Đề xuất mô hình tòa án mới, bỏ tòa án cấp cao, cấp huyện

Ngày 8-5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Chánh án Tòa án nhân dân (TAND) tối cao Lê Minh Trí đã trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân.

Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí trình bày tờ trình. Ảnh: Phạm Thắng

Theo Chánh án Lê Minh Trí, hệ thống TAND hiện nay đang được tổ chức theo mô hình 4 cấp. Trong đó, các TAND cấp cao là cấp trung gian trong quá trình xem xét, giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm. Các TAND cấp huyện hiện được tổ chức tương ứng với đơn vị hành chính cấp huyện.

Vì vậy, việc sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân để thực hiện chủ trương của Đảng về không tổ chức cấp trung gian, không tổ chức cấp huyện là cấp thiết nhằm tạo lập hành lang pháp lý để các tòa án đi vào hoạt động theo mô hình mới, bảo đảm tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển mới của đất nước.

Trên cơ sở đó, dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức hệ thống tòa án theo hướng kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện; thành lập TAND khu vực; chuyển các TAND sơ thẩm chuyên biệt thành các tòa chuyên trách trong TAND khu vực. Mô hình tổ chức hệ thống tòa án gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; TAND khu vực.

Theo Chánh án TAND Tối cao Lê Minh Trí, dự thảo luật đề xuất tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 đến 17 người lên thành từ 23 đến 27 người để bảo đảm đủ nguồn nhân lực giải quyết kịp thời, chất lượng đối với khối lượng công việc giám đốc thẩm, tái thẩm tăng thêm từ TAND cấp cao chuyển về để đáp ứng chỉ tiêu, yêu cầu của Quốc hội.

Dự thảo luật cũng đưa ra các quy định cơ cấu lại các TAND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương thành TAND khu vực.

Sửa đổi, bổ sung quy định về cơ cấu tổ chức của TAND khu vực, trong đó quy định tại các TAND khu vực có các tòa chuyên trách gồm: Tòa Hình sự, Tòa Dân sự, Tòa Hành chính, Tòa Kinh tế, Tòa Gia đình và người chưa thành niên.

Bổ sung quy định tại một số TAND khu vực có Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ, phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định. TAND tối cao dự kiến tổ chức 3 Tòa Phá sản tại 3 TAND khu vực ở Hà Nội, Đà Nẵng và TP HCM; tổ chức 2 Tòa Sở hữu trí tuệ tại 2 TAND khu vực ở Hà Nội và TP HCM.

Theo ông Lê Minh Trí, việc bố trí các tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ tại một số TAND khu vực ở các tỉnh, thành phố lớn là trung tâm kinh tế, tài chính của đất nước là cần thiết nhằm nâng cao chất lượng giải quyết, xét xử các loại vụ việc này.

Đồng thời, để hiện thực hóa cam kết và khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc thực thi nghiêm túc quyền sở hữu trí tuệ, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, thu hút mạnh mẽ đầu tư nước ngoài của nước ta với cộng đồng quốc tế. Việc quy định các tòa chuyên trách về Phá sản, Sở hữu trí tuệ nêu trên không làm phát sinh đầu mối, không làm tăng biên chế và trụ sở làm việc.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết Ủy ban tán thành quy định về tổ chức TAND gồm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh, TAND khu vực. Kết thúc hoạt động của TAND cấp cao và TAND cấp huyện.

Ủy ban cơ bản nhất trí với đề nghị tăng số lượng Thẩm phán TAND tối cao từ 13 đến 17 người (theo quy định Luật hiện hành) lên 23 đến 27 người để có đủ nhân lực thực hiện nhiệm vụ xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm mới tiếp nhận từ TAND cấp cao, bảo đảm chất lượng và thời hạn xét xử.

Minh Chiến - Văn Duẩn