Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Tái định cư hơn 19.000 người

Sáng 26.2, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã làm việc với Bộ GTVT, các bộ ngành liên quan và 9 tỉnh, thành phố về kế hoạch tổ chức triển khai Nghị quyết số 187/2025/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Tái định cư hơn 19.000 người

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nêu rõ, với mục tiêu hoàn thành vào năm 2030, dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng đặt ra các mốc tiến độ, thời gian rất gấp, đòi hỏi thực hiện cùng lúc nhiều khâu, nhiều bước từ khảo sát, thiết kế kỹ thuật, giải phóng mặt bằng, tổ chức thi công… nhưng phải bảo đảm đầy đủ trình tự, thủ tục, khoa học, chặt chẽ. Vì vậy, các bộ ngành, địa phương, doanh nghiệp cần xác định rõ những nhiệm vụ, công việc có thể thực hiện song song, cũng như những khâu, những bước phải tuân thủ.

"Quá trình tổ chức triển khai đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng sẽ là kinh nghiệm quý báu để thực hiện các dự án hạ tầng đường sắt quan trọng của đất nước như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, các tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội, TP.HCM…", Phó thủ tướng nói.

Theo Nghị quyết 187, dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, với tổng vốn 203.231 tỉ đồng, tương đương 8,37 tỉ USD, phấn đấu hoàn thành chậm nhất năm 2030.

Điểm đầu dự án tại vị trí nối ray qua biên giới (tỉnh Lào Cai), điểm cuối tại ga Lạch Huyện (Hải Phòng), dài gần 391km; chiều dài tuyến nhánh 27,9km, đi qua 9 tỉnh, thành phố gồm Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.

Đường sắt Việt Nam hiện nay

Tuyến đường sắt được đầu tư mới đường đơn, khổ 1,435m, vận chuyển chung hành khách, hàng hóa; tốc độ thiết kế 160 km/giờ với tuyến chính từ ga Lào Cai mới đến ga Nam Hải Phòng; 120 km/giờ với đoạn qua khu vực đầu mối TP.Hà Nội; tốc độ 80 km/giờ với các đoạn tuyến còn lại.

Sơ bộ tổng nhu cầu sử dụng đất khoảng 2.632ha, số dân tái định cư là 19.136 người (tính đến thời điểm này).

Phát triển khoa học công nghệ, đào tạo nhân lực đường sắt

Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Danh Huy cho biết kế hoạch triển khai Nghị quyết 187 gồm 3 nhóm nhiệm vụ lớn: Xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt; nhiệm vụ của các bộ ngành, địa phương và thời gian hoàn thành (lựa chọn tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi, đàm phán ký kết hiệp định khung, lập báo cáo nghiên cứu khả thi, lập phê duyệt thiết kế sau thiết kế cơ sở, lựa chọn nhà thầu, giải phóng mặt bằng, khởi công dự án…); phát triển đô thị, công nghiệp, dịch vụ, logistics ở vùng phụ cận ga đường sắt.

Đến nay, Bộ GTVT đã đề xuất xây dựng, trình cấp thẩm quyền ban hành các văn bản quy định thiết kế kỹ thuật, chi phí tài chính; chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng; tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu; nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ đường sắt và chuyển giao công nghệ; danh mục hàng hóa công nghiệp đường sắt đặt hàng, giao nhiệm vụ…

Tại cuộc họp, đại diện các bộ ngành kiến nghị bổ sung nội dung liên quan đến khai thác khoáng sản phục vụ dự án; các biện pháp phòng chống tham nhũng; quy định lập, thẩm định, phê duyệt dự án có nội dung khác với quy hoạch có liên quan; phát triển, khai thác quỹ đất và giá trị tăng thêm từ đất vùng phụ cận ga đường sắt; đề án tổng thể phát triển công nghiệp đường sắt, làm chủ công nghệ…

Lãnh đạo các địa phương có tuyến đường sắt đi qua mong muốn sớm được bàn giao hướng tuyến, ranh giới giải phóng mặt bằng của dự án; quy trình thực hiện dự án giải phóng mặt bằng, xây dựng khu tái định cư; bổ sung một số nhà ga đường sắt, tuyến đường sắt kết nối cảng cạn, khu công nghiệp; cập nhật, điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để xây dựng khu tái định cư, phát triển đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ logistics ở vùng phụ cận ga đường sắt…

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà phát biểu tại cuộc họp

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh việc triển khai dự án đầu tư xây dựng đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng phải hết sức khẩn trương, khoa học, nắm chắc tiến độ, bảo đảm chất lượng công trình.

Theo đó, các bộ ngành, địa phương phối hợp để xây dựng nghị định hướng dẫn thi hành cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các dự án đường sắt mà Quốc hội đã cho phép, "có thời hạn, có người làm cụ thể".

Phó thủ tướng giao Bộ GTVT khẩn trương xây dựng, ban hành tiêu chí, quy chuẩn, tiêu chuẩn công nghệ, thiết kế chung cho hệ thống đường sắt làm cơ sở xác định kế hoạch huy động vốn (vốn ODA, trái phiếu, nguồn xã hội hóa), lựa chọn nhà thầu bảo đảm các mốc tiến độ của dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng; xem xét, nghiên cứu đề xuất liên quan đến bổ sung nhà ga, tuyến đường nhánh bảo đảm hiệu quả phát triển kinh tế của các địa phương có tuyến đường sắt đi qua.

Ngoài ra, Phó thủ tướng cũng yêu cầu xác định sớm, chính xác ranh giới giải phóng mặt bằng, làm căn cứ bố trí nguồn vốn, thực hiện dự án giải phóng mặt bằng, tái định cư, điều chỉnh các quy hoạch liên quan đến phát triển đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ logistics ở vùng phụ cận nhà ga đường sắt.

Phó thủ tướng Trần Hồng Hà cho ý kiến chỉ đạo định hướng xây dựng các đề án về nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ, đào tạo nhân lực đường sắt; thành lập tổ hợp công nghiệp đường sắt (tập hợp sự tham gia của các danh nghiệp luyện kim, cơ khí, chế tạo, thông tin tín hiệu); tái cấu trúc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam để đảm nhận nhiệm vụ quản lý hoạt động vận tải hàng hóa, hành khách, khai thác, vận hành hệ thống đường sắt…

Lam Thanh