Giảm lãi suất: Từ cam kết đến hành động

Để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế lên mức 8% trong năm 2025 và đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn tiếp theo, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã triển khai các giải pháp cụ thể để giảm lãi suất, ổn định thị trường tài chính và hỗ trợ nền kinh tế. Mới đây, NHNN đã có những hành động quyết liệt nhằm thực hiện cam kết giảm lãi suất, thúc đẩy sản xuất và kinh doanh, đồng thời tạo ra các điều kiện thuận lợi để các ngân hàng thương mại có thể tiếp tục giảm lãi suất cho vay.

Chủ động tạo mặt bằng lãi suất thấp cho nền kinh tế

NHNN đã quyết liệt triển khai giải pháp điều hành nhất là trên nghiệp vụ thị trường mở NHNN điều hành chủ động, linh hoạt để giảm mặt bằng lãi suất thị trường liên ngân hàng, qua đó hỗ trợ TCTD tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp từ NHNN để có điều kiện tiếp tục giảm lãi suất cho vay. NHNN liên tục thực hiện chào mua có kỳ hạn giấy tờ có giá hàng ngày, đa dạng kỳ hạn, tăng khối lượng chào mua để đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhu cầu vốn thanh khoản cho các TCTD ổn định tâm lý thị trường. NHNN thực hiện chào mua giấy tờ có giá lên đến 91 ngày để bơm thanh khoản dài hạn hơn cho hệ thống; giảm dần lãi suất phát hành tín phiếu NHNN từ 4,0% xuống còn 3,1%/năm vào ngày 4/3/2025, đồng thời giảm dần khối lượng và tiến tới dừng phát hành tín phiếu kể từ ngày 5/3/2025. Qua đó phát tín hiệu mạnh mẽ và tích cực về định hướng của NHNN trong việc kéo giảm mặt bằng lãi suất thị trường xuống. Thực tế, lãi suất liên ngân hàng có xu hướng giảm. Lãi suất giao dịch các kỳ hạn ngắn trên thị trường liên ngân hàng ngày 5/3/2025 đã giảm và hiện về quanh mức 4,0/năm bám sát mức lãi suất chào mua giấy tờ có giá của NHNN.

Quyết định trên của NHNN được PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh đánh giá rất tích cực cho thấy nhà điều hành thể hiện quyết tâm tạo mặt bằng lãi suất thấp, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế bứt phá đạt mục tiêu tăng trưởng GDP 8%. Với chi phí vay vốn giảm, các doanh nghiệp sẽ dễ dàng tiếp cận nguồn tài chính để mở rộng sản xuất, đầu tư vào các dự án mới, từ đó thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Đồng thời, việc giảm lãi suất cũng giúp giảm gánh nặng chi phí lãi vay đối với người dân, đặc biệt là trong các khoản vay tiêu dùng, tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu dùng cá nhân và thúc đẩy sự phục hồi của các ngành dịch vụ và bán lẻ. Chính sách này không chỉ giúp kích cầu tiêu dùng mà còn có tác động trực tiếp đến việc cải thiện môi trường kinh doanh và tăng trưởng việc làm.

Các chuyên gia đánh giá chính sách giảm lãi suất của Việt Nam hiện nay có sự tương đồng với các quốc gia khác đang cố gắng phục hồi nền kinh tế sau đại dịch và đối phó với những thách thức kinh tế toàn cầu. Ví dụ, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã duy trì lãi suất thấp trong thời gian dài để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hỗ trợ thị trường lao động. Tương tự, các quốc gia như Trung Quốc cũng đã triển khai các chính sách tiền tệ nới lỏng để hỗ trợ các doanh nghiệp, giảm lãi suất cho vay và tạo điều kiện thuận lợi cho nền kinh tế phục hồi. Việc Việt Nam thực hiện các biện pháp tương tự cho thấy sự linh hoạt của chính sách điều hành, đồng thời khẳng định sự phù hợp của chính sách giảm lãi suất trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu có nhiều biến động.

Ngân hàng hưởng ứng tích cực sau lời hiệu triệu giảm lãi suất của NHNN

Không chỉ dừng lại ở các quyết sách trên thị trường 2, NHNN liên tục có chỉ đạo quyết liệt trên thị trường 1 thông qua các văn bản, thậm chí NHNN còn triệu tập các TCTD họp bàn về các giải pháp để duy trì mặt bằng lãi suất, hỗ trợ doanh nghiệp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Tại cuộc họp, Phó Thống đốc NHNN Phạm Thanh Hà yêu cầu các ngân hàng quán triệt chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và NHNN để ổn định mặt bằng lãi suất tiền gửi, phù hợp với khả năng cân đối vốn, mở rộng tín dụng lành mạnh và quản lý rủi ro, từ đó ổn định thị trường tiền tệ.Trong đó các TCTD tiếp tục tiết giảm chi phí, ứng dụng công nghệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cơ cấu lại bộ máy hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường trách nhiệm xã hội, chia sẻ lợi nhuận giảm lãi suất cho vay, giúp người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh và hỗ trợ phát triển kinh tế. Sau những lời hiệu triệu của NHNN từ ngày 25/2 tới nay đã có 16 ngân hàng giảm lãi suất tiền gửi với mức giảm từ 0,1-0,9%/năm tùy theo từng kỳ hạn. Đây là cơ sở quan trọng để các ngân hàng tiếp tục giảm lãi suất cho vay trong thời gian sắp tới.

Còn hiện tại mặt bằng lãi suất cho vay ở nhiều ngân hàng cũng đang ở mức thấp so với đầu năm khi liên tục triển khai các chương trình tín dụng ưu đãi lãi suất nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và người tiêu dùng. Cụ thể, Agribank đã tung ra gói tín dụng ưu đãi trị giá 110.000 tỷ đồng dành cho khách hàng cá nhân, nhằm kích cầu tiêu dùng và thúc đẩy sản xuất kinh doanh trong giai đoạn cao điểm mua sắm Tết Nguyên đán.

Ngoài ra, Agribank cũng triển khai gói tín dụng ưu đãi ngắn hạn trị giá 5.000 tỷ đồng và 100 triệu USD dành cho doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), với lãi suất cho vay VND giảm đến 1,8%/năm và lãi suất cho vay USD giảm đến 1,0%/năm so với thông thường.

Hay như tại LPBank đã triển khai gói tín dụng 15.000 tỷ đồng cho khối doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nhỏ và vừa với lãi suất chỉ trên 6%/năm, đồng thời rút ngắn thời gian giải ngân. Bà Vũ Nam Hương - Phó Tổng Giám đốc LPBank cho biết, ngân hàng tinh giản được 30% các bước trong quy trình phê duyệt, tăng cường đội ngũ thẩm định phê duyệt và phê duyệt tập trung tại hội sở, cũng như tiếp cận nguồn vốn một cách dễ dàng hơn trên các nền tảng số.

Ông Nguyễn Khải Hoàn - Phó Tổng Giám đốc phụ trách Tài chính Công ty FPT Software chia sẻ, ngân hàng và doanh nghiệp đã cùng làm việc với nhau rất tích cực trong suốt quá trình tìm ra giải pháp và hỗ trợ FPT phát triển ở nước ngoài. Công ty đã tìm ra giải pháp mà có thể trước đây chưa có.

Dư địa giảm lãi suất đến mức tới hạn?

Giới chuyên môn ghi nhận nỗ lực của hệ thống ngân hàng trong việc rất tích cực giảm lãi suất, hỗ trợ nhiều doanh nghiệp có thể tiếp cận vốn với chi phí thấp hơn, thúc đẩy hoạt động sản xuất, đặc biệt trong các ngành tiêu dùng, bất động sản và xuất khẩu. Điều này cho thấy chính sách giảm lãi suất đã có tác dụng lan tỏa và hỗ trợ nền kinh tế phục hồi, đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế vẫn đang phải đối mặt với các yếu tố bất ổn từ thị trường toàn cầu.

Tuy nhiên, liệu chính sách giảm lãi suất này có thể duy trì được lâu dài trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vẫn đang đối mặt với những biến động lớn, như chiến tranh thương mại, sự thay đổi chính sách tiền tệ của các nền kinh tế lớn hay tình hình tỷ giá? Việt Nam sẽ cần phải làm gì để đảm bảo rằng lãi suất không chỉ giảm mà còn duy trì được sự ổn định trong dài hạn? Đó là câu hỏi cần được các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia kinh tế xem xét kỹ lưỡng trong thời gian tới.

Theo PGS. TS. Nguyễn Hữu Huân cho rằng, việc giảm lãi suất quá nhanh có thể dẫn đến tình trạng đầu cơ trên thị trường tiền tệ, gây áp lực lên tỷ giá và khiến vốn ngoại rút khỏi nền kinh tế. Điều này đặc biệt rõ ràng khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) duy trì lãi suất cao, tạo ra chênh lệch lớn giữa tỷ giá đồng USD và đồng VND. Chưa kể, nếu điều chỉnh giảm sâu lãi suất, tiền gửi tìm đến kênh đầu tư khác có sinh lời cao hơn, vốn hỗ trợ cho tăng trưởng chắc chắn bị ảnh hưởng. Việc giữ mặt bằng lãi suất như hiện tại đã là một thành công của NHNN, định hướng điều hành lãi suất nên tiếp tục giữ nguyên mức lãi suất hiện tại. Việc kiểm soát tỷ giá là điều kiện quan trọng để đảm bảo ổn định vĩ mô.

Chung quan điểm ông Bùi Văn Huy, Giám đốc Nghiên cứu FIDT cũng chia sẻ nhận định, việc can thiệp mạnh vào lãi suất trung và dài hạn khó xảy ra trong thời gian ngắn, vì cơ quan điều hành mong muốn lãi suất vận động theo cung cầu vốn của thị trường. Khi thanh khoản dồi dào và lãi suất liên ngân hàng giảm, các ngân hàng sẽ tự điều chỉnh lãi suất huy động và cho vay xuống mức hợp lý. Ông Huy cho rằng không thể kỳ vọng vào việc giảm mạnh lãi suất kỳ hạn dài trong ngắn hạn và lãi suất huy động sẽ chỉ duy trì ổn định hoặc giảm nhẹ, phụ thuộc vào cân bằng cung cầu trên thị trường.

Kết hợp đồng bộ chính sách thúc đẩy tăng trưởng bền vững

Theo dự báo từ WB và IMF, Việt Nam có thể đạt được tăng trưởng GDP từ 6,5% đến 7,5% trong năm 2025 nếu các chính sách tiền tệ, tài khóa được thực hiện đồng bộ và hiệu quả. Việc giảm lãi suất sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ khu vực tư nhân, thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu tăng trưởng 8% như kỳ vọng của Chính phủ, cần phải có sự kết hợp hài hòa giữa chính sách tiền tệ, tài khóa và các yếu tố nền tảng như năng suất lao động, đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghệ.

Trước mắt giới chuyên môn nhận định, động lực tăng trưởng trong ngắn hạn chủ yếu cần tập trung vào chính sách tài khóa, vì chính sách tiền tệ gần như đã hết dư địa. Trong dài hạn, cần tập trung vào các yếu tố thực như năng suất lao động, công nghệ, và đầu tư cơ sở hạ tầng để tạo ra sự tăng trưởng bền vững. Chính sách tài khóa và tiền tệ chỉ là công cụ vay mượn để thúc đẩy tăng trưởng ngắn hạn.

Phó Thống đốc Thường trực NHNN Đào Minh Tú nhấn mạnh, đây là trách nhiệm rất lớn và NHNN sẽ chủ động điều hành các công cụ để tạo điều kiện cho các ngân hàng thương mại có thanh khoản, có nguồn vốn mà không phải tăng vốn huy động. Trong thời gian tới, NHNN sẽ giám sát chặt về lãi suất để đảm bảo làm sao vừa tạo sự chủ động cho ngân hàng thương mại, vừa chia sẻ với doanh nghiệp bằng giảm chi phí, giảm lãi suất cho vay tất cả các kỳ hạn. Đây cũng sẽ là một trong những công cụ NHNN chủ động điều hành từ nay đến cuối năm.Tuy nhiên, theo Phó Thống đốc Thường trực NHNN nhiệm vụ đạt được tăng trưởng GDP 8%, nếu có cơ hội thì tăng trưởng hai chữ số ngay từ năm nay để tạo tiền đề cho giai đoạn tiếp theo, là một trong những nhiệm vụ tất cả các cấp, các ngành, từ Trung ương đến địa phương vào cuộc rất tích cực.

Những chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và NHNN đã tạo ra một bước đột phá quan trọng trong việc giảm lãi suất và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, để đảm bảo mục tiêu tăng trưởng bền vững trong năm 2025, cần có một sự kết hợp hài hòa giữa các chính sách tài khóa, tiền tệ và các giải pháp dài hạn về cơ sở hạ tầng, sản xuất và năng suất lao động. Sự ổn định lãi suất sẽ là yếu tố quan trọng, tạo tiền đề cho nền kinh tế phát triển mạnh mẽ trong tương lai.

Trong dài hạn, giới chuyên môn nhận định, Việt Nam cần phải xây dựng một hệ thống tài chính ổn định và bền vững để tạo nền tảng cho sự phát triển kinh tế vững chắc. Các yếu tố nền tảng như năng suất lao động, đầu tư vào công nghệ và cơ sở hạ tầng cần phải được chú trọng và đẩy mạnh. Chính sách giảm lãi suất sẽ chỉ phát huy tác dụng nếu được kết hợp với các chính sách tài khóa phù hợp và việc nâng cao chất lượng nền kinh tế. Chính sách tiền tệ không phải là giải pháp duy nhất, mà phải được hỗ trợ bởi những giải pháp dài hạn trong việc phát triển năng lực sản xuất, công nghiệp, và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Nhóm phóng viên