Đây được xem là 'Tháp Eiffel nằm ngang' giữa lòng Hà Nội, biểu tượng trường tồn hơn 100 năm lịch sử

Được xây dựng từ thời Pháp thuộc, cầu Long Biên là cây cầu thép đầu tiên nối liền hai bờ sông Hồng, chứng kiến bao biến động lịch sử và sự đổi thay của Hà Nội suốt hơn một thế kỷ. Cầu được khởi công xây dựng vào năm 1899 và hoàn thành, khánh thành vào năm 1902 dưới thời Toàn quyền Paul Doumer. Đây là một trong những công trình tiêu biểu trong chiến lược mở rộng cơ sở hạ tầng để phục vụ khai thác thuộc địa của chính quyền thực dân Pháp tại Đông Dương.

Cầu Long Biên được thiết kế bởi Công ty Daydé & Pillé – một chi nhánh của Tập đoàn Eiffel, nơi tạo ra tháp Eiffel nổi tiếng tại Paris, Pháp. Cấu trúc của cầu mang đậm dấu ấn kỹ thuật Pháp với kết cấu thép đinh tán chắc chắn, bền bỉ, được thiết kế để thích nghi với điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa của Việt Nam.

Cầu có chiều dài 2.290 mét vượt sông và 896 mét phần cầu dẫn, gồm tổng cộng 19 nhịp dầm thép và 20 trụ cao. Vào thời điểm khánh thành, cầu Long Biên được ví như “tháp Eiffel nằm ngang” bởi là cây cầu dài thứ hai trên thế giới khi đó, chỉ sau cầu Brooklyn bắc qua sông Đông ở New York, Mỹ.

Ảnh minh họa.

Cầu rộng 4,75 mét, được chia thành 3 làn đường chính: làn đường sắt đơn ở giữa, hai làn bên dành cho ô tô, xe máy, xe đạp và lối đi bộ ở rìa ngoài cùng. Kiến trúc của cầu gây ấn tượng mạnh bởi thiết kế xếp tầng chặt chẽ, hài hòa như hình dáng một con rồng uốn lượn – vừa hiên ngang, mạnh mẽ, vừa mềm mại, uyển chuyển. Thân cầu được làm hoàn toàn bằng thép chất lượng cao, với kỹ thuật thi công hiện đại, vừa đáp ứng tiêu chí thẩm mỹ, vừa đảm bảo an toàn kỹ thuật.

Cầu Long Biên được xây dựng nhằm kết nối trung tâm Hà Nội với tuyến đường sắt chiến lược nối Hải Phòng – Lạng Sơn – Vân Nam (Trung Quốc), phục vụ mục đích giao thương và vận chuyển quân sự. Vật liệu xây dựng là thép nhập khẩu, được lắp ráp tại chỗ bằng công nghệ đinh tán – một biểu tượng cho trình độ kỹ thuật xây dựng đỉnh cao vào cuối thế kỷ XIX.

Cầu có ba làn: một làn đường sắt ở giữa dành cho tuyến đường sắt Bắc – Nam, hai làn hai bên dành cho xe thô sơ và hai lối đi bộ ở rìa ngoài. Đây từng là nơi ngắm cảnh sông Hồng, hẹn hò hay đơn giản là nơi tản bộ của người Hà Nội xưa.

Dù đã trải qua hơn một thế kỷ tồn tại với nhiều biến cố lịch sử, trong đó có những đợt hư hỏng nghiêm trọng do chiến tranh và thời gian bào mòn, nhưng kết cấu thép nguyên bản của cầu vẫn được giữ gìn như một minh chứng cho kỹ thuật xây dựng bền vững của người Pháp và tinh thần bảo tồn của người Việt.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cầu Long Biên trở thành mục tiêu trọng yếu của không lực Hoa Kỳ. Hơn 10 lần bị đánh phá khiến nhiều nhịp cầu bị sập, đường ray bị gián đoạn, nhưng người Hà Nội vẫn kiên cường “sống chết giữ cầu” – ngày vá đường ray, đêm sửa nhịp sập, đảm bảo đoàn tàu tiếp tế cho miền Nam kịp giờ rời ga.

Cầu Long Biên không chỉ là tuyến giao thông huyết mạch mà còn là biểu tượng của ý chí kiên cường, tinh thần tự lực và khả năng phục hồi phi thường của người dân Thủ đô. Trong những năm tháng kháng chiến, cây cầu đã trở thành một phần máu thịt của Hà Nội, gắn liền với lịch sử giữ nước và lòng yêu nước mãnh liệt.

Ngày nay, dù những cây cầu hiện đại như Nhật Tân, Vĩnh Tuy đã lần lượt được xây dựng, cầu Long Biên vẫn giữ vị trí đặc biệt trong tâm hồn người Hà Nội. Không còn là tuyến giao thông chính, nhưng cầu là điểm hẹn ký ức – nơi lưu giữ những buổi sớm mù sương, tiếng xe đạp cũ kỹ lăn bánh và cả tiếng còi tàu len lỏi giữa ô cửa sổ mở toang.

Cầu Long Biên hiện là nơi nhiều đôi uyên ương chọn để chụp ảnh cưới, nơi người cao tuổi thảnh thơi dạo bước khi chiều muộn, và là nguồn cảm hứng bất tận của nhiều nghệ sĩ giữa những nhịp sắt cũ kỹ chưa bao giờ mất đi vẻ đẹp cổ điển.

Dù đã nhuốm màu thời gian, cầu Long Biên vẫn là biểu tượng không thể thay thế trong tâm thức người Hà Nội – là mạch nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa một Hà Nội cổ kính và một Hà Nội hiện đại đang vươn mình phát triển.

Bảo Ngọc (t/h)