Doanh nghiệp ngành thực phẩm lo ngại gánh nặng thủ tục hành chính

Dự thảo nghị định tập trung vào ba nhóm nội dung chính: Cải cách thủ tục hành chính, phân cấp quản lý và tăng cường hậu kiểm để nâng cao chất lượng thực phẩm.

Đóng góp khoảng 15% GDP

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP); Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) và Tiểu ban Thực phẩm Dinh dưỡng (NFG); Hiệp hội Bia-rượu-nước giải khát Việt Nam; Hiệp hội Thực phẩm minh bạch; Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (Amcham) vừa có văn bản góp ý về Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 15/2018/NĐ-CP.

Ý kiến từ các hiệp hội, các đơn vị khẳng định: Trong 7 năm kể từ khi ban hành Nghị định 15/2018/NĐ-CP, cộng đồng doanh nghiệp đánh giá là một mô hình cải cách hiệu quả trong quản lý an toàn thực phẩm, hội nhập theo nguyên tắc quản lý rủi ro mà các quốc gia tiên tiến trên thế giới đang áp dụng, qua đó giúp doanh nghiệp tiết kiệm hàng triệu ngày công và hơn 3.000 tỷ đồng/năm, giúp ngành thực phẩm phát triển mạnh mẽ, đồng thời cải thiện an toàn thực phẩm trong suốt 7 năm qua.

Thực tiễn cho thấy, ngành thực phẩm đã có sự tăng trưởng cao ngay cả trong đại dịch Covid-19, đóng góp khoảng 15% vào GDP; 0,38 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP trong năm 2021; 1 điểm phần trăm vào tăng trưởng GDP năm 2022.

Dự thảo nghị định đang bổ sung nhiều yêu cầu, quy định nguy cơ tạo ra nhiều điểm nghẽn mới cho sản xuất, kinh doanh. Ảnh: vietnamnet.vn

Tăng thủ tục hành chính, tiêu tốn hàng nghìn tỷ đồng

Tuy nhiên, theo các hiệp hội, đơn vị trong dự thảo nghị định đang bổ sung nhiều yêu cầu, quy định vào cả 3 nhóm thủ tục hành chính về tự công bố; đăng ký bản công bố; đăng ký lại bản công bố; trong đó có nhiều quy định bất hợp lý, không phù hợp với thông lệ quốc tế, nguy cơ tạo ra nhiều điểm nghẽn mới cho sản xuất-kinh doanh, khiến rất nhiều sản phẩm thực phẩm, đặc biệt là hàng thủy sản, rất khó để đáp ứng hoặc không thể thực hiện được. Trong khi đó, nhiều yêu cầu bổ sung vào các thủ tục này của dự thảo không liên quan đến an toàn thực phẩm.

Amcham ước tính, riêng với thủ tục tự công bố, thành phần hồ sơ và thời gian tăng lên gây chậm trễ kinh doanh tới 3 tháng 7 ngày. Với thủ tục đăng ký bản công bố, thành phần hồ sơ tăng lên có thể gây tốn phí hơn 1.616 tỷ đồng/năm, thời gian tăng thêm chưa thể xác định.

Trong khi đó, EuroCham phân tích, dự thảo không có mục nào quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm; không có mục nào quy định về đánh giá nguy cơ theo chuỗi, truy xuất nguồn gốc. Trong khi đó, dự thảo tăng nặng cả 3 thủ tục về hồ sơ và chi phí tuân thủ.

Đáng chú ý, dự thảo bỏ qua các vấn đề nóng nhất với an toàn thực phẩm hiện nay là thực phẩm tươi sống, thức ăn đường phố, bếp ăn tập thể (nguyên nhân chủ yếu gây ra ngộ độc thực phẩm), mà chỉ tập trung đưa ra các biện pháp quản lý hành chính đối với thực phẩm bao gói sẵn (vốn hầu như không gây ra ngộ độc thực phẩm), do đó, ý nghĩa thực tế rất thấp.

EuroCham kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Ban soạn thảo nghiên cứu kỹ các ý kiến góp ý của các hiệp hội trong xây dựng nghị định; đồng thời, kiến nghị Chính phủ chủ trì một cuộc họp đối thoại giữa Ban soạn thảo và các hiệp hội để xem xét bản dự thảo cuối cùng trước khi trình Chính phủ ký ban hành.

Người dân lựa chọn thực phẩm tại siêu thị ở Hà Nội. Ảnh: MINH ĐỨC

Theo VASEP, Nghị định số 15/2018/NĐ-CP được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá cao. Tuy nhiên, dự thảo bổ sung và gia tăng, phát sinh nhiều yêu cầu và các thủ tục hành chính - mà phần nhiều không liên quan đến an toàn thực phẩm, gây đặc biệt khó khăn cho doanh nghiệp.

Cụ thể, ước tính, với thủ tục tự công bố, thành phần hồ sơ và thời gian tăng lên gây chậm trễ kinh doanh ít nhất 3 tháng và mức thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng/năm.

Đơn cử ở phần hồ sơ thông tin sản phẩm (PIF), ở dự thảo đang lấy các yêu cầu cho dược phẩm và mỹ phẩm (là hóa chất) đem áp dụng cho thực phẩm (hầu hết là sản phẩm từ tự nhiên). Điều này không phù hợp với khuyến cáo của Tổ chức Tiêu chuẩn thực phẩm quốc tế Codex là sử dụng hệ thống quản lý tiên tiến HACCP trong đó không có PIF.

Phần hồ sơ thông tin sản phẩm còn yêu cầu kiểm nghiệm từng lô cho tất cả các chỉ tiêu. Yêu cầu này cũng không phù hợp với HACCP (chỉ yêu cầu kiểm tra các chỉ tiêu trọng yếu theo tần suất).

Hơn nữa, với thủ tục đăng ký bản công bố, thành phần hồ sơ tăng lên có thể gây tốn phí hàng trăm tỷ đồng/năm, số ngày công thực thi tăng thêm chưa thể xác định.

Trước những lo ngại này, VASEP kiến nghị giữ nguyên các yêu cầu về thủ tục tự công bố như trong Nghị định 15 hiện hành, thay vì bổ sung các quy định có thể làm gia tăng chi phí và rủi ro cho doanh nghiệp.

Hiện dự thảo vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến từ các bên liên quan trước khi trình Chính phủ xem xét.

VŨ DUNG