Độc đáo công xưởng chế tác mũi khoan bằng đá vừa khai quật ở Tây Nguyên

Thu gần 1.000 mũi khoan bằng đá

Chiều 13/9, tại Bảo tàng Đắk Lắk diễn ra hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật di chỉ khảo cổ học Thác Hai lần thứ 3, năm 2024.

Toàn cảnh hội nghị.

Theo báo cáo của Bảo tàng Đắk Lắk, di chỉ khảo cổ học Thác Hai thuộc thôn 6 (xã Ia Jlơi, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk) được Bảo tàng Đắk Lắk phối hợp với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia khai quật trong các năm 2021 và 2022, đã thu được nhiều di vật, hiện vật quý, độc đáo, lần đầu được phát hiện trong khu vực Tây Nguyên.

Trong đó, bộ "Sưu tập mũi khoan đá Thác Hai được Thủ tướng quyết định công nhận là Bảo vật quốc gia đầu tiên của tỉnh Đắk Lắk.

Sau đó, từ ngày 26/6 đến 28/7, Bảo tàng Đắk Lắk tiếp tục tiến hành khai quật đợt 3 trên diện tích 20m2. Trong quá trình khai quật, đoàn tiến hành khảo sát một số địa điểm xung quanh khu vực Thác Hai và dọc hai bờ sông Ea H’leo trong vòng bán kính lên tới 10km.

Quá trình khai quật, thu được hơn 1.000 mũi khoan và phác vật bằng các loại đá opal, jasper, silic, phtanite...

Qua đó, xác định được tầng văn hóa dày khoảng 2m, bên trong chứa các di tích như mộ táng, cùng nhiều di vật như: bàn mài, rìu, bôn.

Bên cạnh đó, qua sàng đãi đã thu được hơn 100 hạt chuỗi bằng chất liệu đá, thủy tinh và gốm; hơn 1.000 mũi khoan và phác vật bằng các loại đá opal, jasper, silic, phtanite … Trong đó, có 844 mũi khoan và 187 phác vật mũi khoan.

Đặc điểm nổi bật của mũi khoan là được mài trau chuốt và hầu hết chưa qua sử dụng. Đồ gốm khá phong phú về chủng loại gồm có các loại hình bình, nồi, chum, vò, bát bồng… với nhiều kích cỡ khác nhau.

Hình ảnh chụp quá trình khai quật

Tiềm năng di sản khảo cổ Đắk Lắk khá lớn

Cũng theo báo cáo của Bảo tàng Đắk Lắk, bước đầu có thể thấy di chỉ Thác Hai có mối quan hệ gần gũi với các văn hóa khảo cổ ở Tây Nguyên như Biển Hồ ở tỉnh Gia Lai hay Lung Leng, Plei Krông ở tỉnh Kon Tum.

Trong đó, mối quan hệ với văn hóa Biển Hồ thể hiện qua các loại hình đồ gốm và các kiểu trang trí hoa văn trên đồ gốm.

Mối quan hệ với văn hóa Lung Leng, đặc biệt là Plei Krông, địa điểm phát hiện khá nhiều đồ gốm là sự tương đồng về kiểu dáng (nồi đáy tròn có chân đế), loại hình (nồi, vò, bình con tiện...).

Không chỉ có mối quan hệ với các văn hóa/nhóm di tích ở Tây Nguyên và Đông Nam Bộ, Thác Hai còn có mối quan hệ với văn hóa Tiền Sa Huỳnh – Sa Huỳnh ở ven biển miền Trung, thể hiện qua một số đồ gốm thân gãy góc, sự có mặt của bôn răng trâu và đặc biệt là sự có mặt phổ biến của chuỗi đơn sắc Indo-Pacific.

Đại biểu thăm quan, tìm hiểu về các di vật.

Phát biểu tại hội nghị, ông Đinh Văn Một, Giám đốc Bảo tàng Đắk Lắk thông tin, tiềm năng di sản khảo cổ Đắk Lắk khá lớn với hơn 50 địa điểm khảo cổ thời tiền - sơ sử. Trong đó, có 7 di tích đã được khai quật và hàng chục địa điểm được khảo sát, thu được hàng ngàn công cụ lao động, đồ trang sức, đồ dùng sinh hoạt bằng đá, bằng đồng và bằng gốm... của cư dân cổ có niên đại từ 2.500 năm đến 4.500 năm cách ngày nay.

Ông Đinh Một, Giám đốc Bảo tàng Đắk Lắk phát biểu tại hội nghị.

Trong những năm qua, Bảo tàng Đắk Lắk đã tích cực phối hợp với các cơ quan nghiên cứu như Viện Khảo cổ học Việt nam, Viện Khoa học xã hội vùng Tây nguyên, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia để tiến hành nghiên cứu tiềm năng khảo cổ học trên địa bàn tỉnh. Qua đó, nhằm phục vụ cho công tác nghiên cứu, khai quật, trưng bày và phát huy giá trị di sản văn hóa của tỉnh nhà.

Khánh Ngọc