Hòa giải hiệu quả, hóa giải tranh chấp

Thư ký và thẩm phán Tòa án nhân dân tỉnh (thứ nhất và thứ hai từ phải qua) thực hiện hòa giải một vụ án tranh chấp dân sự. Ảnh: T.Tâm

Chất lượng hòa giải của các vụ việc tại tòa án được đảm bảo trên tinh thần tự nguyện của đương sự và đúng quy định pháp luật.

Hòa giải - “chìa khóa” giải quyết tranh chấp

Theo TAND tỉnh, công tác hòa giải tại tòa án nhằm khuyến khích các bên tự thương lượng, đồng thuận cùng giải quyết vụ án, vụ việc một cách nhanh chóng, đơn giản nhất. Việc hòa giải thời gian qua cũng đã giảm bớt sự căng thẳng, xung đột giữa các bên và mở ra cơ hội cho mối quan hệ tương lai được tiếp tục duy trì.

Trong đó, nhờ công tác hòa giải mà các vụ việc hôn nhân và gia đình được giải quyết êm đẹp, tránh những xung đột trong cuộc sống vợ chồng, mang lại nhiều giá trị tích cực cho các gia đình trên bờ vực đổ vỡ. Điển hình, vào sáng 5-3, tại TAND thành phố Biên Hòa, chị T.A. (ngụ thành phố Biên Hòa) cùng chồng đến phòng tiếp dân để chờ giải quyết ly hôn. Đây là lần thứ 2 họ được mời đến để thực hiện việc hòa giải.

Chị A. kể, dù đã kết hôn được 5 năm nhưng người chồng dường như dành nhiều thời gian cho các cuộc nhậu hơn là chăm lo gia đình. Sau khi sinh con, chị A. đã cố gắng đi làm kiếm tiền lo cho con, trong khi chồng chị mỗi tháng chỉ đưa vài triệu đồng nên không đủ cho sinh hoạt gia đình. Sau một thời gian sống chung, mâu thuẫn kéo dài nên chị A. làm đơn xin ly hôn với mong muốn có cuộc sống tốt đẹp hơn.

Thời gian tới, TAND các cấp sẽ đề ra giải pháp đồng bộ, đảm bảo có nhiều chuyển biến rõ nét trong việc giải quyết án; nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các vụ án nói chung. Đăc biệt, TAND các cấp chú trọng thực hiện, nâng cao hiệu quả hòa giải, đối thoại trong quá trình giải quyết vụ việc theo quy định của Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án.

Quá trình giải quyết vụ việc, thẩm phán TAND thành phố Biên Hòa đã phân tích về mặt pháp luật trong thủ tục cũng như nghĩa vụ nuôi con chung; đồng thời, phân tích về mặt tâm lý để cả 2 nhìn nhận đúng sai mà cho nhau cơ hội hàn gắn. Sau khi được thẩm phán hòa giải thì chị A. rút đơn xin ly hôn và vợ chồng chị cùng xây lại tổ ấm.

Đặc biệt, có nhiều vụ án tranh chấp dân sự phức tạp nhưng nhờ sự mềm mỏng, khéo khéo của thẩm phán đã giúp hòa giải đôi bên và khép lại vụ án trong êm đẹp. Điển hình như trường hợp giữa bà N.T.D. và ông T.T.M., cùng ngụ huyện Vĩnh Cửu, tranh chấp về lối đi chung đã nhiều năm.

Theo nội dung vụ việc, bà D. được cha mẹ để lại căn nhà tại thị trấn Vĩnh An (huyện Vĩnh Cửu) và cha mẹ bà D. trước đây đã sử dụng một đường mòn để đi (lối đi này ngang qua nhà ông M.). Sau khi cha mẹ bà D. chết, vào năm 2017, ông M. xây dựng công trình trên lối đi của gia đình bà D. nên bà khởi kiện.

Quá trình thu thập chứng cứ xác định lối đi chung nằm trong thửa đất của ông M. Sau khi tìm hiểu vụ việc, thẩm phán TAND huyện Vĩnh Cửu đã tiến hành hòa giải bằng cách thuyết phục ông M. để lại một phần lối đi cho gia đình bà D. và bà D. phải chịu một khoản phí phù hợp cho ông M. Thông qua hòa giải tại tòa đã giúp gắn kết tình làng, nghĩa xóm giữa bà D. và ông M.

Để hòa giải thành công phải khách quan, công bằng

Theo TAND tỉnh, trong thời gian qua, nhiều vụ việc tranh chấp thông qua tòa án đã giải quyết được mâu thuẫn, hàn gắn các mối quan hệ (gia đình, hàng xóm, đối tác kinh doanh…). Kết quả của hòa giải luôn tạo được sự đồng thuận cao trong nhân dân, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân cũng như cơ quan tiến hành tố tụng.

Tuy nhiên, các vụ việc hòa giải thành của dân sự, hành chính có tỷ lệ không cao do các vụ việc tranh chấp đa số đều có quan hệ phức tạp; người bị kiện hoặc người liên quan thường không hợp tác; việc thu thập chứng cứ, tài liệu liên quan trong giai đoạn hòa giải gặp nhiều khó khăn…

Thẩm phán Đinh Thị Bích Liễu, Phó chánh án TAND huyện Trảng Bom, cho hay để hòa giải một vụ án cần rất nhiều công tác như: nghiên cứu yêu cầu của các bên đương sự; kiên nhẫn làm việc với các bên và lắng nghe trình bày của họ; nắm bắt tâm lý, những điểm yếu, điểm mạnh của các bên; tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn và chủ động đề ra phương án hòa giải.

“Trong các buổi hòa giải, thẩm phán sẽ phân tích, giải thích cả về tình, về lý, kể cả các hệ lụy có thể xảy ra để các bên lựa chọn; thuyết phục từng bên dựa trên cơ sở pháp luật, chuẩn mực đạo đức, tập quán… Từ đó, giúp các bên hòa giải mâu thuẫn hoặc tự nguyện thỏa thuận với nhau dựa trên ý chí của mình” - thẩm phán Đinh Thị Bích Liễu chia sẻ.

Tương tự, thẩm phán Bùi Bá Diễn, Chánh án TAND huyện Vĩnh Cửu, cho rằng hòa giải tại tòa án có vai trò, ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết tranh chấp. Hòa giải thành không chỉ giúp giải quyết triệt để, hiệu quả các tranh chấp, mà còn giúp tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức; tạo thuận lợi cho việc thi hành án; hạn chế việc kháng cáo, kháng nghị, nâng cao tỷ lệ và rút ngắn thời gian giải quyết vụ án.

Để thực hiện tốt công tác hòa giải thì thẩm phán cần giữ vai trò trung gian, vô tư, khách quan, công bằng, không áp đặt khi tiến hành hòa giải; điều hành việc hòa giải linh hoạt, mềm dẻo; cử chỉ, tác phong, thái độ thể hiện sự thân thiện; sử dụng kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ pháp lý và ngôn ngữ đời thường và tập trung vào mâu thuẫn giữa các đương sự. Thông qua đó, định hướng các bên đương sự bàn bạc, thương lượng với nhau các vấn đề cần giải quyết.

Tố Tâm