Hậu quả khôn lường từ dịch vụ cho thuê phụ tùng để qua mắt đăng kiểm ôtô

Tràn lan dịch vụ cho thuê phụ tùng

Theo thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, mỗi năm có hàng triệu lượt xe ôtô tham gia kiểm tra định kỳ tại các trạm đăng kiểm trên cả nước. Trong khi đa số các chủ phương tiện tuân thủ đúng quy định, không ít người vẫn tìm cách lách luật để tránh phải sửa chữa các lỗi kỹ thuật hoặc thay thế các bộ phận bị hỏng.

Một lỗi không đúng nguyên bản nên chủ xe không thể đăng kiểm.

Một trong những vấn đề nổi cộm hiện nay là việc cho thuê phụ tùng ôtô. Với chiêu thức này, các chủ xe có thể "tạm thời" thay thế các bộ phận hỏng, không đạt yêu cầu đăng kiểm bằng các phụ tùng đạt tiêu chuẩn, sau đó lại tháo dỡ và trả lại cho các đơn vị cho thuê. Điều này không chỉ tạo ra một thị trường "ngầm" phụ tùng ôtô mà còn gây khó khăn trong công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý các hành vi gian lận.

Mặc dù các trạm đăng kiểm luôn cố gắng kiểm tra kỹ lưỡng từng chi tiết của mỗi chiếc xe, nhưng việc phát hiện những phụ tùng "giả" hay không phù hợp trong quá trình kiểm tra là một công việc rất khó khăn. Những phụ tùng này không được sử dụng lâu dài và chỉ được lắp vào trong một thời gian ngắn, đủ để qua mắt các cán bộ đăng kiểm.

Thông thường, các chủ xe có nhu cầu "đi đêm" sẽ liên hệ với các đơn vị cung cấp phụ tùng cho thuê. Những phụ tùng này có thể là các bộ phận như bình ắc quy, dây cáp điện, đèn xe, hệ thống phanh, ống xả, hay các bộ phận liên quan đến động cơ, hệ thống lái, khung gầm... Tất cả những phụ tùng này đều đạt tiêu chuẩn đăng kiểm, nhưng chỉ có tác dụng trong một khoảng thời gian ngắn. Sau khi qua được đăng kiểm, chủ xe sẽ tháo rời phụ tùng cho thuê và thay lại bằng các bộ phận cũ hoặc không đạt yêu cầu.

Các đơn vị cho thuê phụ tùng thường cung cấp dịch vụ trọn gói, bao gồm cả việc lắp đặt, tháo dỡ và vận chuyển phụ tùng đến tận nơi cho chủ xe. Mức giá thuê cũng khá linh hoạt, từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng tùy vào loại phụ tùng và thời gian thuê. Đặc biệt, những dịch vụ này thường được thực hiện dưới hình thức "ngầm", ít khi có hợp đồng chính thức, tạo điều kiện thuận lợi cho việc che giấu.

Quả thực trên mạng xã hội xuất hiện rất nhiều hội nhóm chuyên cho thuê phụ tùng - hỗ trợ đăng kiểm. Khi phóng viên gõ từ khóa “thuê phụ tùng - đăng kiểm” là cho ra hàng trăm tài khoản, hội nhóm sẵn sàng hỗ trợ người có nhu cầu. Tại nhóm “Trao đổi, cho thuê phụ tùng ô tô zin - hỗ trợ đăng kiểm miền Bắc” việc trao đổi, thuê phụ tùng diễn ra khá sôi động. Một tài khoản có tên “Ngô Lương” đăng tải bài viết cho thuê lại những phụ tùng, linh kiện “zin” với mức giá từ 1-5 triệu đồng/lượt.

Khi chúng tôi liên hệ qua số điện thoại được treo trên bài đăng, tài khoản này cho biết địa chỉ ở quận Long Biên (Hà Nội) nhưng sẵn sàng giao hàng xa cho những người cần gấp để đi đăng kiểm.

Một người chuyên cho thuê đèn zin để đi đăng kiểm đăng bài quảng cáo lên các hội nhóm.

“Chị ở bất kỳ đâu trong địa bàn Hà Nội là bọn em phục vụ được, thậm chí hỗ trợ lắp ráp để đi đăng kiểm. Giá cụ thể là, cản trước sau, bệ bước giá 1 triệu/lượt; đèn trước sau 2 triệu/lượt; 4 mâm vỏ 5 triệu/lượt. Giá trên chưa bao gồm chi phí tháo gỡ lắp ráp, cho thuê theo bộ, không xé lẻ. Ngay sau khi có tem phải trả lại”.

Một tài khản khác cũng đăng tải có tên Đình Phong mới đây cũng đăng tải: “Các cụ cứ độ đèn bét nhè đi, không phải lo đăng kiểm. Em chuẩn bị về đủ đèn các dòng cho các cụ thuê để đi đăng kiểm. Giá thuê chỉ bằng 2 bát phở Thìn đặc biệt mà thôi”. Trong vai người có nhu cầu thuê đèn để lắp vào xe bán tải đi đăng kiểm vào tháng 3/2025 chúng tôi liên hệ với tài khoản “Đình Phong”. Người này trả lời mà không hề có chút cảnh giác: “Chị tìm đến em là đúng địa chỉ rồi, chị ở bất kỳ nơi đâu trên địa bàn Hà Nội bên em cũng có thể phục vụ được”.

Khi chúng tôi nói cần thuê đèn cho xe bán tải Ford Ranger 2020 để đi đăng kiểm, do độ nhiều loại đèn khác nhau, lắp nắp thùng nên không thể đăng kiểm được. Người này cho biết: “Chị lắp nắp thùng mà không có giấy tờ đồng bộ là không đăng kiểm được đâu, lại độ nhiều đèn nữa thì càng không thể được. Nếu chị muốn có thể đánh xe đến cơ sở bên em (Quang Trung, Hà Đông), em sẽ tháo lắp, cho thuê đèn các kiểu đảm bảo chị có thể đi đăng kiểm được. Giá cả thì đảm bảo hữu nghị nhất khu vực Hà Đông”.

Không chỉ các hội nhóm trên mạng xã hội mà một số website cũng công khai quảng cáo dịch vụ này. Website có tên: “outotuan.com” quảng cáo: “Với việc các trung tâm đăng kiểm siết chặt quy trình kiểm định phương tiện, nhiều ôtô đã độ, nâng cấp nhiều chi tiết nên không thể vượt qua vòng đăng kiểm khiến cho việc đi đăng kiểm xe ô tô mất nhiều thời gian, công sức và tiền bạc. Hiểu được những khó khăn của khách hàng ôtô Tuấn sẽ triển khai dịch vụ nhận trở về zin cho xe ô tô để đi đăng kiểm. Với 20 năm kinh nghiệm trong ngành phụ kiện nội ngoại thất ôtô, chúng tôi có kinh nghiệm thi công nâng cấp nhiều hạng mục độ xe kể trên nên sẽ thực hiện về zin cho xe của quý khách một cách an toàn, hiệu quả và tiết kiệm thời gian cũng như chi phí. Dịch vụ nhận về zin tại Ô tô Tuấn sẽ có 2 dạng: Lắp phụ tùng zin của xe, trường hợp khách hàng còn giữ đồ zin. Bán phụ tùng chính hãng, phụ tùng thay thế để đi đăng kiểm”.

Theo tiết lộ của anh Hoàng Văn Hòa - chủ một gara ôtô tại quận Hà Đông, Hà Nội - cho biết, mỗi ngày có đến 5-10 chủ xe đến để tháo bodykit, đèn, ca-lăng, la-zăng... và thay bằng loại theo xe nguyên bản. “Trước kia, công việc của gara chủ yếu là sửa chữa, bảo dưỡng xe. Nhưng nay có thêm nhiều khách đến nhờ tháo phụ kiện, lắp lại các trang bị như xe nguyên bản để đi đăng kiểm”, - anh Hòa nói thêm.

Cũng theo anh Hòa, thời gian tháo phụ tùng độ để trả lại các linh kiện nguyên bản không hề ngắn, khoảng vài vài giờ cho đến nửa ngày. Do đó, gara tính phí từ 500.000 - 1.000.000 đồng cho công việc này, tùy mức độ phức tạp khi tháo lắp. Bên cạnh đó, cửa hàng còn cho thuê các chi tiết nguyên bản để xe có thể đạt yêu cầu đăng kiểm. Đơn cử như chóa đèn nguyên bản sẽ cho thuê với giá khoảng 500.000 - 700.000 đồng. Các xe cần thuê đèn, mâm hay cản trước sau…, chi phí có thể lên đến 1,5 - 2 triệu đồng.

Để đảm bảo an toàn, cần sự tự giác của chủ xe

Có thể thấy, thị trường cho thuê phụ tùng ôtô hiện nay đang phát triển mạnh mẽ, nhất là ở những thành phố lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh… Các đơn vị cung cấp dịch vụ cho thuê phụ tùng, dù không chính thức, nhưng lại rất phổ biến và có lượng khách hàng ổn định. Nhiều người chỉ đơn giản là cần chiếc xe của mình "vượt qua" kỳ đăng kiểm để tránh bị phạt, trong khi không muốn bỏ ra một khoản tiền lớn để sửa chữa và thay thế các bộ phận của xe.

Không chỉ đối mặt với việc phát hiện các hành vi gian lận trong đăng kiểm, các cơ quan chức năng còn gặp phải rất nhiều khó khăn trong việc truy tìm và xử lý các đối tượng cho thuê phụ tùng ôtô. Mặc dù có không ít chiến dịch kiểm tra và triệt phá các băng nhóm "chế" phụ tùng giả, nhưng do tính chất ngắn hạn và khó phát hiện của các dịch vụ này, nên việc xử lý vẫn còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, nhiều chủ xe vì tiết kiệm chi phí sửa chữa, bảo dưỡng phương tiện mà lựa chọn những dịch vụ cho thuê phụ tùng này mà không nhận thức đầy đủ về các rủi ro liên quan. Khi sử dụng phụ tùng không đạt tiêu chuẩn lâu dài, chiếc xe có thể gặp phải những vấn đề nghiêm trọng về an toàn giao thông, gây nguy hiểm cho bản thân và những người tham gia giao thông khác.

Một người đang thay thế phụ tùng nguyên bản cho khách để đi đăng kiểm.

Anh Nguyễn Văn Hùng, kỹ sư ô tô làm việc tại gara Nissan Giải Phóng (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cho biết: “Mặc dù cho thuê phụ tùng ô tô có thể giúp chủ xe tiết kiệm chi phí và qua mắt được trạm đăng kiểm, nhưng hậu quả của việc này là không thể đoán trước. Các phụ tùng cho thuê không được thiết kế để sử dụng lâu dài, do đó, việc sử dụng chúng có thể gây hư hỏng thêm cho các bộ phận khác trong hệ thống ôtô. Hệ thống phanh, động cơ, hay các bộ phận quan trọng khác có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ tai nạn. Không chỉ vậy, những chiếc ôtô sử dụng phụ tùng không đạt tiêu chuẩn còn có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hơn. Ví dụ, một hệ thống xả không đúng tiêu chuẩn có thể thải ra khí thải độc hại vượt mức cho phép, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng”.

Nói về vấn đề này, luật sư Trương Quốc Hòe, trưởng văn phòng Luật Intelia cho biết, hành vi thuê, mượn linh kiện thay thế để qua mắt cơ quan kiểm định có thể sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định tại khoản 8, Điều 30, Nghị định 100/2019 của Chính phủ. Mức phạt sẽ từ 4-6 triệu đối với cá nhân và phạt từ 8-12 triệu đối với tổ chức là chủ xe ôtô vi phạm.

Trường hợp việc độ linh kiện xe dẫn đến xe hoạt động không đúng với chức năng ban đầu, điều khiển phương tiện giao thông gây hậu quả chết người, thương tích, thiệt hại tài sản từ 100 triệu đồng trở lên thì người điều khiển phương tiện độ linh kiện sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

“Việc thuê, mượn linh kiện để kiểm định hiện nay là khá phổ biến, hệ quả của hoạt động này dẫn đến tình trạng rất nhiều xe ô tô với các linh kiện, phụ tùng không đủ tiêu chuẩn, đã cũ hoặc hỏng hóc, không đảm bảo điều kiện an toàn nhưng vẫn vượt qua đăng kiểm để lưu thông, đây là tình trạng đáng lo ngại về an toàn giao thông”, luật sư Hòe cho hay.

Cũng theo ông Hòe, cả hành vi thuê, mượn và hành vi cho thuê, cho mượn linh kiện, phụ kiện của xe ô tô để thực hiện kiểm định đều là hành vi xâm hại đến trật tự, an toàn giao thông đường bộ. Tuy nhiên pháp luật về trật tự, an toàn giao thông đường bộ hiện nay chỉ có quy định xử phạt đối với chủ xe thực hiện hành vi thuê, mượn nói trên của chủ xe mà chưa có chế tài đối với các tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi cho thuê, cho mượn.

Bảo Phương