Đặc sản don 'Gáo dừa' ở sông Trà Khúc

Bà Phạm Thị Kim Liên vẫn đỏ lửa giữ hương vị don sông Trà

Ở dòng sông Trà Khúc, trước khi hòa mình vào đại dương, tại nơi vị ngọt của sông gặp gỡ vị mặn của biển mà người dân địa phương gọi là nước chè hai đã hình thành vùng cư trú của một loài nhuyễn thể nước lợ, đó là con don.

Quán don Gáo dừa cô Cẩm nằm ở cuối đường Trường Sa, gần nơi sông Trà đổ ra biển

Quán don Gáo dừa bà Cẩm nằm ở cuối đường Trường Sa, gần nơi sông Trà đổ ra biển. Bà Phạm Thị Kim Liên (70 tuổi), chủ quán don chia sẻ: “Ngày trước mẹ tôi bán don bằng gánh đùi ui, rồi sau này mở quán bán ở nhà. Tôi theo mẹ chồng nấu don bán và tiếp nối nghề khi mẹ chồng qua đời”.

Căn bếp nhỏ qua nhiều thế hệ vẫn giữ được vị ngọt của don đã đi vào tuổi thơ của nhiều người dân nơi đây.

Múc don bằng gáo dừa

Theo bà Liên, don khi cào về sẽ được chà vỏ, rửa thật sạch, ngâm cho nhả hết cát. Sau đó luộc cho đến khi don há miệng để có được nước dùng ngọt thanh tự nhiên và nguyên chất.

Thịt don khi đã tách vỏ, cho thêm hành tây thái sợi, bánh tráng gạo, một ít gia vị là đã đủ đầy cho hương vị đặc trưng của xứ Quảng. Don ngon không phải vì cầu kỳ, đắt tiền, mà ngon vì "kết hợp" với nước “chè hai” mang lại vị ngọt lạ lùng.

“Don có loại màu vàng và màu đen. Nước don ngọt vì một bộ phận rất nhỏ gọi là mật don, nhưng phải nấu đủ lượng mới ra chất ngọt. Đó là lý do nhà tôi luôn nấu tô don nhiều ruột nhất. Vì thế, thực khách không cần nhiều gia vị, chỉ thêm mắm và ớt xiêm là đủ để dùng”, bà Liên nói.

Món ăn được chế biến từ con don

Quán don của bà Cẩm không chỉ nổi tiếng lâu đời, hay về cách chế biến giữ được vị ngọt thanh của nước don, mà thực khách còn ấn tượng bởi những chiếc gáo dừa mà bà Liên dùng để múc don cho khách. Có cái mới làm, nhưng cũng có cái bằng với số tuổi của quán. Độc đáo nhất là chiếc gáo dừa được đẽo thành chiếc vá dẹt hơn 60 năm trước.

Thực khách rất thích mon don đặc sản của Quảng Ngãi

Quán don Gáo dừa thu hút khách nườm nượp, nhất là dịp lễ, Tết. Nhiều khách thập phương sau khi vãng cảnh chùa Minh Đức, tham quan vùng Cổ Lũy rồi ghé ăn don.

Không chỉ phục vụ thực khách trong tỉnh, món don của bà Liên đã chuyển ra Hà Nội, lên Tây Nguyên và vào tận TP.HCM. Người Việt từng ăn món don Quảng Ngãi, định cư ở nước ngoài nhớ quê hương cũng nhắn gọi người thân gửi sang.

NHƯ ĐỒNG