu vực mỏ tồn tại những hồ nước sâu 40-50m, rộng 5.000-10.000m2 nằm lưng chừng núi như “quả bom nước” khổng lồ. Đặc biệt, thời gian gần đây, nhiều khách du lịch về khám phá quanh khu mỏ, nguy cơ xảy ra tai nạn rất cao.

Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Quốc Oai Nguyễn Đắc Lực thông tin, trên địa bàn huyện có 7 mỏ đá, trong đó có 5 mỏ đã ngừng hoạt động. Các đơn vị khai thác, là: Công ty cổ phần Đầu tư khai thác khoáng sản Sotraco, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng khai thác mỏ Thuận Phát, Công ty cổ phần Cơ giới lắp máy và xây dựng, Công ty cổ phần Vimeco (tại xã Phú Mãn) và mỏ đá của Công ty TNHH Bình Minh (tại xã Đông Xuân).

Sau khi các mỏ đá trên hết thời hạn khai thác, UBND huyện Quốc Oai đã ban hành các văn bản kiến nghị UBND thành phố, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) không gia hạn đối với các mỏ đá đã hết phép khai thác. Để bảo đảm an toàn của người dân quanh khu vực mỏ, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân chăn nuôi và canh tác, từ năm 2019 đến 2023, UBND huyện Quốc Oai ban hành nhiều văn bản yêu cầu các doanh nghiệp khai thác đá thực hiện đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường và đất đai. Thậm chí, có doanh nghiệp, huyện gửi văn bản 4 lần vẫn không nhận được phúc đáp.

Đề xuất chuyển hồ sơ cho cơ quan công an

Để khẩn trương giải quyết những kiến nghị của cử tri và chính quyền địa phương, UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo các cơ quan chuyên môn vào cuộc kiểm tra, rà soát, xử lý. Theo đó, ngày 17-10-2023, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) đã ban hành Quyết định số 1107/QĐ-STNMT-TTr thanh tra việc tuân thủ các quy định pháp luật đối với 5 doanh nghiệp khai thác đá tại huyện Quốc Oai.

Tại Kết luận thanh tra số 1570/KLTT-STNMT-ĐTTr do Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) công bố ngày 28-2-2025 đã chỉ ra 3 công ty vi phạm quy định về lập đề án đóng cửa mỏ. Cụ thể, Công ty cổ phần Xây dựng và Sản xuất thương mại Hà Tây cùng Công ty TNHH Bình Minh không lập đề án đóng cửa mỏ tại điểm mỏ Núi Voi (xã Hòa Thạch); Công ty cổ phần VIMECO vi phạm tương tự tại điểm mỏ Đồng Vỡ (xã Phú Mãn). Riêng Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng khai thác mỏ Thuận Phát từng nộp hồ sơ xin đóng cửa mỏ, nhưng chưa hoàn thiện theo yêu cầu, thành phố đã ban hành quyết định xử phạt 140 triệu đồng…

Trước đó, Chi cục Thuế khu vực Thạch Thất - Quốc Oai đã có Văn bản số 10097/CCTKV-TTTBTK cung cấp thông tin tình hình thực hiện nghĩa vụ tài chính của 5 mỏ đá hết hạn khai thác trên địa bàn huyện Quốc Oai. Trong đó có thông tin, tính đến ngày 31-8-2023, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng khai thác mỏ Thuận Phát còn nợ nghĩa vụ tài chính hơn 14,7 tỷ đồng.

Để xử lý dứt điểm sự việc, ngày 3-3-2025, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông đã ký Văn bản số 713/UBND-TNMT đồng ý với báo cáo và kiến nghị của Sở Nông nghiệp và Môi trường tại Kết luận thanh tra ngày 28-2-2025. Nội dung văn bản yêu cầu, Công ty TNHH một thành viên Đầu tư xây dựng khai thác mỏ Thuận Phát thực hiện lập đề án đóng cửa mỏ theo quy định của Luật Khoáng sản. Thời hạn để doanh nghiệp thực hiện đóng cửa mỏ trong 90 ngày, kể từ ngày UBND thành phố có văn bản chấp thuận kết luận thanh tra…

UBND thành phố giao Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội chủ trì, phối hợp với UBND huyện Quốc Oai đôn đốc, theo dõi việc lập đề án đóng cửa mỏ của doanh nghiệp. Trong trường hợp chủ doanh nghiệp cố tình trốn tránh trách nhiệm, tiếp tục chây ỳ, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội căn cứ các dấu hiệu vi phạm chuyển hồ sơ sang cơ quan cảnh sát điều tra xem xét, xử lý theo quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Hoàng Sơn