Đỏ mắt tìm sản phẩm du lịch thương hiệu quốc gia

“Hằng hà sa số” nhưng giá trị thấp

Làm trong ngành du lịch lâu năm, chị Thu Thủy, giám đốc một công ty du lịch tại TPHCM, cho biết, sản phẩm du lịch quà tặng mang tính thương hiệu quốc gia của Việt Nam khá nghèo nàn. Trước đây, mỗi khi có đối tác, đoàn khách từ Australia, Mỹ, hay châu Âu sang Việt Nam để du lịch hoặc bàn việc làm ăn, hôm chia tay, công ty sẽ tặng 2 món quà là cà phê và lụa. Sau này sản phẩm lụa bị phát hiện là hàng giả nên chỉ còn tặng mỗi cà phê.

“Người Việt Nam đi du lịch Hàn Quốc, tiền chi cho những sản phẩm “quốc bảo” như sâm, tinh dầu thông đỏ… tiêu tốn gấp mấy lần tiền tour. Tương tự, khi đi du lịch Thái Lan, du khách cũng không thể bỏ qua những loại thuốc chế biến từ rắn tại Trung tâm Nghiên cứu rắn độc Hoàng gia. Giá tour khoảng 7 triệu đồng/người nhưng mua những loại thuốc này có khi tiêu tốn nhiều hơn”, chị Thủy nói.

Có thể thấy, sản phẩm “Made in Vietnam” được bày bán cho khách du lịch tại Việt Nam khá phong phú, đặc biệt là các mặt hàng OCOP, nhưng dưới mắt du khách, các sản phẩm tuy nhiều mà giá trị lại rất thấp.

Chẳng hạn, tại TPHCM, khách tàu biển quốc tế - đây là dòng khách có chi tiêu “bạo tay”, đến vui chơi, tham quan thường được các hãng lữ hành giới thiệu đến chợ Bến Thành, chợ Bình Tây, An Đông… để mua những món quà lưu niệm như móc khóa, đồ thủ công mỹ nghệ. Chỉ trừ mặt hàng cà phê, còn lại những sản phẩm này bày bán ê hề khắp nơi, vùng nào cũng có, không có giá trị mang tầm quốc gia, tất nhiên giá trị kinh tế không đáng kể.

Trong khi đó, số liệu từ Bộ NN-MT cho thấy, năm 2024 cả nước có khoảng 14.200 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, có 2,1% sản phẩm 5 sao và tiềm năng 5 sao, tức là những sản phẩm có chất lượng tốt. Tuy nhiên, trên thực tế, trong vô số sản phẩm OCOP này để trở thành sản phẩm mang tầm thương hiệu quốc gia, bày bán ở các miền Bắc, Trung, Nam với giá trị cao để du khách mua về thì rất hiếm.

Du khách TPHCM tìm hiểu về các sản phẩm làm từ dừa tại Bến Tre. Ảnh: GIA HÂN

Hiện nay, mặt hàng được xem như “quốc bảo” của Việt Nam chính là sâm Ngọc Linh với hàm lượng saponin cao vượt trội. Tuy vậy, một số doanh nghiệp du lịch tại TPHCM nhận xét, sâm Ngọc Linh chưa thể trở thành sản phẩm du lịch mang thương hiệu quốc gia vì nhiều lý do. Đầu tiên là sản lượng không nhiều, không tổ chức trồng quy mô lớn, hay nói cách khác là chưa có cách làm bài bản để có sâm phục vụ nhu cầu người dân trong nước cũng như để làm sản phẩm quà tặng chất lượng.

Kế đó, sâm Ngọc Linh có giá quá cao, khiến cho người có nhu cầu phải đắn đo suy nghĩ. Nhưng trên hết là sự giả - thật ở mặt hàng này rất khó để phân biệt, dẫn đến sự không tin tưởng. Trong khi đó, nếu so sánh với sâm Hàn Quốc, chúng ta thấy có sự đảm bảo là thật, giá cả loại nào cũng có, từ sâm lâu năm qua chế biến giá cao ngất cho đến sâm tươi, sâm bột… với giá rất thấp; kế đó là mẫu mã và cách trưng bày hết sức độc đáo; những câu chuyện kể về sâm rất hấp dẫn. Tất cả những điều đó khiến du khách rất dễ “rớt tiền” khi tham quan.

Cần “điểm chạm” du lịch

Chúng ta không có sản phẩm giá trị cao thì cơ hội tiêu tiền của du khách ít lại. Đấy chính là sự thất thu của ngành du lịch!

Chuyên gia thiết kế sản phẩm du lịch Phan Yến Ly đánh giá, thứ mà Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia… đang làm tốt chính là “thổi hồn” vào sản phẩm, biến chúng thành biểu tượng văn hóa, gắn với câu chuyện, trải nghiệm và niềm tin. Trong khi đó, sản phẩm Việt vẫn còn đơn lẻ, thiếu sự gắn kết với trải nghiệm du lịch, chưa xây dựng được hệ sinh thái đủ hấp dẫn để du khách vừa “mua bằng mắt” vừa sẵn sàng “móc ví” chi trả.

Theo ông Phạm Anh Vũ, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Truyền thông Du lịch Việt, một trong những điểm yếu lớn của du lịch gắn với nông sản ở Việt Nam là thiếu những điểm dừng chân chuyên biệt, nơi nông sản trở thành “nhân vật” chính. Hiện nay, khách quốc tế đến Việt Nam chủ yếu tham quan danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, hoặc nghỉ dưỡng. Rất ít tour được thiết kế để đưa du khách đến những vùng sản xuất cà phê ở Tây Nguyên, hay vùng trồng sâm ở Kon Tum để tận mắt trải nghiệm, mua sắm.

Hơn nữa, các điểm bán hàng trong sân bay, khách sạn, khu du lịch hiện vẫn bị chi phối bởi hàng lưu niệm rập khuôn như móc khóa, áo thun, túi vải… với giá trị thấp. Trong khi đó, các sản phẩm nông sản cao cấp chưa được giới thiệu, nếu có thì thiếu mẫu mã bắt mắt, khiến khách du lịch e dè khi quyết định mua về làm quà.

Góp ý về “đặc sản quốc dân” trong mắt du khách quốc tế, ông Nguyễn Bảo Toàn, Giám đốc Trung tâm Điều hành hướng dẫn viên Việt Nam (Công ty Du lịch Vietravel), cho rằng cần một chiến lược đồng bộ giữa ngành du lịch và các bộ liên quan dưới sự điều phối của Chính phủ. Chúng ta chọn ra vài sản phẩm thật sự có giá trị, đủ sức “đứng được” để tập trung xây dựng thành thương hiệu quốc gia, như các nước đã làm. Tiếp đó, phải quy hoạch rõ ràng, có cơ chế chính sách kêu gọi đầu tư.

Đặc biệt, xử phạt nghiêm và mạnh đối với hành vi giả mạo sản phẩm quốc gia. Các sản phẩm này phải được viết thành câu chuyện hay, mẫu mã bắt mắt, được giới thiệu tại các trung tâm du lịch lớn. Lúc đó, chắc chắn ngành du lịch Việt Nam sẽ là “con gà đẻ trứng vàng”, bởi vì không chỉ hấp dẫn bởi cảnh đẹp, món ngon, mà du khách còn hết sức vui thích khi chi tiêu rất nhiều tiền.

THI HỒNG