Gỡ rào cản cho cơ chế mua bán điện trực tiếp và lĩnh vực năng lượng tái tạo

Hội nghị diễn ra theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, có sự tham dự của lãnh đạo các đơn vị trực thuộc Bộ Công Thương, đại diện sở công thương các tỉnh, thành phố, các tập đoàn năng lượng, hiệp hội, tổ chức trong nước và quốc tế, doanh nghiệp, khách hàng sử dụng điện lớn cùng cơ quan truyền thông. Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long chủ trì hội nghị.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long. Ảnh: BCT

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh, Nghị định 57 về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) và Nghị định 58 về chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ được ban hành từ tháng 3/2025, ngay sau đó Bộ đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn triển khai.

Tuy nhiên, thực tế thực hiện cho thấy vẫn còn tồn tại những khó khăn, vướng mắc, đòi hỏi sự rà soát, lắng nghe ý kiến từ địa phương, doanh nghiệp và các tổ chức liên quan để tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, tháo gỡ rào cản cho cơ chế mua bán điện trực tiếp và lĩnh vực năng lượng tái tạo. Đây cũng là chỉ đạo xuyên suốt của Bộ trưởng Bộ Công Thương, hướng tới mục tiêu hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy các dự án phát triển.

Ngày 3/3/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị định 57/2025/NĐ-CP về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) giữa khách hàng lớn và đơn vị phát điện từ năng lượng tái tạo, gồm hai hình thức: mua bán điện qua đường dây kết nối riêng và mua bán điện thông qua lưới điện quốc gia. Với hình thức kết nối riêng, hợp đồng mua bán điện được thiết lập trên cơ sở thỏa thuận giữa hai bên, bảo đảm tuân thủ Luật Điện lực và các quy định liên quan.

Hợp đồng phải quy định rõ các điều khoản về chủ thể, mục đích sử dụng, tiêu chuẩn dịch vụ, quyền và nghĩa vụ, giá điện, phương thức thanh toán, thời hạn, điều kiện chấm dứt, trách nhiệm khi vi phạm, cũng như việc đầu tư và quản lý đường dây kết nối. Giá điện do các bên thỏa thuận, trừ trường hợp đặc biệt được quy định cụ thể trong nghị định.

Ngoài phần điện thương phẩm cung ứng cho khách hàng, sản lượng dư sẽ được các đơn vị phát điện đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) hoặc đơn vị được ủy quyền. Bên cạnh đó, khách hàng sử dụng điện lớn vẫn có quyền tiếp tục mua điện từ các tổng công ty điện lực hoặc đơn vị bán lẻ khác.

Đối với hình thức qua lưới điện quốc gia, nghị định quy định rõ cơ chế giao dịch tại thị trường điện giao ngay, trong đó giá được xác định theo từng chu kỳ, bao gồm tổng giá điện năng và giá công suất, dựa trên các nguyên tắc vận hành của thị trường bán buôn điện cạnh tranh do Bộ Công Thương ban hành.

Song song với đó, Nghị định 58/2025/NĐ-CP với 5 chương, 40 điều, có hiệu lực từ ngày 3/3/2025, thay thế Nghị định 135/2024/NĐ-CP về chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ. Nghị định mới đưa ra các quy định chi tiết liên quan đến cơ chế ưu đãi, đặc biệt với các dự án năng lượng tái tạo có hệ thống lưu trữ điện.

Theo đó, những dự án này sẽ được ưu tiên huy động vào giờ cao điểm khi đấu nối với lưới điện quốc gia. Ngoài ra, nghị định cũng bổ sung các chính sách khuyến khích nghiên cứu, phát triển công nghệ trong lĩnh vực điện gió, điện mặt trời, đồng thời làm rõ điều kiện và thời hạn áp dụng ưu đãi.

Báo cáo tại hội nghị, ông Phạm Nguyên Hùng – Cục trưởng Cục Điện lực cho biết việc triển khai hai nghị định bước đầu đã tạo hành lang pháp lý đồng bộ, góp phần thúc đẩy phát triển hoạt động điện lực trên phạm vi cả nước.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai đã phát sinh nhiều phản ánh từ địa phương và doanh nghiệp. Riêng với Nghị định 57, ba nhóm vấn đề còn băn khoăn gồm: khung giá bán điện trong cơ chế DPPA qua lưới kết nối riêng, chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch trong cơ chế DPPA qua lưới điện quốc gia, và giấy chứng nhận đăng ký phát triển điện mặt trời mái nhà.

Cục Điện lực cho rằng cần tiếp tục xây dựng khung giá phù hợp với Luật Điện lực 2024, đồng thời rà soát, đánh giá kỹ tác động của việc loại bỏ chi phí bù trừ chênh lệch trước khi đưa ra quyết định. Một số nội dung khác sẽ được sửa đổi theo trình tự thủ tục rút gọn nhằm tạo sự đồng bộ cho việc thực hiện.

Đối với Nghị định 58, hai chính sách quan trọng được đặt ra là phát triển nguồn điện tự sản xuất, tự tiêu thụ và phát triển điện gió ngoài khơi. Với điện mặt trời mái nhà, nhiều doanh nghiệp đề nghị mở rộng đối tượng được mua sản lượng dư, đồng thời bổ sung quy định về lắp đặt thiết bị giám sát, điều khiển phù hợp với quy mô công suất để tránh lãng phí.

Một số ý kiến cũng đề xuất quy định cơ quan tiếp nhận thông báo phát triển nguồn điện là UBND cấp xã nhằm phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp và tạo thuận lợi cho thủ tục hành chính. Trong khi đó, đối với điện gió ngoài khơi, doanh nghiệp kiến nghị làm rõ điều kiện để dự án được hưởng ưu đãi, bổ sung quy định về đề án khảo sát, giới hạn diện tích vùng biển khảo sát, nhằm bảo đảm phù hợp với thực tiễn và kinh nghiệm quốc tế.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: BCT

Cục Điện lực khẳng định sẽ tổng hợp ý kiến, báo cáo lãnh đạo Bộ trình Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung các nghị định theo thủ tục rút gọn của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2025 (sửa đổi). Một số nội dung khác như thẩm quyền tổ chức đấu thầu, mở rộng đối tượng triển khai dự án điện gió ngoài khơi, hay cơ chế đàm phán hợp đồng mua bán điện sẽ tiếp tục được nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng trong quá trình xây dựng nghị định sửa đổi.

Để hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hai nghị định, Cục Điện lực đề nghị các địa phương khẩn trương gửi ý kiến theo yêu cầu tại Văn bản số 6045/BCT-ĐL ngày 14/8/2025 về việc rà soát khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai. EVN cũng được đề nghị sớm phản hồi về vấn đề chi phí thanh toán bù trừ chênh lệch trong cơ chế DPPA qua lưới điện quốc gia.

Tại hội nghị, đại diện các tập đoàn T&T, Trung Nam, Xuân Cầu cùng các địa phương như TP. Hồ Chí Minh, Bắc Ninh, Tây Ninh, Đồng Tháp… đã nêu nhiều kiến nghị, tập trung vào khung giá, thủ tục cấp giấy chứng nhận phát triển điện mặt trời mái nhà và các vấn đề đã được Cục Điện lực tổng hợp.

Văn Giáp/Bnews/vnanet.vn