Dầu thải, mỡ động vật sẽ là nhiên liệu hàng không bền vững

Chiều 23-4, Công ty CP Thương mại xăng dầu Tân Sơn Nhất (TAPETCO) phối hợp với Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VBCSD-VCCI) tổ chức Hội thảo “Nhiên liệu hàng không bền vững và Giảm phát thải các-bon trong chuỗi cung ứng nhiên liệu hàng không”.

Toàn cảnh Hội thảo “Nhiên liệu hàng không bền vững và Giảm phát thải các-bon trong chuỗi cung ứng nhiên liệu hàng không”.

Hội thảo có sự tham dự của hơn 60 đại biểu gồm đại diện các bộ ngành như Bộ GTVT, Bộ Công thương, Bộ KH&CN, Cục Hàng không Việt Nam… cùng các chuyên gia hàng đầu trong nước, quốc tế về lĩnh vực nhiên liệu hàng không bền vững (SAF) và vận hành chuỗi cung ứng nhiên liệu hàng không.

Khách mời tham gia Hội thảo.

Nhiên liệu hàng không bền vững vẫn còn mới ở Việt Nam

Ông Lương Thế Tùng, Tổng Giám đốc Công ty TAPETCO cho biết: Theo các số liệu nghiên cứu, ngành hàng không chiếm khoảng 2% lượng khí thải toàn cầu và được đánh giá là một trong những lĩnh vực khó giảm phát thải nhất. Việc sử dụng SAF, hay còn gọi là nhiên liệu thay thế làm từ các nguyên liệu sinh học, có thể giúp cắt giảm tới 80% lượng khí thải các-bon so với sử dụng nhiên liệu truyền thống.

Tuy nhiên, SAF vẫn còn là một phạm trù rất mới tại Việt Nam, không chỉ với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực hàng không, cung ứng nhiên liệu hàng không mà còn với chính các cơ quan quản lý.

Từ góc độ đó, Công ty TAPETCO đã tiên phong đưa ra sáng kiến tổ chức hội thảo nhằm thúc đẩy, khuyến khích việc tiếp nhận ứng dụng công nghệ phù hợp, góp phần chuyển đổi sang hàng không bền vững trong tương lai.

Ông Lương Thế Tùng chia sẻ tại Việt Nam, lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh đối với lĩnh vực hàng không được quy định rất cụ thể tại Quyết định số 876 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành giao thông vận tải.

Ngành hàng không chiếm khoảng 2% lượng khí thải toàn cầu và được đánh giá là một trong những lĩnh vực khó giảm phát thải nhất.

Trong đó nêu rõ mục tiêu từ năm 2035 “sử dụng tối thiểu 10% nhiên liệu bền vững cho một số chuyến bay ngắn; 100% phương tiện chở khách và phương tiện khác trong sân bay đầu tư mới sử dụng điện, năng lượng xanh”. Từ năm năm 2050 “chuyển đổi sử dụng 100% năng lượng xanh, nhiên liệu hàng không bền vững cho tàu bay để giảm tối đa lượng phát thải khí nhà kính”.

Ông Tùng cũng nhấn mạnh mục tiêu giảm phát thải trong ngành hàng không là “khó”. Tuy nhiên, “khó” không có nghĩa là chúng ta được phép chậm trong lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh trên toàn cầu.

Ông Lương Thế Tùng, Tổng giám đốc Công ty TAPETCO phát biểu khai mạc hội thảo

Hiện nay ở Việt Nam chưa thể sản xuất nhiên liệu hàng không bền vững bởi đòi hỏi các quy định khắt khe. Dầu thải, mỡ động vật ở một số quốc gia đã được sử dụng để làm SAF và Việt Nam cũng cần có lộ trình cụ thể.

Trước nhu cầu thực tế trên, TAPETCO mong muốn thông qua hội thảo, các cơ quan chức năng sớm ban hành tiêu chuẩn Việt Nam về SAF và các cơ chế pháp lý phù hợp.

Từ đó, tạo hành lang pháp lý cho các doanh nghiệp trong việc ứng dụng công nghệ, kỹ thuật hiện đại để vận hành chuỗi cung ứng SAF theo tiêu chuẩn quốc tế, sẵn sàng cung ứng SAF cho chuyến bay đi/đến Việt Nam, đảm bảo đúng lộ trình chuyển đổi, sử dụng SAF thay thế một phần trong nhiên liệu hàng không từ năm 2027 theo chương trình hành động đã được Thủ tướng Chính phủ.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Võ Tân Thành chia sẻ đây là sự kiện ý nghĩa, mang tính tiên phong cho ngành hàng không.

Giảm phát thải là sự kiện quan trọng, góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu, có thể giúp cắt giảm tới 80% lượng khí thải các - bon với loại nhiên liệu truyền thống.

Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam Võ Tân Thành đánh giá cao hội thảo khoa học mà TAPETCO tổ chức.

Ông Võ Tân Thành cũng đánh giá cao sáng kiến tiên phong của Công ty TAPETCO trong việc mời các chuyên gia quốc tế hàng đầu tham dự và chia sẻ tại hội thảo để giúp các cơ quan, tổ chức, cộng đồng doanh nghiệp trong nước có thể bắt kịp với những xu hướng chuyển đổi toàn cầu. Cụ thể là SAF và vấn đề giảm phát thải các-bon của ngành hàng không.

Cuối năm 2023, nước Anh đã thực hiện thành công chuyến bay sử dụng SAF; Canada cũng đã chi hàng triệu USD để hỗ trợ ngành hàng không sử dụng SAF.

Các quốc gia trong khu vực và trên thế giới đang chuyển động mạnh mẽ nhằm xanh hóa ngành hàng không thế giới. Việt Nam cũng cần chuyển đổi, không thể nằm ngoài xu thế.

Với tầm nhìn cần xây dựng cộng đồng doanh nghiệp bền vững, VCCI luôn hỗ trợ, sát cánh cùng doanh nghiệp trên con đường phát triển bền vững."

Ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

Giảm phát thải góp phần giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Thế giới đã ứng dụng nhiên liệu hàng không bền vững

Ông Kelvin Lee - Trưởng bộ phận Đối ngoại, phát triển bền vững khu vực Châu Á - Thái bình Dương Hiệp hội hàng không Quốc tế IATA, cho biết hiện nay IATA đã có hơn 300 thành viên với nhiều văn phòng trên thế giới. Việt Nam có ba thành viên là Vietnam Airlines, Vietjet và Bamboo Airways.

Hiện Việt Nam có lưu lượng hành khách rất lớn, thậm chí có thể phát triển mạnh mẽ vào năm 2024. Điều này cũng là một thách thức lớn để Việt Nam đạt được mục tiêu NetZero vào năm 2050.

Ông Kelvin Lee - Trưởng bộ phận Đối ngoại, phát triển bền vững khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, IATA.

Đơn cử như công nghệ sản xuất máy bay, năng lượng, hạ tầng và vận hành, yếu tố tài chính, chính sách. Trong đó, yếu tố chính sách và tài chính là then chốt quyết định việc Việt Nam có đạt NetZero vào năm 2050.

Theo ông Kelvin Lee, nhìn từ góc độ của ngành hàng không đòi hỏi các quốc gia phải giảm lượng phát thải của ngành hàng không mới đạt được mục tiêu NetZero vào năm 2050. Vì vậy, ngành hàng không cần phải sử dụng nhiên liệu sạch - SAF.

Nếu theo nhu cầu phát triển, đến năm 2050 trên thế giới cần tới 450 tỉ lít SAF. Trong khi đó năm 2023, nhiên liệu SAF mới chỉ đáp ứng được khoảng 0,2% (khoảng 600 triệu lít). Vì vậy, đòi hỏi đến năm 2030, các quốc gia phải đáp ứng mục tiêu sử dụng tới 30 tỉ lít SAF mới có thể hoàn thành mục tiêu NetZero vào năm 2050.

Sản lượng SAF hiện nay mới đạt 0,2% so với nguồn cầu thực tế, vì vậy cần có chính sách để thực hiện. Một hội nghị gần nhất đã đặt ra giảm thiếu 5% CO2 vào năm 2030 cũng đã được các nước cam kết. Hiện cũng có tới 64 đơn vị hàng không cam kết và nếu triển khai, áp dụng sẽ đạt được kết quả trên.

"Chúng tôi hy vọng các nước ở khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam sớm ban hành các chính sách liên quan đến SAF, khung pháp lý để giúp thị trường SAF phát triển. Hiện nay chính sách SAF vừa hỗ trợ cả bên cung và bên cầu, một số nước như Nhật Bản và Singapore đã áp dụng thành công.

IATA kêu gọi thúc đẩy thị trường SAF phát triển hơn trong thời gian tới, tăng nguồn cung SAF ở mỗi quốc gia với mức giá hấp dẫn hơn nguyên liệu truyền thống. Đồng thời, xem xét toàn bộ chuỗi cung ứng, xây dựng chính sách cho những bên liên quan trong chuỗi cung ứng, vì SAF rất khác so với những nhiên liệu khác.

Mặt khác, tiếp tục nghiên cứu đa nguồn nhiên liệu, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào thị trường này nhiều hơn. Có thể là chính sách ưu đãi, khuyến khích để hình thành thị trường, đa dạng hóa nguồn cung SAF... thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo.

Sau khi ổn định nguồn cung, bước tiếp theo là chính sách bắt buộc. Vì vậy, chúng ta cần tầm nhìn dài hạn, thúc đẩy sản xuất SAF nhanh chóng, đáp ứng mục tiêu theo từng giai đoạn" - ông Kelvin Lee nói.

Việt Nam có tiềm năng trong chuỗi cung ứng SAF

Theo ông Trần Trọng Khôi Vũ - Trưởng phòng Kế hoạch và Đầu tư, Công ty TAPETCO, sử dụng SAF sẽ góp phần giảm phát thải các-bon, tất cả sẽ sử dụng bằng các giải pháp công nghệ.

Từ những năm 2000, nhiên liệu sinh học đã được nghiên cứu. Tới năm 2008, chuyến bay thương mại đầu tiên (Virgin Atlantic) từ Luân Đôn đến Amsterdam đã sử dụng hỗn hợp dầu dừa và dầu babassu với 80% nhiên liệu máy bay thông thường.

Ông Trần Trọng Khôi Vũ - Trưởng phòng Kế hoạch và Đầu tư, Công ty TAPETCO.

Singapore đã sử dụng SAF và các nước trong khu vực Đông Nam Á đã bắt đầu nghiên cứu, sử dụng.

Nhiên liệu hàng không ở Việt Nam có nhiều thách thức, mặc dù Việt Nam là đất nước nông nghiệp. Đơn cử như nguyên liệu đầu vào hạn chế nguồn cung, hiện cũng đang sử dụng cho ngành công nghiệp khác, phát triển chuỗi cung ứng, thách thức kỹ thuật, chứng nhận, quy định pháp lý....

TAPETCO có thể đáp ứng SAF, khả năng phân phối cho các hãng bay. Vì vậy, TAPETCO đã sẵn sàng cho việc vận hành trong thời gian tới. Để vận hành chuỗi cung ứng, TAPETCO đã chủ động trong công tác đào tạo, vận hành trong tương lai.

Tại sao phải cần chứng nhận SAF?

Ông Maxim Breugelmans - CEO Betterfuels, chuyên gia về lĩnh vực hàng không đến từ Bỉ, chuyên thiết kế, xây dựng, vận hành hệ thống cơ sở hạ tầng tiếp nạp nhiên liệu tại các cảng hàng không, cho biết SAF cần phải tuân thủ các tiêu chuẩn đầu vào, có thể truy xuất nguyên liệu đầu vào và toàn bộ quá trình phát thải của SAF.

Vì vậy, chứng nhận bền vững của SAF là vô cùng quan trọng, khắt khe ngay từ khi tìm kiếm nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm.

Ông Maxim Breugelmans - CEO Betterfuels, chuyên gia về lĩnh vực hàng không đến từ Bỉ.

Khi khai thác nhiên liệu hàng không thông thường và SAF hoàn toàn khác nhau. Hiện có một số hãng bay sử dụng 50% nhiên liệu SAF và có số máy bay sử dụng 100% SAF.

Hiện có 2 hệ thống chứng nhận bền vững, được phát triển dựa vào các tiêu chuẩn của Chứng nhận Các-bon và Bền vững Quốc tế (ISCC) và Hội nghị bàn tròn về Vật liệu sinh học bền vững (RSB). Việc này giúp các công ty có thể tuyên bố rằng mình có thể đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn, có giá trị hơn trên thị trường.

Vì vậy, để đảm bảo an toàn, đòi hỏi chuỗi cung ứng phải đảm bảo xuyên suốt chuỗi truy xuất nguồn gốc để cấp chứng nhận. Thậm chí phát thải trong toàn bộ vòng đời sản xuất cũng phải đáp ứng các tiêu chí.

Đại diện hãng hàng không Vietnam Airlines đặt câu hỏi: Việc pha trộn nhiên liệu hàng không có đảm bảo an toàn và nhà cung ứng có phải cung cấp giấy chứng nhận không?

Trả lời câu hỏi này, ông Maxim Breugelmans cho hay Đơn vị cung cấp phải kiểm tra các tiêu chuẩn trước khi đưa vào bể chứa của hãng hàng không.

Nhiều quốc gia cam kết NetZero

Ông Joseph Man - Giám đốc Quản lý khách hàng trọng yếu, Công ty Neste Asia Pacific, chuyên gia về lĩnh vực sản xuất, cung ứng SAF đến từ Singapore, cho biết hiện nay công ty đã giúp khách hàng giảm được 11,1 triệu tấn các - bon phát thải.

Thế giới đang chuyển động và có xu hướng không sử dụng năng lượng hóa thạch vì vậy các cơ chế, chính sách từ nhu cầu sử dụng sẽ thay đổi. Chính phủ cũng đưa ra nhiều chương trình năng lượng tái tạo.

Hiện có nhiều quốc gia tham gia vào cam kết NetZero.

Hiện có nhiều quốc gia tham gia vào cam kết NetZero và đây là xu hướng toàn cầu và Châu Á cũng đã bắt đầu bước vào xu hướng. Tại Singapore đã đặt mục tiêu sử dụng SAF là 5%. Hiện cũng có hơn 4.000 doanh nghiệp đặt mục tiêu giảm phát thải, việc này sẽ giúp đẩy nhanh sử dụng SAF trong tương lai.

Theo ông Joseph Man, ngành hàng không đang phát thải khoảng 2-3%, thậm chí có thể tăng lên 20-30% trong những năm tiếp theo nếu chúng ta không có hành động cụ thể, Vì vậy, để giảm phát thải các - bon vào năm 2050, đòi hỏi phải sử dụng SAF. Hy vọng rằng, một số khu vực sẽ yêu cầu bắt buộc sử dụng SAF.

Thị trường SAF ở toàn cầu hiện nay có 3 khu vực chính. Tại Châu Mỹ, Chính phủ đã khuyến khích sử dụng SAF và ở một số tiểu bang ở Hoa Kỳ cũng đang đưa ra nhiều khuyến khích mới. Ở Brazil cũng yêu cầu phối trộn SAF trong quá trình sử dụng nhiên liệu.

Ở Châu Âu cũng yêu cầu phối trộn SAF là 2%. Trong đó, Thụy Sĩ, Anh và UAE, Thổ Nhĩ Kỳ yêu cầu phối trộn, sử dụng SAF đạt 2%. Trong khi đó ở thị trường Châu Á đa phần là tự nguyện, một số nước yêu cầu tăng 3-5% sử dụng SAF vào năm 2030.

Tra nạp nhiên liệu hàng không giúp bảo vệ môi trường

Ông Pieter Van Espen - CEO UPLIFT INT’L, chuyên gia về kỹ thuật, quản lý môi trường và phát triển bền vững đến từ Bỉ, cho biết hiện Việt Nam hiện nay đa phần đều sử dụng xe bồn để vận chuyển, phân phối nhiên liệu. Việc sử dụng xe bồn có thể gây ùn tắc giao thông, tốn thêm chi phí vận hành và cứ khoảng 15 năm sẽ phải thay thế xe bồn.

Ông Pieter Van Espen - CEO UPLIFT INT’L, chuyên gia về kỹ thuật, quản lý môi trường và phát triển bền vững đến từ Bỉ.

Trường hợp nếu sử dụng đường ống ngầm, tra nạp trực tiếp sẽ tốn chi phí đầu tư ban đầu, song giảm thiểu tác động tới môi trường. Hiện nhiều nước trên thế giới đang sử dụng đường ống ngầm. Trường hợp chúng ta không hoạch định từ đầu thì sẽ ảnh hưởng đến chi phí nhiên liệu, do Việt Nam đang phải nhập khẩu nhiên liệu hàng không. Vì vậy, chúng ta cần tính toán chi phí đầu tư đường ống dài hạn để đảm bảo cạnh tranh, phù hợp với sân bay mới, quy mô lớn.

Hiện ở Việt Nam có Sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Nội Bài có hệ thống tra nạp ngầm, điều này giúp đảm bảo an toàn, bảo vệ môi trường hơn so với xe bồn.

"Chúng tôi khuyến nghị Việt Nam cần tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế từ nguồn cung, đường ống và sử dụng nhiên liệu sạch cho xe bồn. Đối với sân bay cần sử dụng hệ thống tra nạp ngầm" - ông Pieter Van Espen nói.

Việt Nam cần lộ trình tổng thể - chiến lược quốc gia

Ông Nguyễn Phước Thắng - Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Môi trường, Cục Hàng không Việt Nam, cho biết phát triển bền vững là đáp ứng nhu cầu hiện tại nhưng không ảnh hưởng tới thế hệ tương lai.

Hiện ngành hàng không chiếm 2-5% lượng CO2 của toàn cầu bằng tổng lượng đàn bò trên thế giới ợ hơi. Khí phát thải bao gồm hàng không chở khách và chở hàng hóa. Chính vì vậy, Tổ chức Hàng không quốc tế đã xây dựng kế hoạch giảm và bù đắp các bon ở các chuyến bay quốc tế, với 2 giai đoạn.

Ông Nguyễn Phước Thắng - Trưởng phòng Khoa học Công nghệ và Môi trường, Cục Hàng không Việt Nam.

Từ 2027 trở đi là bước vào giai đoạn bắt buộc (từ nay tới năm 2026 bước vào giai đoạn tự nguyện). Đối với Việt Nam, các hãng hàng không sẽ bước vào giai đoạn tự nguyện, đường hàng không chiếm khoảng 5% lượng phát thải.

Trường hợp các hãng hàng không tham gia vào giai đoạn tự nguyện cũng gặp khó khăn và thách thức. Hiện SAF có giá cao gấp 2-4 lần nhiên liệu truyền thống, vì vậy để các hãng hàng không tham gia vào chuỗi này cần có sự hỗ trợ chính sách từ Chính phủ như thuế, quy hoạch sản xuất.

Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định để giảm phát thải, có lộ trình tới 2035 khá rõ ràng, song vẫn phải bù đắp các - bon bằng cách mua bán tín chỉ các - bon. Hiện động cơ pin cũng khó đảm bảo trong việc vận chuyển hành khách.

Việt Nam cũng cần một lộ trình tổng thể quốc gia với một quyết định cụ thể của từng bộ ngành, đơn vị bao gồm ngành hàng không. Hiện nay chúng ta chưa tự chủ sản xuất thì cũng phải đưa ra từng bước một để Việt Nam đi theo lộ trình. Tuy nhiên, việc cần làm là xây dựng lộ trình cho cả quốc gia, cần so sánh giữa việc mua tín chỉ các- bon và sử dụng nhiên liệu bền vững.

"Chúng tôi sẽ tham mưu Bộ GTVT và bộ sẽ tham mưu Thủ tướng Chính phủ đưa ra một lộ trình cụ thể để có thể đáp ứng được mục tiêu mà Việt Nam cam kết" - ông Nguyễn Phước Thắng nói.

TAPETCO nằm trong xu hướng sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững

TAPETCO là đơn vị đầu tư, xây dựng hệ thống tra nạp ngầm, đảm bảo phục vụ an toàn, hiệu quả cho các chuyến bay tại Cảng HKQT Tân Sơn Nhất. Hệ thống tra nạp ngầm của Công ty TAPETCO được thiết kế và vận hành một cách tối ưu nhất.

ĐÀO TRANG

NHƯ NGỌC