Động lực phát triển thị trường trái phiếu xanh Việt Nam năm 2025

Các doanh nghiệp đang dần chủ động xây dựng khung tài chính xanh/khung trái phiếu xanh và thực hiện đánh giá độc lập trước phát hành theo tiêu chuẩn quốc tế của CBI và ICMA.

Xu hướng “xanh hóa” đang lan rộng

Theo Tổ chức xếp hạng tín nhiệm FiinRatings, giai đoạn 2016-2024, tổng giá trị phát hành trái phiếu xanh, xã hội và bền vững của Việt Nam đã đạt gần 33,5 nghìn tỷ đồng (tương đương hơn 1,4 tỷ USD). Trong đó, riêng năm 2024 ghi nhận sự sôi động trở lại với tổng giá trị phát hành gần 6,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 1,5% tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp mới từ đầu năm.

Tuy quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp của Việt Nam còn khiêm tốn so với các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia và Philippines với tỷ lệ ước tính lần lượt vào khoảng 5%, 10% và 20%, nhưng tốc độ tăng trưởng ấn tượng 171% trong năm 2024 cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường này.

Đáng chú ý, sự chuyển dịch về cơ cấu phát hành, từ tập trung vào khối tài chính ngân hàng sang sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực khác nhau như năng lượng tái tạo, thủy sản bền vững và cơ sở hạ tầng. Điều này phản ánh xu hướng "xanh hóa" đang lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Điểm nhấn cho thị trường trái phiếu xanh Việt Nam hiện nay chính là sự tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế. Các lô trái phiếu xanh tuân thủ Nguyên tắc Trái phiếu xanh của ICMA, được đánh giá độc lập bởi các tổ chức uy tín S&P, Moody’s, FiinRatings trước và sau phát hành, đảm bảo minh bạch và chống “rửa xanh”.

Vì vậy, cùng với sự bảo lãnh của các tổ chức uy tín như GuarantCo và xếp hạng tín nhiệm nội địa, các lô trái phiếu xanh có sức hút lớn đối với đông đảo nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Đóng góp vai trò vào xu hướng đầu tư bền vững, trái phiếu xanh đang đáp ứng nhu cầu vốn dài hạn, thúc đẩy đầu tư bền vững, phát triển kinh tế xanh, nâng cao thị trường vốn minh bạch và hiệu quả, phù hợp định hướng Chính phủ và thông lệ quốc tế.

Khung pháp lý hoàn thiện mở ra thời kỳ mới

Ông Nguyễn Tùng Anh – Giám đốc Nghiên cứu Tín dụng và dịch vụ tài chính xanh của FiinRatings kỳ vọng, năm 2025 sẽ mở ra một thời kỳ sôi động hơn nữa của công cụ trái phiếu xanh, xã hội và bền vững, khi những ưu đãi, khuyến khích ngày một rõ ràng và các doanh nghiệp rút được nhiều kinh nghiệm từ các tổ chức phát hành trước đó.

Trong đó, ông Tùng Anh nhấn mạnh đến việc triển khai Khung phân loại xanh quốc gia, tạo tiền đề và hướng dẫn cụ thể cho các doanh nghiệp và làm cơ sở so sánh cho các thành viên thị trường. Khung này sẽ tạo nền tảng cho sự phát triển đồng bộ của thị trường, phù hợp với đặc thù trong nước và hài hòa với thông lệ quốc tế.

Một số chính sách nổi bật khác có thể kể đến các ưu đãi về thuế thu nhập cá nhân, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các giao dịch liên quan đến chuyển nhượng trái phiếu xanh hay ưu đãi giảm 50% giá dịch vụ chứng khoán đối với chủ thể phát hành và nhà đầu tư trái phiếu xanh.

“Thị trường trái phiếu xanh, xã hội và bền vững Việt Nam năm 2025 được dự báo sẽ có nhiều chuyển biến tích cực chủ yếu đến từ hai động lực chính: Khung pháp lý hoàn thiện cùng với nhu cầu từ phía nhà đầu tư”, ông Tùng Anh nhận định.

Mặt khác là yêu cầu gia tăng của nhà đầu tư đối với các khoản tư bền vững. Các nhà đầu tư đang ngày càng chú trọng đến tính bền vững và trách nhiệm xã hội trong các quyết định đầu tư. Điều này dẫn đến nhu cầu gia tăng đối với trái phiếu xanh, vì chúng không chỉ mang lại lợi nhuận mà còn góp phần vào các mục tiêu bảo vệ môi trường.

Trong tương lai, thị trường dự kiến sẽ chứng kiến sự ra đời của các sản phẩm mới như trái phiếu chuyển đổi (transition bonds) và trái phiếu liên kết bền vững (sustainability-linked bonds), đáp ứng nhu cầu đa dạng của các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi xanh. Các định chế đầu tư chuyên nghiệp, đặc biệt là các công ty bảo hiểm và quỹ đầu tư, được kỳ vọng sẽ tăng cường đầu tư vào trái phiếu xanh, góp phần thúc đẩy thanh khoản và chiều sâu của thị trường.

Với những nền tảng đã được xây dựng trong năm 2024 và xu hướng phát triển bền vững đang ngày càng được coi trọng, thị trường trái phiếu xanh Việt Nam đang đứng trước cơ hội tăng trưởng mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững và trung hòa carbon, chống biến đổi khí hậu của quốc gia.

Minh Lâm