Gỡ khó cho vay tiêu dùng để đẩy lùi tín dụng đen

Tín dụng tiêu dùng khó khăn nhất trong 15 năm qua

Trong 5 năm gần đây, thị trường tín dụng tiêu dùng nước ta phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng bình quân 20%/năm; ông Nguyễn Quốc Hùng, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng cho biết, tính đến ngày 31.8.2023, dư nợ cho vay phục vụ đời sống của toàn hệ thống tổ chức tín dụng đạt khoảng 2,67 triệu tỷ đồng, tương đương 21% tổng dư nợ nền kinh tế và tăng 2,93% so với cuối năm 2022. Trong đó, dư nợ cho vay phục vụ nhu cầu đời sống của 16 công ty tài chính là hơn 135.945 tỷ đồng, chiếm khoảng hơn 5% tổng dư nợ cho vay phục vụ đời sống.

Toàn cảnh Hội thảo. Ảnh: Vũ Quang

Đại diện Hiệp hội Ngân hàng cũng cho biết, thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách phù hợp nhằm tạo điều kiện cho khách hàng và người dân tiếp cận vốn tín dụng; đồng thời, Ngân hàng Nhà nước còn chỉ đạo các ngân hàng thương mại, công ty tài chính tiêu dùng do Ngân hàng Nhà nước cấp phép, tài chính vi mô, các quỹ tín dụng,… cải cách thủ tục hành chính, mở rộng mạng lưới và các sản phẩm dịch vụ tài chính số để người dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa dễ dàng tiếp cận vốn vay.

Tuy nhiên, thị trường tín dụng tiêu dùng đang phải đối mặt với nhiều thách thức; ông Lê Quốc Ninh, Tổng Giám đốc Công ty Tài chính TNHH MB SHINSEI (Mcredit) cho biết, tín dụng tiêu dùng đang trong giai đoạn khó khăn nhất trong hơn 15 năm qua. Theo thống kê của Fiingroup, dư nợ cho vay của nhóm công ty tài chính tiêu dùng tính tới cuối tháng 6.2023 giảm 10,2% so với thời điểm cuối năm 2022. Nợ xấu của nhóm công ty tài chính cũng tăng từ mức 10,7% cuối 2022 lên 12,5% cuối tháng 6.2023.

Theo ông Ninh, thực trạng này do cầu tiêu dùng của người lao động giảm; các công ty tài chính bị đánh đồng với các tổ chức tín dụng đen; khách hàng cố tình bùng nợ. Sự bùng nổ của tín dụng đen với nhiều hình thức khác nhau, từ cho vay truyền thống đến tạo lập các ứng dụng “nhái” với địa chỉ truy cập giống hoặc gần giống với các công ty tiêu dùng chính thống cũng khiến người tiêu dùng phần nào mất đi niềm tin vào tín dụng. Không ít người thậm chí còn đánh đồng các tổ chức tín dụng đen cho vay với lãi suất “cắt cổ” với các công ty tài chính được cấp phép hoạt động. Từ đó, nhiều khách hàng đi vay nảy sinh tâm lý “người khác bùng được, mình cũng bùng được”. Không ít các hội nhóm hướng dẫn bùng nợ, dạy nhau cách bùng nợ tín dụng với số lượng thành viên lên tới hàng trăm nghìn người xuất hiện trên các trang mạng xã hội, dẫn đến tỷ lệ nợ xấu ngày càng tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các tổ chức tài chính.

Cân đối lại lãi suất cho vay

Thiếu tá Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Trưởng phòng 6, Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an cho rằng, các đối tượng cho vay tín dụng đen gia tăng hoạt động lưu động, gây án ở nhiều địa bàn, triệt để lợi dụng công nghệ, mạng xã hội, ứng dụng, website…, phát tán tờ rơi, quảng cáo để mời chào cho vay. Thời gian tới, tình hình kinh tế, lao động, viêc làm vẫn gặp nhiều khó khăn, cùng với nhu cầu tài chính cuối năm tăng cao sẽ phát sinh các hành vi vi phạm pháp luật có nguyên nhân từ tín dụng đen. Vì thế, hỗ trợ thị trường tín dụng tiêu dùng phát triển lành mạnh, tạo hành lang pháp lý phù hợp với thực tế để tín dụng tiêu dùng trở thành kênh cung cấp vốn cho các nhu cầu chính đáng của người dân, đặc biệt của lao động thu nhập thấp là vấn đề cần được nghiên cứu và sớm có giải pháp cụ thể.

Đại diện Bộ Công an cũng nhấn mạnh, cần phải đẩy mạnh tiến độ xác thực thông tin, làm sạch và loại bỏ tài khoản sim rác, tài khoản ảo, triển khai các giải pháp hỗ trợ tài chính cho người dân thông qua ứng dụng dữ liệu dân cư và sớm có giải pháp, văn bản chỉ đạo thực hiện việc xác thực thông tin người dùng trên các nền tảng mạng xã hội.

Đại diện Câu lạc bộ các Công ty Tài chính đề xuất Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất, triển khai các gói tín dụng ưu đãi, sử dụng linh hoạt chính sách nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận các nguồn vốn vay, từ đó tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nhất là trên thị trường bất động sản, du lịch. Khi nền kinh tế phục hồi sản xuất, hoạt động kinh doanh tốt hơn, đơn hàng nhiều hơn, công nhân quay trở lại các nhà máy, đời sống người dân tốt hơn sẽ giúp kích cầu tiêu dùng cũng như tín dụng tiêu dùng, đại diện Câu lạc bộ các Công ty Tài chính cho biết.

Bên cạnh đó, các ý kiến tại hội thảo đề xuất cần tạo điều kiện cho người dân, nhất là công nhân, người lao động khó khăn, thu nhập thấp… tiếp cận vốn vay ở các công ty tài chính tiêu dùng do Ngân hàng Nhà nước cấp phép. Song lãi suất cho vay tiêu dùng cũng phải được các công ty tài chính cân đối lại. TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, khuyến nghị, mức lãi suất và các khoản phí cho vay tiêu dùng của các công ty tài chính tối đa 20 - 25%/năm. Đây là mức phù hợp, bảo đảm khả năng chi trả của người vay cũng như đặc thù của hoạt động cho vay tiêu dùng.

Vũ Quang