Gói tín dụng nhà ở xã hội: Người mua nhà không mặn mà

Giấc mơ nhà ở vẫn xa vời. Ảnh: VIệt Anh.

Khó tiếp cận

Anh Trần Quang Tân (trú tại Ngõ Trạm, quận Long Biên, Hà Nội) chia sẻ, đầu năm 2024, anh tham khảo gói vay này để mua một dự án nhà ở xã hội (NOXH) thì được biết mức lãi suất cho vay với chủ đầu tư là 8%/năm trong 3 năm và với người mua nhà là 7,5%/năm trong 5 năm.

"Nếu tôi vay 500 triệu đồng mua NOXH thì trung bình mỗi tháng tôi phải trả cả gốc và lãi khoảng hơn 11 triệu đồng. Trong khi đó hai vợ chồng thu nhập khoảng 25 triệu đồng/ tháng, chi tiêu đủ thứ cho 2 đứa con, tiền ăn uống, tiền sinh hoạt phí hàng ngày. Hàng tháng chỉ nghĩ đến trả nợ đã lo ngay ngáy” – anh Tân nói.

Còn chị Trần Thị Quỳnh Nhung đang có nhu cầu mua chung cư ở khu vực Long Biên dự tính vay ngân hàng 900 triệu đồng. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu và nhờ tư vấn, với mức tổng thu nhập 35 triệu đồng/ tháng của hai vợ chồng, chị nhận được lời khuyên: Cần phải tích lũy thêm tiền rồi tính chuyện vay ngân hàng. “Nếu vay 900 triệu đồng trong 7 năm thì lãi suất và tiền gốc phải trả tính ra tầm 18 triệu/ tháng” – chị Nhung nói.

Nhiều tính toán đã chỉ ra rằng, để vay mua một căn hộ thuộc phân khúc bình dân dưới 2 tỷ đồng, mỗi gia đình phải có thu nhập ít nhất 35-40 triệu đồng/tháng mới đảm bảo việc chi trả nợ vay và chi phí sinh hoạt hàng tháng. Trong khi mức thu nhập hiện nay của các gia đình ở đô thị chưa đạt mức như trên

Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Trí Hiếu đưa ra dẫn chứng, nếu vay 2 tỷ đồng và trả lãi suất 5%/năm trong vòng 20 năm, thì mỗi tháng người vay phải trả cả gốc và lãi là 13 triệu đồng. Số tiền này đối với một gia đình, nếu cả hai vợ chồng đi làm với thu nhập bình quân khoảng 26 triệu đồng thì có thể nhiều gia đình đáp ứng được.

“Còn nếu lãi suất cao hơn 5%, thời gian cho vay thấp hơn 20 năm thì với một gia đình ở Việt Nam rất khó có thể mua được nhà. Ngay cả với những gói ưu đãi 120.000 tỷ đồng hay 30.000 tỷ đồng thì người mua cũng rất khó tiếp cận” - TS Nguyễn Trí Hiếu nói.

Trong báo cáo của Bộ Xây dựng về kết quả thực hiện giám sát chuyên đề, chất vấn gửi tới Quốc hội, có nêu về tình hình triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển NOXH.

Cụ thể, gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển NOXH, nhà ở công nhân được kỳ vọng góp phần hiện thực hóa mục tiêu xây một triệu căn NOXH được triển khai từ tháng 4/2023. Lãi suất của gói này thấp hơn 1,5-2% so với mức bình quân trung và dài hạn của 4 ngân hàng thương mại nhà nước tại từng thời kỳ.

Hiện nay, định kỳ 6 tháng/lần, Ngân hàng Nhà nước thông báo lãi suất cho vay trong thời gian ưu đãi để các ngân hàng thương mại thực hiện. Kể từ khi triển khai gói tín dụng này đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã 4 lần thông báo lãi suất theo hướng giảm dần.

Cụ thể, từ tháng 7 đến tháng 12/2023, lãi suất cho vay người mua nhà và chủ đầu tư lần lượt 8,2% và 8,7%. Nửa đầu năm 2024, lãi suất cho vay gói này giảm còn 7,5-8%, sau đó giảm thêm 1% vào nửa cuối năm. Từ đầu năm 2025, Ngân hàng Nhà nước thông báo lãi suất gói vay còn 6,6% với chủ đầu tư và 6,1% với người mua nhà.

Như vậy, kể từ khi triển khai, lãi suất cho vay gói tín dụng 120.000 tỷ đồng đã giảm tổng hơn 2%. Hiện mức này đã thấp hơn lãi suất cho vay người mua NOXH theo Nghị định 100 (khoảng 6,6% một năm).

Tuy nhiên, tiến độ giải ngân gói tín dụng vẫn chậm. Bộ Xây dựng cho biết đến nay có 97 dự án NOXH của 38/64 tỉnh, thành được công bố đủ điều kiện vay vốn.

Số tiền giải ngân từ gói tín dụng này ước đạt khoảng 3.400 tỷ đồng, tương đương tỷ lệ giải ngân hơn 2%. Trong số này, khoảng 2.940 tỷ đồng cho chủ đầu tư tại 21 dự án, còn lại là người mua nhà.

Tìm các giải pháp phù hợp

Một số chuyên gia kinh tế cho rằng, mức lãi suất của gói vay 120.000 tỷ đồng không hấp dẫn, thủ tục vay rườm rà, trong khi đó hiện các ngân hàng đang tung lãi suất cho người dưới 35 tuổi mua nhà có nhiều ưu điểm hơn, mức lãi suất tương đối hợp lý, có ngân hàng cho vay lãi suất cố định 5,5%/năm trong 3 năm đầu, nếu hết 3 năm cộng lãi suất thả nổi lên 3% cũng chỉ 8,5% mà thời hạn được vay dài.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong, hiện tốc độ giải ngân vẫn thấp là do chưa phù hợp với nhiều người dân bởi không chịu nổi áp lực lãi vay.

Ông Phong dẫn chứng, có thời điểm, trong khi mức lãi suất cho vay thông thường của các ngân hàng 8-9% thì lãi suất của gói vay này cũng khoảng gần 8%. Đây là một trong những lý do khiến doanh nghiệp, người dân không mặn mà với việc vay vốn. Đó là chưa kể đến hàng loạt thủ tục, điều kiện để có thể vay được là rất khó khăn.

Về vấn đề này, ông Ðỗ Viết Chiến - Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho rằng, nguyên nhân nguồn cung NOXH còn hạn chế là do nhiều chủ đầu tư không đủ điều kiện để vay vốn hay bảo đảm điều kiện dư nợ, không có tài sản bảo đảm.

Ngoài ra, lãi suất gói vay ưu đãi vẫn cao, trong khi thời gian cho vay ngắn nên chưa thu hút được các doanh nghiệp, người dân. Quy định đối tượng thụ hưởng cũng còn phức tạp khiến người dân gặp khó khăn khi vay ưu đãi.

Để giải ngân được gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, theo ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA), các bên liên quan cần tìm giải pháp phù hợp để có những ưu đãi dài hơi, thống nhất hơn giúp người dân, doanh nghiệp có thể tiếp cận.

Bên cạnh đó, ông Châu cũng đề nghị Bộ Xây dựng khôi phục gói tín dụng 110.000 tỷ đồng (từng được Bộ đề xuất trước đó) để đạt mục tiêu xây tối thiểu 1 triệu căn NOXH đến năm 2030. Ở gói này, lãi suất vay ưu đãi NOXH là 4,8 - 5%/năm, thời hạn vay tối đa 25 năm, tương tự gói tín dụng 30.000 tỷ đồng áp dụng hơn 10 năm trước.

Ngoài ra, để tăng sức hút với doanh nghiệp, ông Châu đề nghị dự thảo nghị định về phát triển và quản lý NOXH tăng thêm lợi nhuận định mức lên 15%, thay vì 10% như trước, áp dụng cho doanh nghiệp tự tạo lập quỹ đất.

H.Hương