Các nhà sản xuất Trung Quốc đang nỗ lực giảm bớt ảnh hưởng của thuế quan

Ngày 4/3, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp dụng mức thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa từ Trung Quốc, nâng tổng mức thuế mới tích lũy chỉ trong khoảng một tháng lên 20%.

Mức thuế mới này cũng được áp dụng trên một số mức thuế hiện hành được áp dụng dưới thời chính quyền Tổng thống Biden đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc bao gồm thuế 100% đối với xe điện, 50% đối với pin mặt trời và 25% đối với thép, nhôm, pin xe điện và các khoáng sản quan trọng.

Theo ước tính của nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc của Nomura, mức thuế quan trung bình có hiệu lực của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc sẽ đạt 33%, tăng từ mức khoảng 13% trước khi Tổng thống Trump bắt đầu nhiệm kỳ mới vào tháng 1.

Cùng ngày, Trung Quốc cũng đã trả đũa thuế quan của Mỹ bằng mức thuế bổ sung lên tới 15% đối với một số hàng hóa của Mỹ và đưa 15 công ty Mỹ vào danh sách kiểm soát xuất khẩu. Các biện pháp này sẽ có hiệu lực từ ngày 10/3.

“Đây sẽ là một trò chơi sinh tồn đối với các công ty Trung Quốc, vì lợi nhuận ròng của họ sẽ bị ảnh hưởng”, Edwin Tan, Tổng giám đốc công ty hậu cần toàn cầu Asian Tigers China cho biết.

Bên cạnh đó, một số chủ doanh nghiệp có doanh thu bán hàng hóa sang Mỹ đã lên nhiều nền tảng truyền thông xã hội để bày tỏ lo ngại về mức thuế quan ngày càng tăng. Một số người đã đăng ảnh chụp màn hình email từ các khách hàng Mỹ yêu cầu giảm giá và nếu không làm như vậy sẽ dẫn đến việc hủy các đơn hàng hiện có.

Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm ngoái, Mian Bing, chủ sở hữu của một nhà sản xuất văn phòng phẩm có trụ sở tại Quảng Đông đã nhận được yêu cầu từ một khách hàng quan trọng ở Hồng Kông (Trung Quốc) về việc xem xét thiết lập sản xuất tại Đông Nam Á trong bối cảnh có kỳ vọng rằng sẽ có nhiều mức thuế quan hơn trong nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Trump. Ngay sau đó, công ty đã mua đất công nghiệp ở Campuchia và bắt đầu xây dựng một nhà máy sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm nay.

Khi Tổng thống Trump tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc trong nhiệm kỳ đầu tiên, nhiều công ty Trung Quốc đã bắt tay vào chiến lược "Trung Quốc + 1", mở rộng nguồn cung ứng và sản xuất sang một quốc gia thứ ba như Việt Nam, Thái Lan và Mexico.

“Không giống như cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung lần trước, các công ty Trung Quốc hiện có thể hoãn kế hoạch di dời do mức thuế không thể đoán trước… Điều mấu chốt mà các công ty không muốn là việc cam kết nguồn lực lớn để chuyển đến một quốc gia chỉ để thấy rằng quốc gia đó cũng phải chịu mức thuế quan cao", Lynn Song, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại ING cho biết.

Chương trình nghị sự về thuế quan của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai đã mở rộng ra ngoài phạm vi Trung Quốc. Nhà Trắng đã thúc đẩy mức thuế 25% đối với Canada và Mexico và cảnh báo sẽ áp thêm thuế đối với bất kỳ quốc gia nào có thặng dư thương mại đáng kể với Mỹ.

“Theo chính sách của Tổng thống Trump, không ai biết ông ấy sẽ áp thuế ở đâu… Không quốc gia nào an toàn vào lúc này”, ông Edwin Tan cho biết.

Do đó, các công ty Trung Quốc đang tìm kiếm một quốc gia thứ ba để định tuyến lại chuỗi cung ứng với mục tiêu vận chuyển hàng hóa đến Mỹ đang thấy nhiệm vụ đó khó khăn hơn nhiều.

“Thay vì chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ thông thường, nhiều công ty đã áp dụng chiến lược “Trung Quốc + nhiều quốc gia”, Cynthia Ding, đối tác sáng lập của công ty đầu tư mạo hiểm Sega Ventures cho biết khi ám chỉ đến hoạt động thành lập hoạt động tại nhiều quốc gia.

“Điều này chắc chắn sẽ làm tăng chi phí hoạt động, nhưng đây là sự đánh đổi cần thiết để đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng. Cuối cùng, những chi phí này sẽ được chuyển cho khách hàng”, bà nói thêm.

‘Trung Quốc + nhiều quốc gia”

Các công ty Trung Quốc đang tìm cách giảm thiểu tác động từ thuế quan của Mỹ đã mở rộng sản xuất sang các nước Đông Nam Á trong những năm gần đây, chủ yếu là Singapore, Indonesia và Việt Nam.

Theo Rhodium Group, các ngành may mặc và điện tử tiêu dùng đã chứng kiến nhiều hoạt động sản xuất được chuyển ra khỏi Trung Quốc hơn các ngành khác, chẳng hạn như ngành ô tô và năng lượng mặt trời.

Theo Bộ Thương mại Trung Quốc, đầu tư trực tiếp ra nước ngoài từ Trung Quốc vào ngành sản xuất tại ASEAN đã tăng gần gấp ba lần lên khoảng 9,2 tỷ USD vào năm 2023, tăng từ mức khoảng 3,2 tỷ USD vào năm 2017.

Dữ liệu do Rhodium Group biên soạn cho thấy, đầu tư Greenfield (thành lập nhà máy và hoạt động mới ở nước ngoài) đã thống trị đầu tư trực tiếp nước ngoài của các công ty Trung Quốc vào năm 2024, chiếm hơn 80% tổng giá trị giao dịch.

"Việt Nam đã cung cấp cho các nhà sản xuất một cách dễ dàng và thiết thực để thoát khỏi Trung Quốc, nhưng Việt Nam có khả năng sẽ chịu sự giám sát ngày càng tăng từ Nhà Trắng do thặng dư thương mại lớn với Mỹ và đầu tư đáng kể từ Trung Quốc”, báo cáo cho biết.

Theo Tianchen Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economic Intelligence Unit, các quốc gia khác như Indonesia, Philippines và Singapore có thể thấy rủi ro thấp hơn, nhưng họ cũng không "miễn nhiễm" với các mức thuế quan tiềm ẩn.

Do đó, điều đó đã thúc đẩy xu hướng các doanh nghiệp đa dạng hóa hoạt động sang nhiều quốc gia trong khu vực.

Eric Martin-Neuville, Phó chủ tịch khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Trung Đông tại công ty hậu cần toàn cầu Geodis cho biết: "Các công ty đang phòng ngừa rủi ro vì hiện tại họ không thể xác định được mức thuế quan khác biệt giữa các quốc gia".

Việc đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ vẫn là một lựa chọn?

Một số công ty Trung Quốc đang cân nhắc chuyển một phần hoặc toàn bộ hoạt động sản xuất sang Mỹ với mong muốn né tránh thuế quan và tiếp cận trực tiếp thị trường Mỹ.

Bryan Zheng, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của Livall - công ty có trụ sở tại Quảng Đông chuyên bán mũ bảo hiểm xe đạp thông minh - cho biết, ông đã quyết định chờ xem các hành động áp thuế sẽ diễn ra như thế nào trước khi bắt tay vào một khoản đầu tư mới khổng lồ.

Trong khi dần dần tăng giá đối với các hàng tồn kho đã có tại Mỹ, ông Zheng đang cân nhắc đưa ra kế hoạch chuyển một số hoạt động sản xuất sang Mỹ sớm hơn hai năm. Điều này sẽ liên quan đến việc tìm nguồn cung ứng linh kiện từ các nhà cung cấp Trung Quốc nhưng vẫn giữ nguyên công đoạn đóng gói và lắp ráp chặng cuối tại Mỹ.

Dữ liệu chính thức từ Bộ thương mại Trung Quốc cho thấy, Mỹ vẫn là điểm đến lớn thứ năm của đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc, với 83,7 tỷ USD chảy vào Mỹ tính đến cuối năm 2023. Trong đó, lĩnh vực sản xuất chứng kiến khoản đầu tư lớn nhất từ Trung Quốc, chiếm 30,6% tổng giá trị.

“Tuy nhiên, dòng đầu tư vào các công nghệ nhạy cảm, chẳng hạn như chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và công nghệ sinh học có khả năng sẽ tiếp tục phải đối mặt với một số hạn chế nhất định”, Cao Yuan, đối tác tại Công ty luật Yingke có trụ sở tại Bắc Kinh cho biết.

Hạc Hiên / Theo báo chí nước ngoài