Hòa bình gần hơn với Ukraine sau điện đàm Trump-Putin?

Ngày 19-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc điện đàm kéo dài khoảng hai tiếng, tập trung bàn giải pháp chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine. Cả hai nhà lãnh đạo đều đánh giá rằng đây là cuộc điện đàm thẳng thắn, ý nghĩa và hiệu quả.

Mở rộng hơn cánh cửa đàm phán

Trong cuộc điện đàm với ông Trump, ông Putin khẳng định rằng Nga ủng hộ giải quyết cuộc chiến Ukraine bằng biện pháp hòa bình nhưng điều quan trọng nhất là cần phải loại bỏ “nguyên nhân gốc rễ của cuộc khủng hoảng này”.

Tổng thống Putin không đồng ý khả năng ban hành lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện trong 30 ngày như Ukraine, Mỹ và nhiều nước thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) mong muốn.

Thay vào đó, theo ông Putin, Nga sẽ đề xuất và sẵn sàng hợp tác với phía Ukraine để “soạn thảo bản ghi nhớ liên quan đến thỏa thuận hòa bình tiềm năng trong tương lai”. Bản ghi nhớ này sẽ phác thảo một loạt điều khoản, chẳng hạn như các nguyên tắc giải quyết xung đột, khung thời gian cho một thỏa thuận hòa bình có thể có và các vấn đề khác, bao gồm lệnh ngừng bắn tạm thời.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: GETTY IMAGES

Trước khi điện đàm với ông Putin, ông Trump có cuộc điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Sau khi kết thúc điện đàm với ông Putin, ông Trump có cuộc điện đàm lần hai với ông Zelensky và lần này có sự tham gia của một số lãnh đạo Âu.

Lên tiếng sau các cuộc điện đàm, theo ông Trump, cả lãnh đạo Nga và Ukraine đều đồng ý sẽ ngay lập tức bắt đầu các cuộc đàm phán để đạt được một lệnh ngừng bắn, hướng tới việc chấm dứt hoàn toàn chiến sự. Ông Trump nói rằng các điều kiện ngừng bắn này sẽ được hai bên trực tiếp thương lượng bởi chỉ người trong cuộc mới hiểu rõ nội tình.

Phần mình, ông Zelensky cho biết Ukraine có thể ký một bản ghi nhớ về việc giải quyết xung đột với Nga như ông Putin đề xuất và hiện đang chờ xem bản ghi nhớ đề xuất của Moscow như thế nào.

Theo ông Zelensky, Ukraine sẵn sàng đàm phán trực tiếp với Nga dưới bất kỳ hình thức nào miễn là đem lại kết quả và Kiev đang xem xét khả năng tổ chức một cuộc họp với các phái đoàn Nga, Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) tại những quốc gia trung lập như Thổ Nhĩ Kỳ, Vatican hoặc Thụy Sĩ.

Con đường hòa bình còn xa

Trước cuộc điện đàm giữa ông Trump-Putin, người phát ngôn Điện Kremlin - ông Dmitry Peskov nói rằng việc chấm dứt chiến sự sẽ đòi hỏi "một quá trình khá gian nan và có lẽ là kéo dài". Sau cuộc điện đàm này, tờ DW cũng nhận định dù tín hiệu lạc quan là các bên sẵn sàng và có thể đối thoại nhưng vẫn chưa đến gần hơn lối thoát cho cuộc chiến.

Dường như khó có thể mong đợi cuộc chiến Nga-Ukraine có thể kết thúc trong một sớm một chiều khi mà hai bên tham chiến chưa tìm được tiếng nói chung và còn nhiều bất đồng.

Những bất đồng căn bản giữa hai bên có thể kể đến là việc Nga muốn kiểm soát bán đảo Crimea cùng bốn tỉnh Ukraine mà Nga tuyên bố sáp nhập năm 2022 song Nga chưa kiểm soát hoàn toàn. Tuy nhiên, Ukraine khẳng định không rút quân khỏi bốn tỉnh này và không từ bỏ chủ quyền, lãnh thổ của mình.

Lính Ukraine chiến đấu ở mặt trận Donetsk hồi tháng trước. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Cạnh đó, Moscow muốn Kiev không gia nhập NATO, duy trì trạng thái trung lập và hạn chế quy mô quân đội. Kiev không chấp nhận hạn chế đối với quy mô quân đội dù đã dịu giọng hơn về ý muốn gia nhập NATO sau khi chính quyền ông Trump không đồng ý.

Trong khi Ukraine muốn một lệnh ngừng bắn ngay lập tức và vô điều kiện rồi mới tiến tới đàm phán thì Nga yêu cầu phương Tây dừng mọi hỗ trợ quân sự cho Ukraine trước khi lệnh ngừng bắn bắt đầu vì lo ngại Ukraine sẽ tận dụng khoảng thời gian “đóng băng” trên tiền tuyến để phản công.

Trong nỗ lực hòa giải Nga và Ukraine, Mỹ vẽ ra viễn cảnh Nga-Mỹ hợp tác thương mại quy mô lớn và Ukraine hưởng lợi từ thương mại trong quá trình tái thiết khi chiến sự kết thúc. Tuy nhiên, theo lời Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt, ông Trump đã “ngày càng mệt mỏi và thất vọng với cả hai bên tham chiến”.

Trả lời báo chí sau cuộc điện đàm với ông Putin, ông Trump ám chỉ rằng Mỹ có thể rút khỏi vai trò trung gian hòa giải nếu các cuộc đàm phán không thành công, nhưng không nói rõ sẽ dành thời gian bao lâu nữa để giúp hai bên đi tới thỏa thuận.

ĐỨC HIỀN