Đề xuất cơ chế 'chìa khóa trao tay' cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên khẳng định: "Do đây là dự án đặc biệt quan trọng, có công nghệ phức tạp, chỉ một số ít quốc gia sở hữu; nhu cầu vốn đầu tư rất lớn và lần đầu tiên được đầu tư xây dựng tại nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh để đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian thực hiện".

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Thông báo số 121 ngày 06/02/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, ngày 8/2/2025, Chính phủ đã có Tờ trình số 74, trình Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu. (Ảnh: Media Quốc hội).

Theo Tờ trình, Chính phủ đề xuất 10 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án. Cụ thể:

Cho phép triển khai đồng thời các công việc về đàm phán các hiệp định, thỏa thuận với đối tác song song với quá trình lập các hồ sơ và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư.

Chính phủ đề xuất Thủ tướng được giao chủ đầu tư thực hiện các dự án; Áp dụng hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay và chỉ định thầu đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong thỏa thuận hoặc hiệp định liên Chính phủ; Áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng để lập, thẩm tra, thẩm định, trợ giúp chủ đầu tư quản lý, thực hiện dự án; mua nhiên liệu, thuê đối tác vận hành, bảo dưỡng trong thời gian đầu.

Theo Bộ Công Thương, cần thiết lựa chọn hợp đồng chìa khóa trao tay để đẩy nhanh tiến độ, do đặc thù nhà máy điện hạt nhân cần phải có nhiên liệu hạt nhân cho chu kỳ đầu, và chuyên gia vận hành bảo dưỡng trong giai đoạn đầu. Luật Đấu thầu chưa có quy định về lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu kết hợp chi phí đầu tư xây dựng và chi phí sản xuất kinh doanh (mua nhiên liệu hạt nhân và chuyên gia vận hành bảo dưỡng).

"Việc lựa chọn nhà thầu theo trình tự quy định của Luật Đấu thầu sẽ kéo dài thời gian, không đáp ứng được tiến độ triển khai dự án đề ra", Bộ trưởng Công Thương lý giải.

Chính phủ cũng đề xuất được thực hiện đồng thời một số công việc chuẩn bị dự án (khảo sát lập nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, rà phá bom mìn, thực hiện dự án thành phần…) trong quá trình đàm phán hiệp định, thỏa thuận, hợp đồng chìa khóa trao tay trước khi phê duyệt dự án đầu tư.

Về phương án tài chính và thu xếp vốn thực hiện dự án, Chính phủ đề nghị cho phép chủ đầu tư vay lại không chịu rủi ro tín dụng; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác; chủ đầu tư được sử dụng nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ/ doanh nghiệp/ công trình và một số cơ chế khác để có đủ vốn đối ứng thực hiện dự án; Bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để thực hiện dự án di dân, tái định cư.

Chính phủ cũng đề xuất cơ chế về áp dụng các quy chuẩn, tiêu chuẩn, quy phạm kỹ thuật; các định mức, đơn giá.

Cho phép các chủ đầu tư miễn thủ tục báo cáo cơ quan đại diện chủ sở hữu xem xét, phê duyệt dự án đầu tư, phương án huy động vốn.

Chính phủ đề xuất cho tỉnh Ninh Thuận được thực hiện dự án đền bù, tái định cư nhà máy điện hạt nhân; phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ xây dựng điện hạt nhân; đảm bảo cung cấp vật liệu cho xây dựng dự án; đảm bảo an sinh xã hội cho nhân dân vùng dự án.

Chính phủ cũng xin cơ chế về thủ tục phê duyệt chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác đối với các hạng mục liên quan đến dự án và các dự án thành phần; xử lý chồng lấn khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia; xử lý chồng lấn quy hoạch (nếu phát sinh) trong quá trình thực hiện.

Cơ chế về thực hiện tham vấn báo cáo đánh giá tác động môi trường.

Các cơ chế, chính sách cần thiết khác sẽ được nghiên cứu cụ thể để tổng hợp, báo cáo trong hồ sơ trình Quốc hội điều chỉnh chủ trương đầu tư các dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.

"Việc triển khai thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù nêu trên là rất cấp thiết nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự án, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy cho hay Ủy ban thống nhất cần có một số cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ xây nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận.

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ rà soát kỹ, xin ý kiến các cấp có thẩm quyền và lấy ý kiến các cơ quan liên quan về các cơ chế đề xuất nhằm đảm bảo đồng bộ, thống nhất, khả thi, với phương châm “đặt lợi ích quốc gia dân tộc lên hàng đầu”.

Theo Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường, Chính phủ cần chỉ đạo xem xét, đánh giá kỹ lưỡng, đầy đủ các rủi ro tiềm ẩn để có biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro, đảm bảo an toàn, hiệu quả cho dự án.

PHẠM DUY