Đánh giá về khả năng Mỹ đóng chiếc ô hạt nhân ở châu Âu

Tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân USS Theodore Roosevelt của Mỹ (giữa, phía trước). Ảnh: Yonhap/TTXVN

Bình luận trên trang web của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Đức (dgap.org) mới đây, Tiến sĩ Karl-Heinz Kamp cho rằng trong bối cảnh chính trị quốc tế có nhiều biến động, câu hỏi về khả năng Mỹ rút bảo vệ hạt nhân khỏi châu Âu đang trở nên cấp thiết. Vậy điều gì sẽ xảy ra nếu Washington quyết định từ bỏ cam kết an ninh hạt nhân lâu đời với các đồng minh NATO?

Nguy cơ hay khả năng xa vời?

Mặc dù Tổng thống Donald Trump từng nhiều lần bày tỏ không hài lòng với NATO và các đồng minh châu Âu, nhưng các chuyên gia nhận định khả năng Mỹ hoàn toàn rút bảo vệ hạt nhân là không cao. Một báo cáo của Ủy ban lưỡng đảng Quốc hội Mỹ về Tư thế Chiến lược vào tháng 10/2023 cho thấy cả đảng Cộng hòa và Dân chủ đều nhất trí về tầm quan trọng của răn đe hạt nhân.

Hơn nữa, việc rút bảo vệ hạt nhân sẽ gây tổn hại lớn đến lợi ích quốc gia Mỹ. Nếu uy tín của "chiếc ô hạt nhân" bị phá vỡ ở châu Âu, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến các đồng minh châu Á như Hàn Quốc, Nhật Bản và Australia. Nguy cơ một cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới có thể nổ ra.

Trái với lo ngại về việc rút lui, Mỹ thực tế đang tiếp tục đầu tư và hiện đại hóa năng lực hạt nhân tại châu Âu. Các bom hạt nhân B61 được lưu trữ tại Đức, Bỉ, Italy và Hà Lan đang được thay thế bằng phiên bản mới, hiện đại B61-12. Những quốc gia này đều đã mua máy bay chiến đấu F-35 của Mỹ để làm phương tiện mang bom.

Tại Anh, Mỹ đang chuẩn bị để có thể triển khai B61-12 ở căn cứ Lakenheath. Việc hiện đại hóa này cho thấy cam kết lâu dài của Mỹ đối với an ninh hạt nhân của NATO.

Tiềm năng răn đe của châu Âu

Trong trường hợp xấu nhất, châu Âu vẫn có một lực lượng hạt nhân đáng kể. Hai cường quốc hạt nhân của NATO - Anh và Pháp - hiện có khoảng 500 đầu đạn hạt nhân. Anh sở hữu khoảng 225 đầu đạn, với 120 đầu đạn được đánh giá là đang hoạt động. Pháp có khoảng 290 đầu đạn có thể được triển khai từ máy bay và tàu ngầm.

Gần đây, các động thái ngoại giao cho thấy châu Âu đang chủ động chuẩn bị cho mọi kịch bản. Tháng 4/2023, Pháp lần đầu tiên mời các đại sứ NATO đến căn cứ vũ khí hạt nhân của mình. Tháng 10/2024, Đức và Anh ký thỏa thuận hợp tác quốc phòng, trong đó có trao đổi về các vấn đề hạt nhân.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron thậm chí đã phá vỡ nguyên tắc truyền thống, tuyên bố mở ra cuộc tranh luận về việc bảo vệ các đồng minh châu Âu thông qua khả năng răn đe hạt nhân của Pháp.

Trước bối cảnh trên, nhóm lập kế hoạch hạt nhân (NPG) của NATO đóng vai trò then chốt trong việc duy trì an ninh và hợp tác. Được thành lập năm 1966, diễn đàn này cho phép thảo luận các vấn đề hạt nhân giữa các đồng minh. Điều này bao gồm các khía cạnh quan trọng như mục tiêu hạt nhân và các quy trình tham vấn trước khi sử dụng vũ khí hạt nhân.

Các quốc gia không có vũ khí hạt nhân cũng tích cực tham gia thông qua chương trình CSNO (Hỗ trợ cho các hoạt động hạt nhân thông thường), cung cấp hỗ trợ như tiếp nhiên liệu trên không, trinh sát và chế áp phòng không.

Như vậy, dù viễn cảnh Mỹ rút bảo vệ hạt nhân vẫn là một khả năng khá xa vời, nhưng châu Âu đang chủ động chuẩn bị các phương án dự phòng. Quan trọng nhất, châu Âu đang chứng minh khả năng tự bảo vệ mình, bất chấp mọi thách thức địa chính trị phức tạp.

Vũ Thanh/Báo Tin tức