Có thể cúng giao thừa từ lúc mấy giờ?

Cúng giao thừa, hay lễ trừ tịch, là nghi lễ quan trọng nhất trong dịp Tết Nguyên đán, mang ý nghĩa “tống cựu nghinh tân” - tiễn biệt năm cũ để chào đón năm mới, cũng như nghênh đón vị quan hành khiển đại diện cho con giáp của năm mới.

Cúng giao thừa vào mấy giờ là tốt nhất?

Người xưa cho rằng, giao thừa là khoảnh khắc linh thiêng khi trời đất chuyển giao giữa hai năm, âm dương hòa quyện, và thời điểm thực hiện lễ cúng sẽ ảnh hưởng lớn đến ý nghĩa của nghi thức này. Cúng đúng giờ, đúng thời khắc thiêng sẽ giúp gia chủ đón nhận vượng khí, mang lại nhiều may mắn, tài lộc và tránh được những điều không hay trong năm mới.

Vậy chúng ta có thể cúng giao thừa từ lúc mấy giờ và cúng giao thừa vào lúc nào là tốt nhất?

Theo phong tục truyền thống, nghi lễ cúng giao thừa có thể được tiến hành từ đầu đến cuối giờ Tý, tức là từ 23h ngày 30 Tết (hoặc 29 Tết nếu tháng Chạp thiếu) đến 1h mùng 1 Tết. Đây là thời điểm mà theo quan niệm dân gian, vị quan hành khiển của năm mới được Ngọc Hoàng cử xuống hạ giới để tiếp quản công việc, thay thế cho vị thần cai quản năm cũ.

Việc cúng giao thừa vào thời gian này không chỉ mang ý nghĩa tri ân những vị thần Đất, thần Bếp đã bảo hộ gia đình trong suốt năm qua mà còn là dịp để nghênh đón vị thần nhà trời cai quản năm đó, cầu mong một năm mới bình an, thuận lợi.

Khoảng thời gian tốt nhất để tiến hành nghi lễ cúng giao thừa là từ 23h30 đến 0h30, đặc biệt là điểm 0h; bởi đây được xem là khoảnh khắc linh thiêng khi đất trời giao hòa, vạn vật bước sang chu kỳ mới, năng lượng từ thiên nhiên và thần linh mạnh mẽ nhất, giúp gia chủ truyền đạt được ước nguyện của mình một cách trọn vẹn.

Để chuẩn bị cho lễ cúng, các gia đình thường tiến hành tẩy uế, dọn dẹp bàn thờ sạch sẽ, thắp hương trầm để xua tan khí xấu, đón nhận những điều tốt đẹp đầu năm.

Thời điểm lý tưởng nhất để thực hiện nghi lễ cúng giao thừa là từ 23h30 đến 0h30, khi trời đất giao hòa (Ảnh: VGP/Minh An)

Trong trường hợp gia đình bận rộn, không thể cúng vào giờ Tý thì có thể linh động thực hiện nghi lễ từ 22h30 đến 23h ngày 30 Tết. Tuy nhiên, việc cúng sớm nên được chuẩn bị kĩ lưỡng, thành tâm, và không nên quá xa khung giờ chuẩn vì sẽ làm giảm giá trị và ý nghĩa từ tín ngưỡng mang lại.

Muộn nhất mấy giờ phải cúng giao thừa?

Theo truyền thống, việc cúng giao thừa nên hoàn tất muộn nhất trước 1h mùng 1 Tết vì sau thời điểm này, các vị thần đã an vị, bàn giao công việc cho nhau xong xuôi. Nếu cúng quá muộn, ý nghĩa của nghi lễ không còn trọn vẹn, bởi theo quan niệm dân gian, giao thừa là thời điểm thích hợp nhất để gửi gắm những mong muốn tốt lành cho năm mới.

Trong trường hợp bất khả kháng, gia đình có thể tiến hành cúng vào sáng sớm mùng 1, tuy nhiên nên thực hiện trước khi mặt trời mọc để vẫn giữ được sự kết nối thiêng liêng giữa con người và thần linh.

Lễ cúng giao thừa không chỉ là một nghi thức để tri ân và cầu xin phúc lộc mà còn thể hiện sự hòa hợp giữa con người với trời đất. Dù thực hiện ở thời điểm nào, quan trọng nhất vẫn là lòng thành tâm, sự kính cẩn và tấm lòng hướng thiện của gia chủ.

Cúng giao thừa cần chuẩn bị gì?

Để lễ cúng diễn ra trang trọng, đúng phong tục và trọn vẹn ý nghĩa, gia chủ cần chuẩn bị đầy đủ cả về lễ vật, thời gian và không gian cúng. Dưới đây là những thứ cần chuẩn bị để cúng giao thừa đúng chuẩn:

Địa điểm cúng giao thừa

Theo truyền thống, lễ cúng giao thừa thường được thực hiện ở hai nơi, trong nhà và ngoài trời. Cúng ngoài trời nhằm tiễn đưa quan hành khiển cũ và nghênh đón quan hành khiển mới, cầu mong sự phù hộ cho gia đình trong năm tới. Bàn cúng thường được đặt ở sân nhà hoặc trước cửa chính, hướng phù hợp với tuổi của gia chủ hoặc theo hướng tốt của năm mới.

Trong khi đó, lễ cúng trong nhà là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên, mong muốn ông bà phù hộ độ trì, mang lại may mắn và bình an.

Mâm cỗ cúng giao thừa

Mâm cỗ cúng giao thừa ngoài trời thường gồm các lễ vật như gà trống luộc nguyên con, bánh chưng hoặc bánh tét tượng trưng cho sự đủ đầy, trái cây ngũ quả cầu mong phúc lộc, rượu, trà, nước sạch dâng lên thần linh, cùng vàng mã, hương nến để tiễn đưa thần cũ và nghênh đón thần mới. Ngoài ra, một số gia đình còn chuẩn bị thêm xôi, giò chả, nem hay các món truyền thống để tỏ lòng thành kính.

Mâm cỗ cúng trong nhà ngoài các món ăn truyền thống như cơm, canh, xôi, thịt, còn có chè, bánh kẹo, trầu cau và hoa tươi để bày tỏ lòng hiếu kính với tổ tiên. Bàn thờ cần được dọn dẹp sạch sẽ, trang trí trang trọng để thể hiện sự tôn kính và chu đáo của gia chủ.

Văn khấn giao thừa

Bên cạnh mâm cỗ, bài văn khấn giao thừa cũng là một phần không thể thiếu, giúp gia chủ truyền đạt những lời cảm tạ thần linh, tổ tiên đã che chở trong năm cũ và cầu mong sức khỏe, tài lộc, bình an trong năm mới. Khi đọc văn khấn, cần giữ thái độ thành kính, đọc rõ ràng và rành mạch để thể hiện lòng thành của gia đình.

Một số lưu ý quan trọng khi cúng giao thừa

Ngoài những lễ vật và văn khấn, gia chủ cũng cần chú ý đến trang phục khi cúng giao thừa. Việc ăn mặc gọn gàng, trang trọng thể hiện sự kính cẩn đối với thần linh và tổ tiên. Trước khi thực hiện nghi lễ, mọi người trong gia đình nên tắm rửa sạch sẽ, giữ tinh thần thoải mái, nhẹ nhàng để đón nhận những điều tốt đẹp.

Chọn nơi cúng sạch sẽ, tránh nơi ồn ào, lộn xộn; không nên cầu xin quá nhiều về vật chất mà hãy chú trọng cầu bình an, sức khỏe. Sau khi cúng xong, nên hạ lễ và thụ lộc trong không khí vui vẻ, ấm cúng cùng gia đình để tạo khởi đầu tốt đẹp cho năm mới.

Việc chuẩn bị lễ cúng giao thừa chu đáo không chỉ giúp gia đình có khởi đầu thuận lợi mà còn gìn giữ nét đẹp văn hóa truyền thống lâu đời của dân tộc, thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên.

Mai Linh