Công ty AI bí ẩn gọi vốn tỷ USD

Trong khi hầu hết công ty AI đều tìm cách thu hút chú ý để tuyển dụng nhân tài và gọi vốn, công ty SSI của Sutskever hoạt động với mức độ bảo mật cao nhất có thể. Ảnh: Avigail Uzi.

Thung lũng Silicon chưa bao giờ thiếu những khoản đầu tư mạo hiểm vào các công nghệ đột phá.

Nhưng chưa bao giờ có một công ty được định giá hàng chục tỷ USD mà không công bố bất kỳ sản phẩm nào. Cũng chưa bao giờ có một con người, chứ không phải một công nghệ cụ thể, lại trở thành lý do chính khiến các nhà đầu tư mạo hiểm rót 2 tỷ USD vào một công ty còn đang trong vòng bí mật.

Nhưng Ilya Sutskever đã làm được.

Ông từng là nhà nghiên cứu trưởng tại OpenAI và bây giờ là lý do chính khiến các quỹ đầu tư mạo hiểm sẵn sàng rót 2 tỷ USD vào công ty khởi nghiệp bí ẩn của ông - Safe Superintelligence (SSI). Sau vòng gọi vốn mới nhất, SSI đạt mức định giá 30 tỷ USD. Nó trở thành một trong những start-up AI giá trị nhất thế giới, theo Wall Street Journal.

Công ty bí ẩn nhất Thung lũng Silicon

Từng được xem là một trong những nhà nghiên cứu AI có ảnh hưởng nhất ngành công nghệ, Sutskever đã góp phần phát triển nền tảng đằng sau ChatGPT. Nhưng ông đã rời OpenAI vào năm ngoái sau khi xung đột với CEO Sam Altman.

Khác với các đối thủ như Google, OpenAI hay Anthropic, SSI tuyên bố sẽ không phát hành bất kỳ sản phẩm nào cho đến khi đạt được mục tiêu tối thượng là siêu trí tuệ nhân tạo (superintelligence). Đây là một dạng AI có khả năng vượt trội con người trong hầu hết lĩnh vực.

Chia sẻ với một số người thân cận, nhà khoa học nói rằng ông không theo đuổi phương pháp phát triển AI giống như trước đây tại OpenAI. Thay vào đó, ông tin rằng mình đã tìm ra "một ngọn núi hoàn toàn khác để chinh phục" và con đường này đang cho thấy những dấu hiệu khả quan ban đầu.

Mối quan hệ giữa Sutskever và CEO Sam Altman ngày càng căng thẳng. Đến tháng 11/2023, ông đóng vai trò quan trọng trong quyết định sa thải vị CEO. Ảnh: SiliconAngle.

"Không ai biết chính xác ông ấy đang theo đuổi điều gì hay đâu là phát kiến quan trọng nhất của ông ấy. Đây là một canh bạc cực kỳ rủi ro, nhưng nếu thành công, ông ấy có thể thực sự thay đổi thế giới", James Cham, một đối tác tại quỹ đầu tư Bloomberg Beta, nhận xét.

Hầu hết start-up AI đều cố gắng thu hút sự chú ý nhằm lôi kéo nhân tài và nguồn vốn trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt. Nhưng SSI thì hoàn toàn ngược lại. Công ty này hoạt động bí mật tuyệt đối với văn phòng tại Thung lũng Silicon (Mỹ) và Tel Aviv (Israel).

Trang web chính thức của công ty chỉ có một tuyên bố sứ mệnh dài vỏn vẹn 223 từ. Công ty có khoảng 20 nhân viên. Con số này khiêm tốn hơn rất nhiều so với đội ngũ hơn 1.000 người của OpenAI hay Anthropic. Các nhân viên của SSI được khuyến khích không đề cập đến công ty trên hồ sơ LinkedIn của họ.

Những ứng viên may mắn được mời phỏng vấn trực tiếp phải để điện thoại trong một lồng Faraday, là một thiết bị chặn hoàn toàn sóng điện thoại và Wi-Fi, trước khi bước vào văn phòng của SSI.

Không giống như nhiều công ty AI khác, SSI không săn lùng những chuyên gia hàng đầu của ngành công nghiệp này. Thay vào đó, họ tìm kiếm những tài năng trẻ đầy triển vọng, là những người Sutskever có thể đích thân đào tạo, chứ không tuyển dụng kỹ sư kỳ cựu có xu hướng nhảy việc và mang theo kiến thức đến công ty đối thủ.

Dù hoạt động trong bí mật, SSI vẫn thu hút được sự quan tâm của các nhà đầu tư hàng đầu. Các quỹ lớn như Sequoia Capital và Andreessen Horowitz đã rót vốn vào công ty. Vòng gọi vốn mới nhất nâng định giá của SSI lên 30 tỷ USD, gấp 6 lần so với mức 5 tỷ USD vào tháng 9/2024.

Ra đi sau rạn nứt với Sam Altman

Ilya Sutskever theo đuổi sự nghiệp nghiên cứu tại Canada. Ông bắt đầu gây tiếng vang trong cộng đồng khoa học nhờ đồng tác giả một nghiên cứu về thuật toán học sâu (deep learning), là nền tảng cho AI hiện đại.

Sau đó, ông gia nhập Google, nhưng rời đi vào năm 2015 để trở thành một trong những nhân viên đầu tiên của OpenAI. Ông bị hấp dẫn bởi tầm nhìn của Sam Altman và Elon Musk. Đó là xây dựng một tổ chức phi lợi nhuận phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) - một dạng AI có khả năng thực hiện hầu hết mọi công việc mà con người làm được - vì lợi ích chung của nhân loại.

Tại OpenAI, đồng nghiệp thường mô tả Sutskever như một "nhà tiên tri". Ông có những suy tư sâu sắc về tương lai của AGI và cách ngăn chặn những thảm họa tiềm tàng do AI gây ra. "Tầm nhìn của chúng tôi là tạo ra một AGI yêu thương nhân loại", ông nói trong buổi tiệc cuối năm 2022 của OpenAI.

2 nhà đồng sáng lập OpenAI Greg Brockman (trái) và Sutskever. Ảnh: OpenAI.

Cuối năm 2022, OpenAI ra mắt ChatGPT và xem đây như một bản thử nghiệm. Nhưng chatbot này nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu. Công ty dần chuyển mình từ một phòng thí nghiệm nghiên cứu thuần túy sang một doanh nghiệp tập trung vào sản phẩm và doanh thu. Điều này khiến Sutskever và nhóm của ông cảm thấy ngày càng ít tài nguyên dành cho việc nghiên cứu AI tiên tiến và giảm thiểu rủi ro của công nghệ này.

Mối quan hệ giữa ông và Sam Altman ngày càng căng thẳng. Đến tháng 11/2023, Sutskever cùng hội đồng quản trị OpenAI sa thải Altman, cáo buộc CEO này đã không trung thực với họ.

Nhưng hành động này đã phản tác dụng. Hàng trăm nhân viên OpenAI dọa nghỉ việc. Microsoft nhanh chóng vào cuộc, sẵn sàng tuyển dụng tất cả những ai muốn rời đi cùng Altman. Chỉ sau chưa đầy một tuần, Altman được phục chức CEO. Còn Sutskever dù vẫn giữ chức danh tại công ty, thực tế đã không còn vai trò gì.

Cuối cùng, vào tháng 5/2024, ông chính thức rời OpenAI và thành lập SSI cùng với 2 đồng sáng lập là Daniel Levy (một cựu nhà nghiên cứu OpenAI) và Daniel Gross (một nhà đầu tư công nghệ).

SSI ngay từ đầu đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là tập trung toàn bộ nguồn lực vào việc tạo ra một siêu trí tuệ nhân tạo an toàn. Họ muốn tránh những căng thẳng giữa nghiên cứu và thương mại hóa sản phẩm để có thể theo đuổi tầm nhìn của mình một cách thuần túy nhất.

Từ khi thành lập, SSI luôn kín tiếng về chiến lược kinh doanh và công nghệ của mình. Nhưng vào tháng 12/2024, trong một lần hiếm hoi xuất hiện công khai tại hội nghị AI NeurIPS, Sutskever đã chia sẻ quan điểm về tương lai của siêu trí tuệ nhân tạo.

Ông nói với hàng nghìn nhà nghiên cứu rằng một khi các hệ thống này xuất hiện, chúng có thể trở nên khó đoán, có ý thức về bản thân và thậm chí có thể đòi hỏi quyền lợi riêng. "Nếu viễn cảnh cuối cùng là AI chỉ muốn cùng tồn tại với con người, thì đó không phải là một kết cục tồi", ông nói.

Thúy Liên