Cơ chế đặc thù cho Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận là 'điều kiện tiên quyết'

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại phiên làm việc sáng 17/2. Nguồn: Quốc hội.

Cơ chế đặc thù là "chìa khóa" để đảm bảo tiến độ dự án

Sau phiên thảo luận, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã giải trình, làm rõ các ý kiến đóng góp đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành Nghị quyết về cơ chế đặc thù, nhằm đảm bảo tiến độ và hiệu quả của dự án trọng điểm này.

Theo Bộ trưởng, nhu cầu điện ở nước ta trong những năm tới rất lớn để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng 8-10% trở lên đến năm 2030. Theo dự thảo Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, tổng công suất toàn hệ thống của đến năm 2030 dự kiến khoảng 230.000 MW, tức gấp 3 lần công suất hiện nay.

"Trong khi đó, chúng ta đã cam kết với quốc tế là đạt trung hòa carbon vào năm 2050, cho nên phải phát triển rất mạnh các loại hình nguồn điện, nhất là năng lượng tái tạo để chúng ta đáp ứng được nhu cầu điện năng tăng thêm và nhu cầu điện sạch để phát triển kinh tế đất nước.

Điện hạt nhân là nguồn điện sạch, điện nền, công suất khả dụng cao, có khả năng cung cấp điện năng ổn định và giá thành hợp lý trong dài hạn, góp phần bảo đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 2 con số về kinh tế trong kỷ nguyên mới. Vì vậy, Trung ương, Quốc hội và Chính phủ đã chỉ đạo tái khởi động Chương trình phát triển điện hạt nhân và các Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận," Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

"Đây là dự án có công nghệ phức tạp và chỉ một số ít quốc gia sở hữu và nhu cầu vốn đầu tư rất lớn. Thông thường trên thế giới, để hoàn thành đầu tư một dự án điện hạt nhân có quy mô tương tự, thời gian từ khi phê duyệt đầu tư đến khi vận hành trong khoảng 10 năm. Trong đó, dự án tiến độ nhanh nhất khoảng 7-8 năm và đều phải có cơ chế chính sách đặc thù để thực hiện dự án này".

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Do tính chất phức tạp của dự án điện hạt nhân và lần đầu tiên được xây dựng ở nước ta, theo Bộ trưởng Diên, để bảo đảm mục tiêu hoàn thành dự án trong năm 2030-2031 thì rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh như trong dự thảo Nghị quyết để đẩy nhanh tiến độ và rút ngắn thời gian thực hiện.

Kiến nghị Quốc hội xem xét thông qua Nghị quyết ngay tại kỳ họp này

Về cơ sở chính trị, pháp lý ban hành Nghị quyết, Bộ trưởng Công Thương dẫn chứng Nghị quyết của Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Nghị quyết số 174 của Quốc hội khóa XV về việc "Tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận" và Nghị quyết số 41 của Quốc hội khóa XII, trong đó đã quy định về việc xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng làm rõ phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết, tập trung vào 5 nhóm công việc chính là: lựa chọn nhà đầu tư và nhà thầu; chuẩn bị và thực hiện đầu tư; cơ chế tài chính và thu xếp vốn đầu tư; tiêu chuẩn, quy chuẩn, hướng dẫn kỹ thuật và định mức, đơn giá; di dân, tái định cư, bảo đảm an sinh xã hội.

Về đối tượng áp dụng, Tư lệnh ngành Công Thương nhấn mạnh cơ chế, chính sách đặc thù nêu trên chỉ áp dụng cho Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận 1, Ninh Thuận 2 và các dự án thành phần đã được Quốc hội khóa XII thông qua tại Nghị quyết số 41. Thời gian áp dụng kể từ thời điểm Nghị quyết có hiệu lực tới khi hoàn thành đầu tư dự án và đưa vào vận hành, khai thác.

"Tiếp thu ý kiến góp ý của các đại biểu, cơ quan soạn thảo xin điều chỉnh theo hướng chỉ nêu chung 'chủ đầu tư dự án', đồng thời bổ sung đối tượng áp dụng 'tỉnh Ninh Thuận' và 'đơn vị được giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án'. Những chính sách đặc thù khác nếu có sẽ được Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết và trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định trong thời gian tới," Bộ trưởng Diên nói.

Về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi của các cơ chế, chính sách đặc thù, theo Bộ trưởng, dự án điện hạt nhân Ninh Thuận có quy mô rất lớn, công nghệ phức tạp, chưa có kinh nghiệm thực hiện ở nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh.

Khi được Quốc hội thông qua, Nghị quyết sẽ tạo thuận lợi và tính khả thi cho việc triển khai đồng bộ cũng như đồng thời nhiều hạng mục công trình của dự án (như việc đàm phán hiệp định đối tác, lập phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, thu xếp vốn đầu tư, đền bù di dân, tái định cư và đào tạo nguồn nhân lực…).

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cũng nhấn mạnh vai trò giám sát chặt chẽ của Tổ chức Năng lượng quốc tế (IAEA) về đảm bảo an toàn và hiệu quả của dự án.

Cuối cùng, về thời điểm thông qua Nghị quyết, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên một lần nữa nhấn mạnh, để thực hiện mục tiêu hoàn thành dự án trong năm 2030-2031, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới và chào mừng kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng, 85 năm ngày thành lập nước, rất cần phải có cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

"Vì vậy, Chính phủ kính đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay tại Kỳ họp này để làm cơ sở triển khai thực hiện, tận dụng các điều kiện thuận lợi, tinh thần và khí thế tiến công, vượt khó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công việc quan trọng ban đầu của dự án," Bộ trưởng Diên nói.

"Với tinh thần cầu thị, khẩn trương, không cầu toàn nhưng cũng không nóng vội, chủ quan, sau phiên thảo luận hôm nay, chúng tôi cam kết sẽ cùng cơ quan chủ trì thẩm tra quán triệt thực hiện nghiêm túc ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo cấp cao, nghiên cứu kỹ lưỡng và tiếp thu tối đa ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết, trình Quốc hội xem xét, thông qua vào cuối kỳ họp này, làm cơ sở để khẩn trương triển khai thực hiện dự án".

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên

Cũng theo người đứng đầu ngành Công Thương, trong quá trình triển khai dự án, nếu phát sinh các vấn đề mới hoặc phải sửa đổi, bổ sung những cơ chế, chính sách này, Chính phủ tiếp tục nghiên cứu để đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Thu Thảo