Đa dạng thị trường, giữ đà tăng trưởng xuất khẩu gạo

Để giữ vững đà tăng trưởng trong bối cảnh giá gạo giảm và cạnh tranh gia tăng giữa các nguồn cung, các sở, ngành, doanh nghiệp trong tỉnh An Giang đang nỗ lực tìm các giải pháp thúc đẩy tiêu thụ lúa gạo cho người dân gắn với mở rộng thị trường xuất khẩu gạo Việt Nam trong thời gian tới.

Nông dân huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang thu hoạch lúa Đông Xuân năm 2025.

Giá gạo giảm, xuất khẩu gặp khó

Mới đây, Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (Vietrisa) phối hợp với Công ty cổ phần Nông nghiệp công nghệ cao Trung An (quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ) tổ chức lễ xuất khẩu lô hàng 500 tấn gạo mang nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” đầu tiên sang Nhật Bản.

Đây là sự kiện đánh dấu sản phẩm gạo từ Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (gọi tắt Đề án 1 triệu ha lúa) mang nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài

Đây là tin vui cho gạo Việt Nam trong bối cảnh hoạt động xuất khẩu gạo đang gặp rất nhiều khó khăn. Theo số liệu của Sở Công Thương tỉnh An Giang, xuất khẩu gạo tháng 5/2025 ước đạt 22,7 nghìn tấn; tương đương 12,7 triệu USD; bằng 57% về lượng và bằng 53% về kim ngạch so tháng cùng kỳ. Tổng 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo ước đạt 88,5 nghìn tấn; tương đương 44,2 triệu USD; bằng 41,18% về kim ngạch so cùng kỳ năm 2025.

Ông Nguyễn Minh Hùng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang cho biết: Tình hình xuất khẩu gạo trong tháng 5/2025 có khá hơn những tháng đầu năm, nhưng so với năm trước thì giảm mạnh.

Theo Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang, lý do khiến số đơn hàng xuất khẩu gạo giảm mạnh là do Ấn Độ đã xuất khẩu gạo trở lại, khiến nguồn cung trên thị trường gia tăng. Mặt khác, Indonesia là thị trường lớn đã đẩy mạnh tự chủ lương thực, chỉ nhập khẩu nhỏ giọt; Philippines cũng hạn chế mua do tồn kho dồi dào, dẫn đến xuất khẩu gạo của tỉnh giảm mạnh về sản lượng và giá,…

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp lớn về xuất khẩu ngành hàng gạo trên địa bàn tỉnh đang trong giai đoạn gặp khó khăn nên kéo theo kim ngạch xuất khẩu gạo giảm mạnh. Đồng thời, số lượng doanh nghiệp xuất khẩu gạo tỉnh An Giang đang suy giảm từ 15 doanh nghiệp vào đầu tháng 4 năm 2025, thì giữa cuối tháng 4 năm 2025 nay chỉ còn 13 doanh nghiệp, 2 doanh nghiệp rời khỏi thị trường xuất khẩu là do giá mua từ các khách hàng truyền thống của doanh nghiệp đưa ra mức giá quá thấp so với giá thành sản xuất.

Ngoài ra, nhiều thị trường truyền thống gia tăng rào cản kỹ thuật, yêu cầu chất lượng cao hơn, trong khi giá gạo có sự biến động mạnh, gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc đàm phán và ký kết hợp đồng ổn định. Chi phí vận chuyển và logistics tăng cao; giá cước vận tải biển, chi phí container, và thời gian giao hàng kéo dài đã ảnh hưởng đáng kể đến tiến độ và lợi nhuận của doanh nghiệp xuất khẩu.

Cùng với đó, doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn với lãi suất phù hợp để đầu tư nâng cấp công nghệ chế biến, bảo quản và thực hiện các đơn hàng lớn. Mối liên kết giữa doanh nghiệp với nông dân, hợp tác xã còn lỏng lẻo, dễ bị phá vỡ hợp đồng do chưa có cơ chế pháp lý ràng buộc đủ mạnh…

Hướng tới gia tăng chất lượng

Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh An Giang Trần Thanh Hiệp, năm 2025, tỉnh dự kiến xuống giống khoảng 618.000ha lúa, sản lượng ước đạt trên 4 triệu tấn.

Hiện nay, chất lượng gạo của tỉnh An Giang đã được nâng cao đáng kể nhờ áp dụng các tiêu chuẩn “1 phải, 5 giảm”, VietGAP, GlobalGAP. Nhiều diện tích sản phẩm đạt chứng nhận chất lượng, có mã số vùng trồng và mở rộng xuất khẩu sang các thị trường khó tính, như: Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Liên minh Châu Âu (EU)”…

Trong đó, thị trường xuất khẩu gạo của các doanh nghiệp tỉnh An Giang chủ yếu là châu Á (Indonesia, Singapore, Philippines, Malaysia...) chiếm hơn 90%; thị trường Châu Âu chiếm khoảng 4% (Anh, Đức, Phần Lan...); châu Phi khoảng 4% (Ghana, Mozambique...) và Châu Đại Dương…

Trước bối cảnh diễn biến khó lường của thị trường thương mại, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu của tỉnh tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức do ảnh hưởng kéo dài của suy giảm kinh tế toàn cầu, căng thẳng địa chính trị,… đặc biệt, việc Ấn Độ tham gia xuất khẩu gạo trở lại không làm ảnh hưởng nhiều đến thị trường xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam, vì nhu cầu của thị trường và trong những tháng qua, gạo Ấn Độ xuất khẩu là loại gạo nguyên liệu (gạo 100% tấm).

Hơn nữa, gạo Việt Nam có phân khúc riêng và các dòng gạo thơm cao cấp cung ứng cho tiêu dùng trực tiếp nên sẽ không có sự ảnh hưởng đáng kể do nhu cầu thị trường, gạo của Ấn Độ cung ứng thuộc phân khúc thấp hơn gạo Việt Nam xuất khẩu.

Mặt khác, khi vụ Đông Xuân bắt đầu thu hoạch thì sản lượng gạo sẽ tăng vọt do đây là vụ chính trong năm nên giá gạo có thể sẽ có điều chỉnh nhẹ.

Để khơi thông thị trường xuất khẩu của cả nước nói chung, An Giang nói riêng, Giám đốc Sở Công Thương tỉnh An Giang Nguyễn Minh Hùng cho rằng, thời gian tới các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên địa bàn tỉnh An Giang cần nâng cao chất lượng gạo, đầu tư phát triển giống lúa chất lượng cao (tập trung vào lúa thơm, lúa đặc sản, lúa hữu cơ, gạo giàu dinh dưỡng) phù hợp yêu cầu của các thị trường khó tính.

Bên cạnh đó, Sở Công Thương tỉnh An Giang sẽ tăng cường kết nối doanh nghiệp xuất khẩu gạo trên địa bàn tỉnh với các tham tán, tùy viên thương mại giới thiệu gạo thương hiệu An Giang để xuất khẩu, theo hướng bền vững, tăng thu nhập cho người nông dân. Đẩy mạnh phát triển hạ tầng thương mại, dịch vụ logistics, góp phần phát triển các chuỗi cung ứng hỗ trợ cho sản xuất, tiêu dùng hàng hóa trong nước và xuất nhập khẩu. Nhất là phát triển hạ tầng thương mại biên giới tỉnh An Giang, góp phần thúc đẩy xuất khẩu theo hình thức chính ngạch sang thị trường Campuchia và các nước trong khu vực ASEAN...

Đặc biệt, Đề án xây dựng và phát triển thương hiệu gạo tỉnh An Giang mới đây được UBND tỉnh An Giang ban hành; trong năm 2025, sẽ bắt đầu tổ chức sản xuất, chế biến lúa gạo mang thương hiệu An Giang. Từ đó, sẽ giúp ngành hàng lúa gạo có cơ hội phát triển nhiều hơn các kênh phân phối trong và ngoài nước.

Cùng với đó, Sở Công Thương tỉnh An Giang sẽ tiếp tục kết nối và hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu tỉnh An Giang tiếp cận với các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới, mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và từng bước khẳng định vị thế sản phẩm ở thị trường thế giới.

Bài và ảnh: Công Mạo (TTXVN)