'Cơn sốt' sầu riêng chưa từng có tại Trung Quốc

Người dân Trung Quốc mua sầu riêng tại Hội chợ triển lãm Trung Quốc-ASEAN ở Nam Ninh vào tháng 9. Ảnh: Xinhua.

Thị trường Trung Quốc đang chứng kiến "cơn sốt" sầu riêng chưa từng có, với hàng loạt món ăn chế biến từ sầu riêng đang gây bão cộng đồng mạng xứ Trung.

Trong khi nhu cầu tiêu thụ loại trái cây đặc trưng này ngày càng tăng cao, các doanh nghiệp và nhà đầu tư Trung Quốc đã nhanh chóng tham gia vào chuỗi sản xuất tại Việt Nam để tận dụng tiềm năng phát triển.

Biểu tượng ẩm thực thời thượng mới của người trẻ Trung Quốc

Theo SCMP, một nhà hàng ở Thâm Quyến đã trở thành hiện tượng trên mạng xã hội sau khi ra mắt buffet có giá 199 nhân dân tệ/người (tương đương 27,39 USD), với hơn 200 món ăn từ sầu riêng bao gồm cả cháo sầu riêng, bánh kếp và bánh ngọt.

Dù người tiêu dùng thuộc tầng lớp trung lưu ở Trung Quốc đang ngày càng thắt chặt chi tiêu, nhu cầu với sầu riêng - chủ yếu được nhập khẩu từ Đông Nam Á - vẫn không ngừng tăng.

“Giá cao khiến một số người e ngại, nhưng với những người khác, đây lại là điểm hấp dẫn. Sầu riêng giờ đây không chỉ là một loại trái cây mà còn trở thành biểu tượng của đẳng cấp, giống như rượu vang hảo hạng tại Trung Quốc", ông Eric Chan, một người Malaysia giàu lên nhanh chóng nhờ việc bán sầu riêng cho thị trường Trung Quốc chia sẻ với tờ The Economist.

Tại các thành phố Trung Quốc, sầu riêng đã vượt ra khỏi vai trò một loại trái cây thông thường để trở thành lựa chọn thời thượng cho giới trẻ.

Ngành ẩm thực đã nhanh chóng đáp ứng xu hướng này với các chiến dịch quảng bá “mọi món ăn đều có thể kết hợp với sầu riêng” khiến các nhà hàng chuyên về sầu riêng, từ đồ uống, tráng miệng đến lẩu và buffet mọc lên khắp mọi nơi.

Trên Douyin (phiên bản TikTok tại Trung Quốc), các chủ đề như “nướng sầu riêng” và “buffet sầu riêng” đã thu hút hơn 1,24 tỷ lượt xem.

Không chỉ vậy, các món lẩu gà sầu riêng, burger sầu riêng cũng tạo nên “cơn sốt” trên mạng xã hội, cho thấy sức hút khó cưỡng của loại trái cây này.

Một thương hiệu chuyên về lẩu gà sầu riêng tại tỉnh Quảng Đông cho biết họ đã bán hơn 2,22 triệu nồi lẩu, đồng thời món hamburger sầu riêng cũng gây chú ý, thu hút rất nhiều người tới trải nghiệm thử.

Lẩu gà sầu riêng, thịt nướng sầu riêng và hamburger sầu riêng đang gây sốt tại Trung Quốc. Ảnh: RED.

Theo dữ liệu chính thức, thị trường Trung Quốc tiêu thụ hơn 90% sản lượng sầu riêng toàn cầu. Từ 2018 đến nay, nhập khẩu sầu riêng vào Trung Quốc đã tăng từ 430.000 tấn (trị giá 1,1 tỷ USD) lên 1,38 triệu tấn (trị giá 6,2 tỷ USD) chỉ trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9 năm nay.

“Sầu riêng có vị ngọt béo, dễ no, nên khó ăn hết 199 nhân dân tệ một lần, nhưng tôi và bạn bè vẫn rất háo hức thử”, Su Yuru, một nhân viên văn phòng tại Thâm Quyến, chia sẻ.

“Tôi thường mua một quả sầu riêng để cùng gia đình thưởng thức vào cuối tuần, giá khoảng 150 nhân dân tệ và sầu riêng cũng là món quen thuộc trong tiệc trà chiều hoặc các buổi liên hoan cuối năm tại công ty địa phương”, Yuru cho biết thêm.

Việt Nam thành “ngôi sao đang lên” trên thị trường sầu riêng

Dù lượng sầu riêng nhập khẩu liên tục tăng mạnh, theo báo cáo từ công ty tư vấn Guanyan Tianxia tại Bắc Kinh, chỉ chưa đến 1% người dân Trung Quốc từng ăn sầu riêng. Hầu hết sầu riêng tươi của Trung Quốc được nhập khẩu từ Thái Lan và Việt Nam.

Bắt đầu xuất khẩu từ năm 2003, Thái Lan giữ vị trí “độc tôn” trong việc cung cấp sầu riêng tươi cho thị trường tỷ dân suốt nhiều năm. Tuy nhiên, đợt nhập khẩu sầu riêng Việt Nam đầu tiên vào Trung Quốc từ tháng 9/2022 đã làm thay đổi cục diện.

Thị phần của sầu riêng Thái Lan tại đất nước tỷ dân đã giảm từ 95% năm 2022 xuống còn 60% trong 9 tháng đầu năm nay, trong khi thị phần của Việt Nam tăng từ 32% năm ngoái lên 39%.

Việt Nam cũng đã vượt Thái Lan trở thành nhà cung cấp sầu riêng lớn nhất cho Trung Quốc trong quý III năm nay và tiếp tục duy trì vị trí dẫn đầu vào tháng 11, theo dữ liệu của hải quan.

Trong quý III, Việt Nam xuất khẩu sầu riêng trị giá 1,342 tỷ USD sang Trung Quốc, vượt xa con số 878,95 triệu USD của Thái Lan.

Tháng 10, Việt Nam xuất khẩu 332,79 triệu USD, so với 132,37 triệu USD của Thái Lan.

Tháng 11, Việt Nam xuất khẩu 82,85 triệu USD, trong khi Thái Lan chỉ đạt 65,21 triệu USD.

Theo dự báo của Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), giá trị xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sẽ đạt 4 tỷ USD vào năm tới, trong đó tới 90% dành cho thị trường Trung Quốc.

Theo thống kê của hải quan Trung Quốc, trong 10 tháng đầu năm nay, nước này đã nhập khẩu gần 1,5 triệu tấn sầu riêng, với tổng trị giá gần 6,7 tỷ USD.

Một lô hàng xuất khẩu sầu riêng tươi của Việt Nam sang Trung Quốc. Ảnh: TTXVN.

Nhằm đáp ứng nhu cầu khổng lồ của thị trường, một số tập đoàn nông sản Trung Quốc đã đầu tư trực tiếp vào sản xuất sầu riêng tại Việt Nam.

Ông Ding Wei, Chủ tịch chi nhánh Hiệp hội Doanh nghiệp Trung Quốc tại TP.HCM, cho biết phần lớn doanh nghiệp này thuộc sở hữu tư nhân với nhiều đơn vị chuyên về logistics và đóng gói, chuyên cung cấp dịch vụ lưu trữ chuỗi lạnh và kiểm định để hỗ trợ vận chuyển sầu riêng sang Trung Quốc.

Ông Gary Lau, Chủ tịch Hiệp hội Giao nhận và Logistics Hong Kong, nhận xét: “Những doanh nghiệp này đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý chuỗi cung ứng, từ vận chuyển đến thông quan. Họ thường hợp tác với các nhà xuất khẩu địa phương để đảm bảo tuân thủ các quy định nhập khẩu của Trung Quốc. Điều ngày càng quan trọng trước nhu cầu tăng cao đối với sầu riêng tươi tại thị trường này”.

Hiện, Việt Nam đang sản xuất gần 1,2 triệu tấn sầu riêng mỗi năm trên tổng diện tích canh tác 154.000 ha khắp cả nước và sản lượng này được dự báo tăng trưởng 15% mỗi năm.

Cuộc cạnh tranh gay gắt tại Đông Nam Á

Tiềm năng thị trường lớn của Trung Quốc đã thúc đẩy nhiều nước Đông Nam Á tham gia cạnh tranh. Bên cạnh Việt Nam, các quốc gia như Philippines và Malaysia cũng đang nỗ lực gia tăng xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc.

Ông Wei cũng cảnh báo rằng lợi nhuận của các tập đoàn nông sản Trung Quốc đầu tư trực tiếp vào sản xuất sầu riêng tại Việt Nam không phải lúc nào cũng được đảm bảo do sự cạnh tranh từ Thái Lan và Malaysia. “Cơ hội rất lớn, nhưng chúng tôi chưa chắc chắn về lợi nhuận ngay lập tức”, ông nói.

Trung Quốc cũng đã phê duyệt nhập khẩu sầu riêng chính ngạch từ Malaysia và Philippines, mặc dù khối lượng hiện còn khá nhỏ.

Hai nước này đang đẩy mạnh nỗ lực tiếp cận thị trường Trung Quốc. Vào tháng 4/2023, 18 tấn sầu riêng Philippines đã được vận chuyển bằng đường hàng không đến Quảng Tây, Trung Quốc.

Xuất khẩu sầu riêng Philippines sang Trung Quốc đã tăng từ 3.763 tấn trong cả năm ngoái lên 6.260 tấn chỉ trong 9 tháng đầu năm nay. Malaysia bắt đầu xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc từ tháng 6 và đã giao 215 tấn trị giá 3,65 triệu USD tính đến tháng 9.

Ngoài ra, các nhà trồng trọt sầu riêng tại Lào và Indonesia cũng đang nhắm đến thị trường Trung Quốc béo bở này.

Phương Linh