Hà Nội lên phương án phá bỏ Hàm Cá Mập

Đây là chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn liên quan đến phương án thiết kế, cải tạo Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, quận Hoàn Kiếm.

Theo đó, ông Tuấn Tán thành chủ trương phương án ý tưởng, giải pháp tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục làm cơ sở nghiên cứu dự án Cải tạo, chỉnh trang, tái thiết không gian khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục - kết nối Khu di tích quốc gia đặc biệt hồ Hoàn Kiếm (phía Bắc) với khu vực Di tích quốc gia Khu phố Cổ (phía Nam).

Việc này được thực hiện đồng thời với triển khai nghiên cứu, đầu tư xây dựng các không gian công cộng khác xung quanh hồ Hoàn Kiếm theo chỉ đạo của Trung ương, Thành ủy, UBND Thành phố.

Về ý tưởng, định hướng, Phó chủ tịch Dương Đức Tuấn đồng thuận với đề xuất phá bỏ tòa nhà Hàm Cá mập và thực hiện không gian ngầm tại khu vực quảng trường hiện có và không gian mở rộng.

Toàn cảnh khu vực Hồ Hoàn Kiếm với một trong những điểm nhấn kiến trúc là Tòa nhà Hàm Cá Mập đã đi vào hoạt động hơn 30 năm - với hầu hết diện tích tòa nhà đã được chủ đầu tư cho các doanh nghiệp tư nhân thuê lại để kinh doanh buôn bán, mở nhà hàng ăn uống. Ảnh: Hoàng Anh

Đồng thời, liên quan đến chức năng cụ thể của ba tầng hầm, ông Tuấn gợi mở có thể bố trí không gian văn hóa, thương mại tại tầng hầm 1, khu vực đỗ xe tại tầng hầm 2, 3. Trong trường hợp không bố trí đỗ xe, có thể sử dụng thành không gian lưỡng dụng.

Bên cạnh đó, việc tổ chức đường lên xuống hầm đơn thuần và tại phía Bắc Quảng trường (khu Cầu Gỗ) có thể ảnh hưởng một phần không gian phía Bắc Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục; giảm diện tích Quảng trường, chia cắt sự giao tiếp, liên kết mặt phẳng không gian Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục với tuyến phố Cầu Gỗ - không gian đi bộ.

Ông Tuấn đề nghị đơn vị tư vấn nghiên cứu hướng tiếp cận từ tuyến phố Đinh Liệt, bố trí hệ thống bàn nâng cơ giới hóa (có thể kết hợp thang bộ) tại vị trí giáp sát phố Đinh Tiên Hoàng (vị trí phá bỏ tòa nhà Hàm cá mập), tính toán sử dụng mái sảnh khán đài.

Đồng thời, lãnh đạo UBND Thành phố thống nhất việc nghiên cứu không gian quảng trường tràn đến vỉa hè các khu vực xung quanh, gắn kết với tổng thể không gian chung của khu vực quảng trường.

Ngoài ra, ông Tuấn cũng đề cập tới định hướng vị trí bố trí sân khấu tại Quảng trường và trên các trục đường hướng tâm Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, các vị trí khán đài phù hợp có thể tính tới như phía Bắc tòa nhà Thủy Tọa, nhà điều hành nhà ga tàu điện cũ (vị trí tòa nhà Hàm Cá Mập) hay sảnh của Nhà hát múa rối Thăng Long.

UBND TP. Hà Nội giao UBND quận Hoàn Kiếm tổ chức lập đồ án thiết kế đô thị riêng khu vực Quảng trường tuyến phố khu vực Bắc hồ Hoàn Kiếm, Nam Phố cổ (nội dung chủ đạo là khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục).

Sau khi hoàn chỉnh phương án ý tưởng, giải pháp tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan khu vực Quảng trường Đông Kinh - Nghĩa Thục, UBND quận Hoàn Kiếm chủ trì, phối hợp đơn vị tư vấn tổ chức tham vấn Hội đồng kiến trúc thành phố, trên cơ sở đó hoàn chỉnh, chuẩn hóa vào nội dung đồ án thiết kế đô thị riêng.

Khoảng 10 năm trước đã ghi nhận không ít quan điểm trái chiều về việc sử dụng, tổ chức không gian khu vực bao quanh hồ Hoàn Kiếm. Điển hình, Viện Quy hoạch Đô thị và Nông thôn Quốc gia cho rằng, khu vực hồ Hoàn Kiếm thiếu không gian công cộng, quá tải về giao thông, ô nhiễm môi trường, các công trình bên hồ bị tầm thường hóa, chỉ thuần túy phục vụ thương mại, không thể hiện được vai trò của mảnh đất văn hóa.

Nếu 3/4 diện tích quanh hồ dành cho đi bộ thì giá trị thương mại khu vực này sẽ tăng hàng chục lần, đồng thời giảm ô nhiễm môi trường do không còn khí thải. Tất nhiên là khi đó Bờ Hồ sẽ chủ yếu dành cho các hoạt động thương mại cao cấp.

KTS. Nguyễn Xuân Anh, Viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị và Nông thôn, Bộ Xây dựng đề cập tới việc một loạt các công trình mọc lên xung quanh hồ được sử dụng với những mục đích không tương xứng với không gian đắt giá giữa lòng thành phố.

Điển hình một số công trình như tòa nhà Hàm Cá Mập, hay một vài công trình cần được đặt dấu hỏi về cách sử dụng như nhà hàng Thủy Tọa, nhà hàng Long Vân, phố bán túi da Đinh Tiên Hoàng, hàng rong nộm bò khô phố Hồ Hoàn Kiếm vô hình trung làm giảm chất lượng thẩm mỹ không gian hồ từng có.

Trong khi đó, GS.TS Hoàng Đạo Kính nhận định, hồ Gươm có giá trị về lịch sử, kiến trúc không phải quá ghê gớm. Việc bảo tồn di tích này hoàn toàn trong tầm tay, nhưng đừng bảo tồn quá tay, tách khỏi nền tảng của nó.

Theo đó, hồ Gươm là cảnh quan thể hiện sự chuyển tiếp lâu dài từ nông thôn sang thành thị đặc trưng của Hà Nội. Nét đặc sắc ở đây là hồ Gươm hoàn toàn không giống các trung tâm đô thị theo kiểu trang nghiêm đường bệ cổ điển (thường là tòa nhà cao hoặc công trình kiến trúc cổ tọa lạc trên đồi - theo KTS. Doãn Minh Khôi). Vẻ đẹp riêng có của hồ Gươm thể hiện ở quá trình hình thành tự nhiên, tự phát lịch sử để lại giống như cấu trúc phố cổ Hà Nội.

GS.TS. Hoàng Đạo Kính đề xuất không quần thể hóa hồ Gươm mà nên mở rộng để không gian này chảy tràn vào các con phố xung quanh. Chẳng hạn, nên bỏ tường bao quanh tòa nhà của báo Nhân Dân, đưa cây đa trong khuôn viên này về với không gian hồ Gươm.

Nguyễn Cảnh