Đề xuất chỉ định thầu gói thầu chìa khóa trao tay thực hiện Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận

Dự án công nghệ phức tạp, cần chính sách đặc thù đủ mạnh

Theo Bộ trưởng, Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV đã ban hành Nghị quyết số 174 ngày 30/11/2024 về việc "Tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận". Thực hiện các chủ trương trên, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ban, ngành khẩn trương triển khai thực hiện các công việc cần thiết nhằm sớm đưa dự án vào vận hành trong năm 2030-2031, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên trình bày tờ trình.

"Do đây là Dự án đặc biệt quan trọng, có công nghệ phức tạp, chỉ một số ít quốc gia sở hữu; nhu cầu vốn đầu tư rất lớn và lần đầu tiên được đầu tư xây dựng tại nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh để đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thời gian thực hiện", ông nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, Chính phủ đề nghị cho phép triển khai đồng thời các công việc về đàm phán các hiệp định, thỏa thuận với đối tác song song với quá trình lập các hồ sơ và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án đầu tư.

Về lựa chọn chủ đầu tư và nhà thầu thực hiện, Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án; áp dụng hình thức hợp đồng chìa khóa trao tay và chỉ định thầu đối với gói thầu chìa khóa trao tay xây dựng nhà máy chính với nhà thầu trong Thỏa thuận hoặc Hiệp định liên Chính phủ; áp dụng hình thức chỉ định thầu/chỉ định thầu rút gọn đối với các gói thầu tư vấn quan trọng để lập, thẩm tra, thẩm định, trợ giúp chủ đầu tư quản lý, thực hiện dự án; mua nhiên liệu, thuê đối tác vận hành, bảo dưỡng trong thời gian đầu.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung kỳ họp.

Về cơ chế về phương án tài chính và thu xếp vốn thực hiện dự án, Bộ trưởng Bộ Công thương cho hay, sẽ đàm phán vay vốn Chính phủ với các đối tác; cho phép chủ đầu tư vay lại không chịu rủi ro tín dụng; sử dụng nguồn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác; chủ đầu tư được sử dụng nguồn vốn vay từ trái phiếu Chính phủ/ doanh nghiệp/ công trình và một số cơ chế khác để có đủ vốn đối ứng thực hiện dự án; bố trí nguồn vốn ngân sách nhà nước để thực hiện dự án di dân, tái định cư.

Chính phủ cũng đề xuất cơ chế, chính sách cho tỉnh Ninh Thuận để thực hiện dự án đền bù, tái định cư nhà máy điện hạt nhân; phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ xây dựng điện hạt nhân; đảm bảo cung cấp vật liệu cho xây dựng dự án; đảm bảo an sinh xã hội cho nhân dân vùng dự án...

Quy định rõ ràng tiêu chí lựa chọn nhà thầu, tránh nguy cơ lợi ích nhóm, thiếu minh bạch

Qua thẩm tra, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) thống nhất với sự cần thiết phải ban hành một số cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận. Tuy nhiên, Tờ trình của Chính phủ chưa nêu bật cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn đối với sự cần thiết, tính cấp bách ban hành các cơ chế, chính sách; quan điểm và nguyên tắc ban hành các cơ chế, chính sách trong dự thảo Nghị quyết; đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ nội dung này.

Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Lê Quang Huy trình bày báo cáo thẩm tra.

Về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị bỏ điểm b khoản 2 dự thảo Nghị quyết về "Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam" vì Nghị quyết của Quốc hội chỉ quy định chung về các cơ chế, chính sách đặc thù. Hơn nữa, chủ trương đầu tư dự án còn chưa được điều chỉnh. Nghị quyết này sẽ là cơ sở để Thủ tướng Chính phủ giao chủ đầu tư thực hiện các dự án, do vậy, chưa nên quy định tên gọi chủ đầu tư cụ thể.

"Việc áp dụng chỉ định thầu gói thầu chìa khóa trao tay là hợp lý để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Tuy nhiên, hình thức này có thể dẫn đến hạn chế cạnh tranh, nguy cơ lợi ích nhóm và thiếu minh bạch trong quá trình thực hiện. Đề nghị cần có quy định rõ ràng về điều kiện áp dụng, tiêu chí lựa chọn nhà thầu, bổ sung cơ chế kiểm soát chặt chẽ các điều khoản hợp đồng, đặc biệt là các cam kết về công nghệ, bảo trì và chuyển giao công nghệ sau khi hoàn thành dự án", Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Lê Quang Huy lưu ý.

Quang cảnh hội trường.

Về đề xuất của Chính phủ đưa dự án điện hạt nhân Ninh Thuận vào vận hành trong năm 2030, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung giải pháp để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án. Đề nghị Chính phủ chỉ đạo bổ sung thông tin về cơ sở chính trị, pháp lý, chỉ đạo của cấp có thẩm quyền về mốc tiến độ để nêu bật cần thiết phải ban hành Nghị quyết ở thời điểm hiện tại thay vì ban hành cùng với Nghị quyết của Quốc hội phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án xây dựng nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận và dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) (dự kiến trình tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, tháng 5/2025).

Về phương án tài chính và thu xếp vốn đối với Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Tập đoàn Dầu khí Việt Nam, Cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu, cân nhắc việc quy định cụ thể trong dự thảo Nghị quyết. Về cơ chế để đảm bảo mức vốn đối ứng, Ủy ban KH,CN&MT đề nghị Chính phủ chỉ đạo làm rõ và khẳng định việc đánh giá lại tài sản để bổ sung vốn tự có, việc giữ lại toàn bộ lợi nhuận sau thuế còn lại để bổ sung vốn đối ứng... là hoàn toàn chỉ phục vụ cho việc triển khai dự án điện hạt nhân, không phục vụ cho bất kỳ mục đích nào khác.

"Có ý kiến đề nghị cần có quy định chặt chẽ về hạn mức vay vốn, lãi suất, thời hạn trả nợ và các điều kiện ràng buộc khác có liên quan...; có các giải pháp kiểm soát sử dụng vốn vay đảm bảo đúng mục đích, hiệu quả", ông bổ sung thêm.

Quỳnh Vinh