Giá gạo xuất khẩu sẽ sớm tăng trở lại

Từ đầu năm 2025 đến nay, giá gạo xuất khẩu Việt Nam liên tục giảm sâu, đánh dấu sự đảo chiều sau giai đoạn tăng nóng trước đó. Giới chuyên gia dự báo, giá gạo xuất khẩu sẽ sớm tăng trở lại, tuy không cao như năm 2024 nhưng ít nhất là ở mức trên 400 USD/tấn.

Giá gạo giảm sâu vì áp lực nguồn cung

Diễn biến giá gạo 2 tháng đầu năm 2025 trái ngược với năm 2024 khi Ấn Độ hạn chế xuất khẩu, giá gạo Việt Nam đứng ở mức cao nhất thế giới. Tuy nhiên, ngay sau khi Ấn Độ cho xuất khẩu gạo trở lại, giá gạo trên thị trường đã đảo chiều.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam, ngày 27/2, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam vẫn đang duy trì ở mức dưới 400 USD/tấn. Cụ thể, gạo 5% tấm đang được chào bán với giá 394 USD/tấn; gạo 25% tấm đang chào bán với giá 368 USD/tấn; gạo 100% tấm đang được chào bán với giá 310 USD/tấn. Đây là mức giá thấp nhất kể từ cuối tháng 8/2021. Trong khi đó, gạo xuất khẩu của Thái Lan, Ấn Độ đa số trên 400 USD/tấn. Như vậy, gạo xuất khẩu của Việt Nam đang thấp nhất trong nhóm 4 nước xuất khẩu hàng đầu, gồm: Việt Nam, Ấn Độ, Thái Lan và Pakistan.

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân giá gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm sâu là do nguồn cung toàn cầu tăng cao. Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng lúa gạo toàn cầu năm 2025 sẽ đạt mức kỷ lục 530 triệu tấn (tăng 3,1 triệu tấn so với năm 2024).

Trong khi đó, nhiều quốc gia như Ấn Độ, Ai Cập, Guyana, Venezuela... đã thông báo gia tăng sản lượng gạo xuất khẩu, tạo áp lực cạnh tranh mạnh mẽ trên thị trường quốc tế, đặc biệt là khi Ấn Độ dự kiến sẽ xuất khẩu đến 22 triệu tấn gạo trong năm 2025 (tăng 5 triệu tấn so với năm 2024). Điều này buộc Việt Nam phải hạ giá gạo xuất khẩu để duy trì thị phần. Ngoài ra, chính sách nhập khẩu hạn chế từ các quốc gia nhập khẩu lớn như Philippines và Indonesia khi đã tích trữ đủ gạo cho nhu cầu về an ninh lương thực trong ngắn hạn cũng là nguyên nhân đẩy giá gạo xuất khẩu của Việt Nam xuống thấp.

Giá lúa gạo xuất khẩu của Việt Nam giảm nhẹ từ đầu năm đến nay. Ảnh: Phạm Hùng

Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng giá gạo Việt Nam giảm mạnh trong thời gian qua, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam Đỗ Hà Nam cho rằng, Ấn Độ sau 2 năm hạn chế xuất khẩu đã nới lỏng lệnh cấm và quay trở lại thị trường tạo sức ép giảm giá trên toàn cầu. Đặc biệt, Philippines là thị trường chiếm hơn 46% tổng lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam đang kiểm soát chặt chẽ nhập khẩu nhằm hỗ trợ sản xuất trong nước, khiến lượng đơn hàng từ thị trường này giảm mạnh.

“Việc giá gạo xuất khẩu giảm càng trở nên đáng lo ngại khi Việt Nam sắp bước vào vụ thu hoạch Đông Xuân, là vụ mùa lớn nhất trong năm. Với điều kiện thời tiết thuận lợi, sản lượng dự báo sẽ rất dồi dào, nhưng nhu cầu từ các nhà nhập khẩu lại yếu khiến nhiều DN lo ngại giá gạo sẽ kéo dài đà giảm” - ông Đỗ Hà Nam cho hay.

Theo Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) Trần Thanh Hải, mặc dù đã lường trước được diễn biến trên, nhưng Bộ Công Thương vẫn khuyến cáo các DN tiếp tục theo dõi sát diễn biến của thị trường gạo thế giới. Theo đó, hiệp hội ngành hàng gạo và các DN luôn theo dõi sát sao động thái trên thị trường, đặc biệt với các nước xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan để điều chỉnh chính sách cho phù hợp. Các DN, hợp tác xã và nông dân cần đẩy mạnh liên kết sản xuất gạo chất lượng cao, chuyển dịch cơ cấu, chủng loại gạo xuất khẩu nhằm đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, phù hợp với Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam đến năm 2030.

Giá gạo sẽ phục hồi mạnh

Báo cáo phân tích của Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam cho thấy, gạo Việt Nam từ lâu đã giữ vị thế quan trọng trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu. Khi các khách hàng lớn quay trở lại, giá gạo Việt Nam nhiều khả năng sẽ phục hồi mạnh. Bởi lẽ, thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới năm 2025 vẫn là Philippines, đây cũng là khách hàng chủ lực của Việt Nam. Bình quân mỗi tháng thị trường này phải nhập khẩu đến 350.000 tấn gạo mới đáp ứng đủ nhu cầu tiêu thụ trong nước.

Mặc dù Philippines đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung từ Thái Lan, Campuchia và Ấn Độ nhưng thị trường Việt Nam vẫn giữ vai trò quan trọng. Một thị trường quan trọng khác đó là Trung Quốc, vì nguồn cung gạo cho Trung Quốc đến từ Thái Lan và Việt Nam chứ không phải là Ấn Độ.

Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam dự báo, với diễn biến trên, giá gạo xuất khẩu được sẽ sớm tăng trở lại. Tuy giá không cao như năm ngoái nhưng ít nhất cũng sẽ duy trì trong khoảng 435 - 450 USD/tấn với loại gạo thông dụng 5% tấm. Các loại gạo thơm, chất lượng cao, gạo đặc sản vẫn sẽ tiêu thụ tốt. Còn với các DN xuất khẩu gạo, họ hy vọng trong những tháng tới, tình hình xuất khẩu sẽ khả quan hơn.

Giám đốc Điều hành ngành gạo - Tập đoàn Tân Long Trương Mạnh Linh chia sẻ: "Nhu cầu thế giới vẫn còn, các thị trường như châu Phi, Philippines vẫn phải nhập khẩu liên tục và trong tháng 2 có rất nhiều tàu hàng vào nên tôi nhận định giá có thể neo thấp một thời gian, song xu hướng giá vẫn sẽ đi lên".

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến phân tích, giá gạo đã “chạm đáy” và có thể sớm phục hồi khi các nhà nhập khẩu quay trở lại thị trường. Dự kiến, Philippines, Indonesia và Malaysia sẽ sớm ký kết thêm các hợp đồng nhập khẩu gạo trong thời gian tới, giúp giá gạo xuất khẩu tăng trở lại. Với thị trường Philippines, Indonesia, Bộ NN&PTNT đang phối hợp với các DN xúc tiến để giữ khối lượng xuất khẩu gạo ổn định và giá phù hợp theo từng thời điểm. Về dài hạn, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng giải pháp để thoát khỏi tình trạng giá gạo giảm là phải đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đa dạng hóa thị trường cho xuất khẩu gạo.

Theo báo cáo cân đối cung cầu lúa gạo hàng hóa phục vụ công tác điều hành xuất khẩu gạo năm 2025 của Bộ NN&PTNT, ước sản xuất cả năm vùng Đồng bằng sông Cửu Long đạt 3,77 triệu ha, năng suất bình quân ước 63,4 tạ/ha; sản lượng ước đạt 23,96 triệu tấn. Trong đó, lúa hàng hóa dự kiến 15 triệu tấn, tương đương 7,5 triệu tấn gạo hàng hóa phục vụ xuất khẩu.

Bộ NN&PTNT đã đề xuất Bộ Công Thương tập trung đẩy mạnh xuất khẩu gạo vào các tháng có sản lượng thu hoạch lớn như: tháng 2, 3, 4, 7, 8, 9 trong năm 2025; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại để mở rộng các thị trường xuất khẩu gạo nhằm bảo đảm xuất khẩu hết lượng gạo hàng hóa, cũng như bảo đảm lợi ích hài hòa giữa người sản xuất và DN xuất khẩu.

Đặc biệt, Bộ Công Thương cần có cơ chế quản lý hệ thống thương lái thu mua lúa theo hướng chuyên nghiệp, có đăng ký kinh doanh, thương lái ký hợp đồng với nông dân sản xuất trên cơ sở hợp đồng ký với DN xuất khẩu về chủng loại giống, chất lượng lúa và các thương lái được hưởng các chính sách hỗ trợ như DN.

Ngọc Ánh