Hỗ trợ hiệu quả để nông dân bảo vệ môi trường

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp các địa phương và hiệp hội có liên quan triển khai chương trình "Cùng nông dân bảo vệ môi trường".

Chương trình còn chú trọng hoạt động hướng dẫn người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, trách nhiệm.

Lợi ích thiết thực cho nhà nông

Được khởi xướng từ vụ đông xuân 2012-2013, chương trình "Cùng nông dân bảo vệ môi trường" được Cục Bảo vệ thực vật (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) phối hợp Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam (VIPA) và 22 Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía nam trước đây thực hiện.

Trong giai đoạn 2012-2022, chương trình phát triển rất mạnh mẽ. Bên cạnh các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức của người dân trong vấn đề sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chương trình còn hỗ trợ các địa phương thu gom bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật đã qua sử dụng.

Tính riêng giai đoạn từ 2017-2022, khoảng 50 doanh nghiệp đã đồng hành cùng chương trình, hỗ trợ các địa phương xây dựng 1.266 hố chứa, vận động nông dân thu gom hơn 111.720kg bao bì thuốc bảo vệ thực vật đã qua sử dụng và đưa đi tiêu hủy an toàn.

Ngoài chương trình nêu trên, còn có nhiều hoạt động của cộng đồng doanh nghiệp thuộc ngành hàng thuốc bảo vệ thực vật tham gia vào phong trào này.

Chủ tịch Hiệp hội CropLife Việt Nam Đặng Văn Bảo cho biết, năm 2021, Cục Bảo vệ thực vật (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) đã phối hợp với ngành nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp và Hiệp hội CropLife Việt Nam thực hiện chương trình hướng dẫn người dân sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, trách nhiệm (Chương trình Stewardship).

Trong hai năm đầu triển khai, chương trình đã hướng dẫn nông dân thu gom vỏ chai, bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng đúng cách, lắp đặt 55 bộ thùng chứa, xây mới một nhà kho tập kết loại rác thải này trước khi mang đi tiêu hủy. Chương trình còn phát động tổ chức ngày hội thu gom bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng với 44 đợt thu gom quy mô lớn tại các địa phương trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp; đã có hơn 2.000 nông dân tham gia, thu gom hơn 21 tấn vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật.

Cùng với đó, từ năm 2021 đến nay, chương trình đã cấp phát hơn 6.000 sổ tay hướng dẫn phòng trừ dịch hại trên 8 loại cây trồng cho nông dân và các đại lý; cấp phát hơn 5.000 quạt cầm tay in thông tin, hơn 4.000 tờ rơi và áp phích, lắp đặt 8 pano tuyên truyền về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật đúng kỹ thuật tại các vùng canh tác trọng điểm.

Chương trình cũng tổ chức 98 lớp tập huấn cho hơn 4.100 nông dân và 21 lớp đào tạo cho khoảng 1.200 cơ sở buôn bán, đại lý các nội dung chuyên sâu liên quan đến sử dụng thuốc an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm. Cùng với đó, đã có 6 mô hình được triển khai thí điểm hướng dẫn nông dân thực hành các phương thức canh tác bền vững trên các loại cây trồng chủ lực của tỉnh như: lúa, xoài, sầu riêng, ớt,…

Theo ông Đặng Văn Bảo, hoạt động cùng nông dân bảo vệ môi trường đã góp phần nâng cao nhận thức của nhà nông về việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật cũng như trách nhiệm thu gom, xử lý vỏ chai, bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng. Chương trình còn hỗ trợ nông dân trong việc tiếp cận và sử dụng các tiến bộ kỹ thuật mới, giúp thực hành nông nghiệp chuẩn xác hơn, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên như nước, chi phí đầu vào, bảo vệ chất lượng đất và môi trường, nâng cao chất lượng nông sản.

Sớm giải ngân phí môi trường

Trước đây, đã có hơn 50 doanh nghiệp đồng hành, hỗ trợ kinh phí giúp các địa phương triển khai chương trình "Cùng nông dân bảo vệ môi trường". Tuy nhiên, ba năm trở lại đây, hầu hết các doanh nghiệp không còn tham gia, nhất là đối với hoạt động thu gom bao gói, vỏ chai đựng thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng.

Nguyên nhân chính là từ khi áp dụng Ðiều 54 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) quy định chi tiết tại Nghị định số 08/2022/NÐ-CP ngày 10/1/2022 của Chính phủ, phía doanh nghiệp đã đóng phí thực hiện trách nhiệm tái chế và xử lý bao bì của nhà sản xuất cho Bộ Tài Nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường).

Các doanh nghiệp cho rằng, cơ quan chức năng thu khoản phí này phải có trách nhiệm chi trả các kinh phí liên quan đến vấn đề thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật đã qua sử dụng. Chính vì vậy, hầu hết các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật đã không còn hỗ trợ địa phương trong việc xây dựng bể chứa, thu gom vỏ bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng.

Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam Nguyễn Văn Sơn cho biết, từ năm 2022 đến nay, phía đơn vị thu phí môi trường (EPR) vẫn chưa giải ngân được nguồn kinh phí đã thu của doanh nghiệp để hỗ trợ các địa phương khiến phong trào cùng nông dân bảo vệ môi trường bị chững lại. Việc gây dựng phong trào, tạo đồng thuận, trách nhiệm với cộng đồng của doanh nghiệp cũng như thay đổi nhận thức, thói quen của nhà nông là rất khó khăn. Vì vậy, cơ quan chức năng cần khẩn trương có giải pháp khắc phục.

Bên cạnh đó, để chương trình "Cùng nông dân bảo vệ môi trường" có thể duy trì và ngày một lan tỏa, theo Chủ tịch Hiệp hội CropLife Việt Nam Đặng Văn Bảo, cơ quan quản lý nên có chính sách nhất quán và hỗ trợ lâu dài để thúc đẩy các mô hình sản xuất nông nghiệp bền vững, nhất là tạo điều kiện cho các chương trình hợp tác công-tư được triển khai thuận lợi hơn nữa tại các địa phương.

ANH THƯ