Dùng thuốc tránh thai lâu dài có gây đột quỵ?

Tôi năm nay 30 tuổi, sức khỏe bình thường, đang dùng thuốc tránh thai hàng ngày. Sau khi đọc tin mấy ca đột quỵ do thuốc tránh thai gần đây tôi rất lo. Bác sĩ cho tôi hỏi, dùng thuốc tránh thai lâu dài có thật sự dễ bị đột quỵ không, tôi cần làm gì để phòng tránh?

Trả lời

Thuốc tránh thai dạng uống, đặc biệt là loại phối hợp có chứa estrogen được xem là một yếu tố nguy cơ chứ không phải nguyên nhân trực tiếp gây đột quỵ. Ở phụ nữ trẻ và khỏe mạnh, nguy cơ này rất thấp.

Những người thuộc nhóm nguy cơ cao

• Phụ nữ hút thuốc lá, đặc biệt là trên 35 tuổi.

• Người có tiền sử hoặc yếu tố nguy cơ tim mạch (tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, tiểu đường).

• Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình bị rối loạn đông máu.

• Béo phì hoặc lối sống ít vận động.

• Người từng bị đau nửa đầu kèm triệu chứng thần kinh (migraine with aura).

Khám xét nghiệm hoặc sàng lọc hạn chế rủi ro

Việc khám sàng lọc lâm sàng là bắt buộc trước khi chỉ định thuốc tránh thai nội tiết, đặc biệt là thuốc tránh thai phối hợp có chứa estrogen.

Mục tiêu là xác định các chống chỉ định tuyệt đối và tương đối theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ đó cá nhân hóa lựa chọn biện pháp tránh thai phù hợp.

Khám sàng lọc lâm sàng bao gồm:

• Đo huyết áp: Tăng huyết áp không kiểm soát là chống chỉ định dùng COCs.

• Đánh giá chỉ số BMI: Béo phì làm tăng nguy cơ huyết khối tĩnh mạch và đột quỵ.

• Khai thác tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình: Tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu, thuyên tắc phổi; đột quỵ, bệnh tim mạch, migraine có aura; rối loạn đông máu di truyền...

• Đánh giá yếu tố lối sống: Hút thuốc lá, lối sống tĩnh tại.

Xét nghiệm cận lâm sàng không bắt buộc thường quy ở phụ nữ trẻ khỏe mạnh, nhưng có thể chỉ định tùy tình huống lâm sàng.

Ngoài ra, nếu người bệnh có các yếu tố nguy cơ cao, bác sĩ nên cân nhắc các biện pháp tránh thai không chứa estrogen (như thuốc chỉ chứa progestin, vòng tránh thai nội tiết hoặc dụng cụ tử cung chứa đồng).

Hiểu và thận trọng

Phụ nữ đang dùng hoặc dự định dùng thuốc tránh thai trong bối cảnh nhiều người đang lo ngại cần khẳng định rằng thuốc tránh thai nội tiết là một trong những biện pháp tránh thai hiệu quả và an toàn khi được chỉ định đúng.

Cần nhớ:

Thứ nhất, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc tránh thai nội tiết. Phải được bác sĩ thăm khám và đánh giá sàng lọc kỹ lưỡng, đặc biệt nếu trên 35 tuổi hoặc có các yếu tố nguy cơ tim mạch.

Thứ hai, khai thác đầy đủ tiền sử bản thân và gia đình, đặc biệt là tiền sử huyết khối, đột quỵ, Bị migraine có aura tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa.

Thứ ba, không dùng thuốc tránh thai có chứa estrogen nếu:

• Hút thuốc lá và trên 35 tuổi.

• Có bệnh lý tim mạch, tiền sử tai biến mạch máu não.

• Có các bệnh lý tăng đông máu di truyền hoặc mắc phải.

• Bị migraine có aura.

Thứ tư, theo dõi trong quá trình sử dụng:

• Đo huyết áp định kỳ.

• Cảnh giác với các dấu hiệu cảnh báo như đau đầu dữ dội mới xuất hiện, mờ mắt, yếu liệt chi, đau ngực, khó thở, sưng chân – đây là các triệu chứng có thể gợi ý tai biến mạch máu hoặc thuyên tắc huyết khối.

Thứ năm, cân nhắc các biện pháp tránh thai thay thế (thuốc chỉ chứa progestin, vòng tránh thai nội tiết, que cấy…) nếu có nguy cơ cao hoặc có chống chỉ định với estrogen.

Bác sĩ LÊ THỊ KIM SANG, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai

DI LINH