Doanh nghiệp đường sắt Mỹ trước nguy cơ tư nhân hóa

Đối mặt với những động thái này, CEO Amtrak đã quyết định từ chức, khiến tương lai doanh nghiệp thêm mờ mịt.

Đối mặt nhiều nghi ngờ về chất lượng

Giám đốc điều hành (CEO) Công ty Vận tải hành khách đường sắt quốc gia Mỹ Amtrak Stephen Gardner vừa tuyên bố từ chức, kết thúc 16 năm làm việc và hơn bốn năm lãnh đạo công ty.

CEO Amtrak Stephen Gardner thông báo từ chức.

Lý do khiến ông Gardner đi đến quyết định từ chức do tâm lý lo ngại Amtrak có thể không duy trì được sự ủng hộ cần thiết từ đương kim Tổng thống Mỹ Donald Trump. "Tôi từ chức để đảm bảo Amtrak tiếp tục nhận được sự tin tưởng hoàn toàn từ Chính phủ Mỹ", ông Gardner nói.

Việc ông Gardner từ chức được cho là nhằm giảm bớt căng thẳng với chính quyền Tổng thống Trump, đảm bảo Amtrak vẫn giữ được hỗ trợ liên bang trong bối cảnh tương lai của doanh nghiệp này chưa rõ ràng.

Ông John Robert Smith, cựu Chủ tịch Hội đồng Quản trị Amtrak cho rằng, Amtrak đang bị chính quyền liên bang nghi ngờ về các vấn đề dịch vụ, những khoản thưởng hậu hĩnh được thực hiện trước thời điểm ông Trump nhậm chức.

Ngoài ra, theo ông Smith, cả Hạ viện và Thượng viện Mỹ đều đang theo dõi rất kỹ những vấn đề tồn đọng của Amtrak như tình trạng chậm trễ ngày càng tăng trên tuyến từ Boston đến thủ đô Washington, cấu trúc lương – thưởng, tình trạng bảo trì đường sắt kém...

Điển hình, tháng 11/2024, Amtrak buộc phải tạm dừng tất cả hoạt động của các đoàn tàu giữa New York và Washington do sự cố nguồn điện trên cao ở Philadelphia, làm gián đoạn kế hoạch di chuyển của hàng nghìn hành khách.

Nhiều cây cầu, đường hầm và các cơ sở hạ tầng khác trên hành lang đường sắt rơi vào tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, đặc biệt là đường hầm chính nối thành phố New York và bang New Jersey.

Bộ trưởng Giao thông vận tải Mỹ Sean Duffy cho biết, Amtrak cần giải quyết các vấn đề an toàn tại ga Union ở Washington. "Đã đến lúc lãnh đạo Amtrak phải hành động để chấm dứt tình trạng vô gia cư và tội phạm ra khỏi khu vực ga Union. Những người đi làm hàng ngày và du khách tới Mỹ cần được bảo đảm an toàn", ông Duffy nhấn mạnh.

Đề xuất tư nhân hóa

Một vấn đề nghiêm trọng khác mà Amtrak đang gặp phải là nguy cơ bị tư nhân hóa.

Tỷ phú Mỹ Elon Musk, cố vấn của ông Donald Trump (đang đứng đầu Ban Hiệu suất Chính phủ Mỹ về cắt giảm, tinh gọn bộ máy), đưa ra đề xuất này tại một hội nghị hồi đầu tháng 3 với kỳ vọng thúc đẩy hiệu quả hoạt động Amtrak.

Tỷ phú Elon Musk kêu gọi tư nhân hóa Amtrak.

Theo ông Elon Musk, Amtrak đang hoạt động dựa trên nguồn ngân sách của tiểu bang và liên bang nhưng tình hình hoạt động rất đáng buồn. "Nếu có thể tư nhân hóa hợp lý thì nên làm như vậy", ông Musk nói.

Quan điểm tư nhân hóa Amtrak đã gây ra làn sóng trái chiều và việc ông Gardner rời đi càng khiến Amtrak đứng giữa ngã ba đường.

Với các nhà lập pháp, hiện có hai luồng ý kiến: những người theo chủ nghĩa cấp tiến ủng hộ mở rộng quyền tiếp cận đường sắt giá rẻ, còn những người theo chủ nghĩa bảo thủ về tài chính lại ủng hộ tầm nhìn tư nhân hóa của ông Musk.

Đề xuất tư nhân hóa cũng được không ít công ty tư nhân đón nhận tích cực. Trong đó, người phát ngôn của AmeriStarRail cho rằng, việc tư nhân hóa hệ thống có thể thúc đẩy đầu tư và cải thiện dịch vụ cho hành khách. AmeriStarRail cũng đang tìm cách hợp tác với Amtrak để quản lý hành lang đường sắt.

Mong chờ sự ủng hộ của chính quyền

Phản ứng trước đề xuất tư nhân hóa, Amtrak công bố sách trắng, trong đó nêu rõ tư nhân hóa sẽ không thể thay đổi thực tế. Việc tư nhân hóa Amtrak sẽ đồng nghĩa chấm dứt quản lý nhà nước trên hầu hết các tuyến tàu hỏa khắp đất nước.

Hành khách rời tàu Amtrak tại nhà ga Penn, thành phố New York City.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp này cũng lấy thành tích phục hồi sau đại dịch Covid-19, với lượng hành khách tăng lên 32,7 triệu người/năm để phản bác tư nhân hóa. "Lượng hành khách và doanh thu đều đạt mức cao nhất mọi thời đại. Dịch vụ tàu hỏa mà chúng tôi vận hành trên toàn quốc đang đi đúng hướng", người phát ngôn của Amtrak cho biết.

Vị đại diện này còn khẳng định, Amtrak đang đáp ứng nhu cầu đi lại tăng kỷ lục và thực hiện nhiều dự án xây dựng lớn, nâng cấp đội tàu và mở rộng điểm đến. Nếu có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền Tổng thống Trump, Amtrak có thể tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng và việc làm cho người Mỹ, củng cố nền kinh tế và đưa Mỹ trở thành quốc gia dẫn đầu thế giới về đường sắt.

Theo vị đại diện, hiện nay, Amtrak thực hiện hàng loạt dự án xây dựng, nâng cấp hạ tầng quy mô lớn tại gần 30 khu vực. Nếu bị hạn chế nguồn vốn từ liên bang hoặc tiểu bang, chẳng hạn như khoản vốn 22 tỷ USD đã được Quốc hội thông qua năm 2021, các dự án nâng cấp hạ tầng sẽ khó có thể về đích.

Trang Trần