Gỡ nút thắt để thu hút vốn tư nhân vào năng lượng

Với quyết tâm tăng trưởng kinh tế 2 con số của Việt Nam trong giai đoạn tới, tăng trưởng năng lượng là yêu cầu bắt buộc để đáp ứng mục tiêu này. Chia sẻ tại một hội thảo về khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư lĩnh vực năng lượng của Việt Nam tuần qua, TS. Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội nhận định, nếu tăng trưởng GDP tăng 1% thì điện phải tăng trưởng 2%.

Để thúc đẩy phát triển năng lượng, tạo thuận lợi cho khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng, tháng 2/2020, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 55-NQ/TW về định hướng Chiến lược Phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết nêu rõ: “Khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi để các thành phần kinh tế, đặc biệt là kinh tế tư nhân tham gia phát triển năng lượng”.

Bên cạnh Nghị quyết số 55-NQ/TW, các văn bản pháp luật khác như Luật Điện lực, Luật Đầu tư... cũng đề cập vấn đề khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng.

Bà Vũ Quỳnh Lê, Phó cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) cho biết, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công - tư (PPP) năm 2020 đã tạo hành lang pháp lý thu hút đầu tư tư nhân vào các dự án, trong đó có lĩnh vực năng lượng. Đến nay, đã có 19 dự án BOT trong lĩnh vực năng lượng, với công suất 27.000 MW, tổng vốn huy động gần 2.000 tỷ USD. Trong đó, 2 dự án đã chuyển giao cho EVN (Nhà máy Nhiệt điện Phú Mỹ 3 và Phú Mỹ 2.2), 10 dự án đã ký hợp đồng.

Theo ông Philip Timothy Rose, Giám đốc Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP), việc thúc đẩy khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng là cần thiết, nhất là trong bối cảnh giai đoạn 2021 - 2030, tổng vốn đầu tư cho phát triển điện năng tại Việt Nam dự kiến lên tới trên 134 tỷ USD.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Sỹ Dũng cho rằng, thúc đẩy tư nhân đầu tư vào lĩnh vực điện năng tại Việt Nam hiện vẫn còn có những cản trở liên quan đến chính sách thu hút đầu tư, hạ tầng năng lượng, thủ tục hành chính và cơ hội tiếp cận vốn.

Ngoài ra, theo các chuyên gia, khu vực tư nhân đầu tư vào năng lượng đối mặt với nhiều rủi ro, vì nhu cầu vốn lớn, khả năng thu hồi vốn chậm. Trong khi đó, khu vực doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đa số là doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, thậm chí siêu nhỏ, nên khả năng tiếp cận nguồn vốn vô cùng khó khăn.

PGS-TS. Nguyễn Thị Nhung, Chủ nhiệm Bộ môn Đầu tư tài chính (Khoa Tài chính ngân hàng, Trường đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội) cho rằng, cần giải quyết các vấn đề chính sách và pháp lý để tăng cường niềm tin của nhà đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo, như xây dựng khuôn khổ giá điện cho các loại dự án năng lượng tái tạo, xây dựng chính sách ưu đãi về thuế, phí và lệ phí cho các khoản đầu tư xanh nói chung và các dự án năng lượng tái tạo nói riêng.

PGS-TS. Nguyễn Thị Nhung cũng đề xuất ưu tiên vốn trong nước bằng cách thúc đẩy trái phiếu doanh nghiệp và trái phiếu xanh. Xây dựng hệ thống giám sát toàn diện để đánh giá hiệu quả các nguồn tài trợ nói chung, với trọng tâm đặc biệt vào dòng vốn xanh.

Bên cạnh đó, theo TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, Chính phủ cần có các giải pháp khuyến khích tất cả các doanh nghiệp sử dụng năng lượng có hiệu suất, tiết kiệm nhất, chứ không hẳn chỉ đầu tư vào điện gió, điện mặt trời. Các chính sách nên khuyến khích nhà đầu tư tư nhân đầu tư vào tất cả các loại hình điện như điện gió, điện mặt trời, điện hạt nhân, điện khí...

“Giải quyết tốt các vấn đề chính sách và pháp lý sẽ tăng cường niềm tin của nhà đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo”, ông Nghĩa đề xuất.

Thanh Huyền