Công nghiệp quốc phòng Mỹ tê liệt vì đòn đáp trả của Trung Quốc?

Bắc Kinh đã ra lệnh hạn chế xuất khẩu kim loại đất hiếm như một biện pháp đáp trả cuộc chiến thương mại với Washington. Theo giới phân tích, ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng rất nặng nề.

Hãng tin CNN bình luận, tác động nặng nề nhất chính là việc Trung Quốc áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với samari, gadolinium, terbi, dysprosi, luteti, scandi và ytri - sắp tới nếu muốn mua thì Mỹ phải xin được giấy phép.

Đáng chú ý, Trung Quốc đã đưa 16 công ty Mỹ, chủ yếu là các tập đoàn công nghiệp quốc phòng như Lockheed Martin và Raytheon, vào "danh sách những thực thể không đáng tin cậy", hạn chế khả năng tiếp cận nguồn tài nguyên của họ.

Vai trò của kim loại đất hiếm - một nhóm gồm 17 nguyên tố hóa học là rất quan trọng đối với quá trình sản xuất các loại vũ khí, khí tài, trang thiết bị công nghệ cao, đặc biệt đối với công nghiệp hàng không, chế tạo radar, sonar, laser...

Điển hình như 1 tiêm kích F-35 cần gần nửa tấn quặng kim loại đất hiếm, trong khi đó tàu ngầm hạt nhân Virginia cần hơn 4 tấn, tàu khu trục khoảng 2,3 tấn... Đối với lĩnh vực dân dụng, những nguyên tố trên có mặt rộng rãi trong động cơ xe điện, điện thoại thông minh...

Lệnh hạn chế xuất khẩu do Trung Quốc ban hành sẽ ảnh hưởng sâu sắc đến ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ, khi Washington chưa có nguồn cung thay thế đủ lớn, cho dù đã nỗ lực trong thời gian qua.

Sự gián đoạn sẽ dẫn đến chậm trễ trong việc sản xuất các hệ thống vũ khí quan trọng bao gồm máy bay chiến đấu, tên lửa phòng không. Các chuyên gia ước tính nếu thuận lợi, Mỹ cũng phải mất khoảng 3 - 5 năm để thoát tình trạng phụ thuộc vào Trung Quốc.

Sau khi thông tin trên xuất hiện, mức giá đã phản ứng nhanh trước những gì diễn ra, điển hình như giá dysprosi đã tăng khoảng 32% và terbi tăng 28%, chi phí tăng chắc chắn sẽ đẩy giá thành sản phẩm leo thang.

Mặc dù Tổng thống Donald Trump kỳ vọng biện pháp thuế đối ứng sẽ đưa việc làm trở lại nước này, nhưng biện pháp trả trả đũa của Trung Quốc chỉ làm nổi bật thêm tính dễ bị tổn thương của ngành sản xuất của Mỹ.

Đáng lưu tâm hơn, bước đi của Trung Quốc không chỉ ảnh hưởng đến Mỹ, khi Nhật Bản nhập khẩu 60% nguồn tài nguyên cần thiết từ nước này, Tokyo từng nếm trải khó khăn nghiêm trọng vào năm 2010, khi Bắc Kinh hạn chế nguồn cung do căng thẳng ngoại giao.

Châu Âu cũng phụ thuộc vào nguyên liệu thô từ Trung Quốc cho nền kinh tế xanh của mình, điển hình như Siemens sản xuất turbine gió hay Volkswagen chế tạo xe điện thông qua tài nguyên nhập khẩu.

Bất chấp việc Australia và Canada đang tăng mạnh sản lượng kim loại đất hiếm, nhưng quá trình chế biến vẫn phụ thuộc vào công nghệ của Bắc Kinh, ngoài ra hai quốc gia trên cũng đang có mâu thuẫn với Mỹ nên chưa chắc đã đồng ý giúp Washington.

Trong khi hạn chế xuất khẩu sang Mỹ, Trung Quốc lại rất tích cực đưa ra những điều khoản ưu đãi để cung cấp tài nguyên cho một số quốc gia ở châu Á và châu Phi nhằm cố gắng giữ họ trong quỹ đạo ảnh hưởng của mình.

Cần nhấn mạnh, hạn chế không phải lệnh cấm hoàn toàn mà chỉ là một công cụ chính sách. Hệ thống cấp phép sẽ cắt giảm xuất khẩu sang Mỹ một cách có chọn lọc, trong khi vẫn duy trì nguồn cung cho những người mua khác như Hàn Quốc hoặc các quốc gia ở Nam Bán cầu.

Nói cách khác, Bắc Kinh đang sử dụng vị thế thống trị của mình trong lĩnh vực đất hiếm làm đòn bẩy trong những cuộc đàm phán, báo hiệu rằng họ sẵn sàng thắt chặt các hạn chế trả đũa trong tương lai.

Đây cũng có thể xem như một chất xúc tác để Mỹ phải nỗ lực hơn trong thỏa thuận khoáng sản với Ukraine, nhưng hiện tại Kyiv cũng đang nắm trong tay đòn bẩy vững chắc hơn để đàm phán.

Việt Dũng

Theo CNN