Gặp lại Nguyễn Thị Minh Ngọc bên 'Hồ nước mùa xuân'

Buổi giao lưu còn có sự tham gia của TS. Bùi Trân Phượng - nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen và TS. Nguyễn Thị Minh - giảng viên Khoa Ngữ Văn, Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh. Đây là 2 nữ học giả có tên tuổi và luôn nỗ lực trong việc nâng cao văn hóa, nhận thức về bình đẳng giới vì sự phát triển của phụ nữ.

Vì thế, buổi giao lưu “Người nữ kể chuyện - trên giấy, trên màn ảnh, trên sân khấu” không chỉ là cơ hội để bạn đọc hiểu hơn về cây viết nữ Nguyễn Thị Minh Ngọc - một người phụ nữ điển hình đã tận hiến cuộc đời của mình cho nghệ thuật với nhiều thành tựu rực rỡ, mà còn là cơ hội để lắng nghe những chia sẻ về nhiều góc nhìn mới mẻ từ “người kể chuyện” là TS. Bùi Trân Phượng và TS. Nguyễn Thị Minh.

Đặc biệt, buổi giao lưu dành riêng một phần thời gian kể chuyện một số trích đoạn truyện ngắn của tập truyện ngắn “Hồ nước mùa xuân” (NXB Phụ nữ Việt Nam, năm 2025), bạn đọc và những người kể chuyện của chương trình sẽ cảm nhận những biến chuyển, dao động của đời sống nơi “hồ nước cảm xúc” bên trong của mỗi người.

Buổi giao lưu online với nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc thu hút sự quan tâm của độc giả, khán giả.

Nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc là một người phụ nữ đa tài, được biết đến như một người kể chuyện ấn tượng trên giấy, trên màn ảnh và trên sân khấu từ những năm 80 của thế kỷ trước. Bà được ví như “con dao pha” khi vừa là nhà văn, nhà biên kịch sân khấu và điện ảnh, vừa là đạo diễn kiêm luôn diễn viên. Một số vở kịch bà đã thể hiện sự đặc biệt của mình khi cùng lúc kiêm cả 3 vai trò: biên kịch, đạo diễn, diễn viên. Ngoài ra, bà còn là giảng viên Trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh TP. Hồ Chí Minh, được nhiều thế hệ học trò rất mực tôn quý. Lần này, nhà văn, nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc đánh dấu sự trở lại với văn chương của mình với tập truyện ngắn “Hồ nước mùa xuân”.

Đã hơn 10 năm theo chồng qua sống ở Mỹ nhưng vẫn có những chuyến đi về với các dự án nghệ thuật, năm 2023, bà có sự hội ngộ với độc giả, khán giả Việt Nam qua buổi giao lưu ra mắt sách "Cô đào hát" - tập hợp 6 kịch bản sân khấu đặc sắc được đông đảo bạn nghề, bạn đọc, học trò đến dự.

“Hồ nước mùa xuân” không phải là một sáng tác mới của nhà văn, nhà biên kịch Nguyễn Thị Minh Ngọc, mà là tập hợp 21 truyện ngắn được tinh tuyển từ những sáng tác của nữ văn sĩ trải dài từ năm 1971 đến nay. Trong đó, mỗi tác phẩm kể về một thân phận phụ nữ với bao nỗi niềm chất chứa, được thể hiện qua giọng văn dịu dàng mà cũng thật mạnh mẽ, cá tính. Tập truyện có tính “tổng kết” này khiến độc giả có thể nhanh chóng có cái nhìn xâu chuỗi về phong cách truyện ngắn của Nguyễn Thị Minh Ngọc.

Nhận định về truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc, TS. Nguyễn Thị Tịnh Thy cho rằng: “Có thể nói, giữa các nhà văn phái nữ trong thế hệ của mình, Minh Ngọc có điểm “lạ” - cái lạ tạo nên cái đặc sắc, cái lạ tạo nên dấu ấn khiến người ta không thể không mong chờ vì “không ai viết như chị”.

Thử nghĩ đến những cái tên như Nguyễn Thị Hoàng, Nhã Ca, Túy Hồng, Nguyễn Thị Thu Huệ, Trần Thùy Mai, Nguyễn Ngọc Tư… họ viết cũng khác. Nếu Nguyễn Thị Hoàng say đắm trong những câu chuyện tình yêu ám ảnh, Nhã Ca dữ dội với những trang viết về chiến tranh, Nguyễn Ngọc Tư day dứt với những phận người miền sông nước... thì Nguyễn Thị Minh Ngọc lại “giữ một cơn bão trong lòng bàn tay nhỏ” với tuyển tập truyện ngắn “Hồ nước mùa xuân”.

Nguyễn Thị Minh Ngọc dường như tập trung vào những điều bất toàn, những dang dở phận người và truyện nào cũng xao xác buồn… Những người phụ nữ trong truyện của Nguyễn Thị Minh Ngọc khao khát hạnh phúc nhưng lại khước từ cái bình thường đến tầm thường của hạnh phúc. Vì thế, “Hồ nước mùa xuân” của bà không hề phẳng lặng mà như có chứa bão. Bão của định mệnh, của tính cách cá nhân - những cơn bão không gió cứ ập vào cuộc đời, khiến nhân vật phải đắm chìm trong sự trống vắng, trống trải, chơ vơ. Nhưng rồi, dù thế nào, mỗi người cũng phải “Một mình bước tới”, kiếm tìm, đợi chờ, đón nhận hoặc khước từ và trốn chạy”.

Với “Hồ nước mùa xuân”, bạn đọc dễ dàng nhận ra nhân vật của Minh Ngọc là người nữ đương đại, từ gái mới lớn, người tình, người mẹ, người phiêu lưu, kẻ cao sang, đến người cùng khốn, người nô lệ, kẻ hy sinh… Mỗi truyện ngắn lấy nhân vật người nữ là trung tâm, mượn yếu tố gia cảnh, bối cảnh xã hội - thời đại để cảm nhận và bóc tách các lớp vỏ tâm lý của họ ở nhiều độ tuổi. Cũng từ điểm neo là các nhân vật nữ, tác giả khéo léo đặt để họ giữa vòng tròn tương quan của tập thể: gia đình, cha mẹ, anh chị em, người tình và xã hội. Mối liên hệ của họ phản chiếu đến đời sống, và những biến chuyển của đời sống dao động “hồ nước cảm xúc” bên trong họ.

Điểm khác biệt so với các tuyển tập truyện ngắn trước đây của Nguyễn Thị Minh Ngọc là đôi dòng tự sự của tác giả ở phần mở đầu mỗi truyện như có lúc dẫn dắt gợi mở, có lúc như đánh lạc hướng bạn đọc… Cuối cùng, để bạn đọc hiểu hơn về cây bút và con người cũng tương đối đặc biệt của Nguyễn Thị Minh Ngọc: mềm mại, dịu dàng nhưng cũng thật cá tính, mạnh mẽ.

Nhà văn Nguyễn Thị Minh Ngọc (bìa phải) trong buổi giao lưu với độc giả nhân dịp ra mắt cuốn sách "Cô đào hát" năm 2023.

Nguyễn Thị Minh Ngọc sinh năm 1953 tại Bà Rịa - Vũng Tàu. Bà là một nghệ sĩ đa tài, đa năng ở nhiều vai trò: nhà văn, đạo diễn, giảng viên và cả diễn viên với nhiều đóng góp quan trọng cho sự nghiệp văn nghệ TP. Hồ Chí Minh; là người đồng sáng lập câu lạc bộ Đạo diễn thể nghiệm (năm 1985) - tiền thân của Nhà hát sân khấu Nhỏ 5B; là chủ nhân của rất nhiều giải thưởng về văn học, kịch bản sân khấu, kịch bản phim; đã dựng trên 30 vở diễn và viết trên 70 vở kịch truyền thống và đương đại; viết hàng trăm kịch bản cho phim truyền hình và có nhiều công trình nghiên cứu về nghệ thuật sân khấu.

Những đầu sách đã xuất bản của bà có thể kể đến: “Ngọn nến bên kia gương”, “Một mình bước tới”, “Trinh Tiên”, “Năm đêm với bé Su”, “Người mẫu”, “Cạn duyên”, “Vì sao con ra đời”, “Dẫu lìa ngó ý”, “Đồng sàng”, “Chờ duyên”, “Chân trần trên lửa đỏ”, “Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ”, “100 câu hỏi đáp về sân khấu cải lương”, “Pearls of the Far East” (Ngọc Viễn Đông), “Ngọc của Sài Gòn”, “Tuổi ngọc ngày chưa xưa”…

Nguyễn Thị Minh Ngọc là nghệ sĩ có nhiều đóng góp khi mang sân khấu và văn hóa Việt Nam đến môi trường quốc tế qua các diễn đàn văn hóa tại các nước: Úc, Anh, Pháp, Ðức, Tanzania, Na Uy, Thụy Ðiển, Philippines, Mỹ, Indonesia… Bà cũng được xem là người phụ nữ Việt đầu tiên đưa tác phẩm Việt Nam vào sân khấu Broadway tại New York với 3 vai trò tác giả - đạo diễn - diễn viên trong 2 vở: “Người đàn bà thất lạc” (2008) và “Chúng tôi là…” (2011).

PGS. TS Nguyễn Thị Thanh Xuân:

“Trước năm 1975, đã biết một Nguyễn Thị Ngọc Minh: Nàng chín sớm như một cô gái digan hoang dại trên thảo nguyên chữ nghĩa. Hôm nay cầm “Hồ nước mùa xuân”, tôi rưng rưng gặp lại mình trôi dạt thời thiếu nữ qua 4 truyện ngắn “Dọn nhà”, “Trăng huyết”, “Trái khổ qua”, “Gói Cẩm Lệ”. Từ năm 1975, đất nước thống nhất, “về thu xếp lại”, Nguyễn Thị Minh Ngọc chỉn chu kể, cách viết hòa cùng một giọng với thời: “Một mình bước tới”, “Chờ duyên”, “Quán trọ”, “Hải Nguyệt”…

Bước vào lúc mặt trời đứng bóng, với kịch và văn tung hứng, Nguyễn Thị Minh Ngọc viết như lên đồng với quang cảnh và tâm cảnh lồng nhau lung linh chao đảo trong chữ nghĩa ào tuôn: “Những giấc mơ riêng”, “Hồ nước mùa xuân”, “Mù sương bóng quế”, “Sắc”, “Cỏ hoa”, “Yêu tinh”… Lạ lùng thay, người niềm nở với đời và sống dấn mình, luôn thiết tha đi tìm những tương tri như Nguyễn Thị Minh Ngọc lại là người có một độ giãn cách khi quan sát sự đời và hút mạnh sinh khí ở những vùng tĩnh lặng thiên nhiên…”.

Nguyệt Hà