Chiến trường Ukraine trở thành 'phòng thí nghiệm' các loại vũ khí, thiết bị không người lái

Chiến tranh Nga-Ukraine đang biến thành cuộc chiến của vũ khí, thiết bị không người lái. Ảnh: Ifeng.

Gần đây, các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái (UAV) quy mô lớn giữa Nga và Ukraine một lần nữa thu hút sự chú ý của quốc tế. Điển hình là từ ngày 10 đến ngày 11/11, hai bên đã tiến hành các cuộc tấn công bằng UAV chưa từng có vào nhau.

Nga tuyên bố đã đánh chặn thành công 96 máy bay không người lái của Ukraine, trong khi Ukraine tuyên bố rằng Nga đã phóng kỷ lục 145 máy bay không người lái tấn công nước này. Cuộc chiến không người lái này không chỉ thể hiện những đặc điểm mới của chiến tranh hiện đại mà còn khiến người ta phải suy nghĩ về nguồn gốc lịch sử và xu hướng phát triển của phương thức tác chiến mới này.

UAV đã trở thành sát thủ chính trên chiến trường. Ảnh: Sohu.

Ngành chế tạo thiết bị điện tử gây nhiễu UAV phát triển mạnh

Theo Reuters, sau khi Nga đưa quân vào Ukraine tiến hành “chiến dịch quân sự đặc biệt”, một công ty Ukraine sản xuất thiết bị gây nhiễu tín hiệu UAV đã phát triển nhanh chóng, số lượng đơn đặt hàng tăng vọt.

Khi Yuriy Shelmuk và các cộng sự thành lập Unwave, một công ty chuyên sản xuất thiết bị gây nhiễu tín hiệu chống UAV, vào năm ngoái, dường như có rất ít người quan tâm đến họ. Tuy nhiên, giờ đây, sản lượng hàng tháng của công ty đã đạt 2.500 bộ và các đơn đặt hàng đến dồn dập, với thời gian giao hàng dự kiến phải chờ 6 tuần.

Vào mùa Hè năm 2023, sau khi Ukraine thất bại trong cuộc phản công quy mô lớn chống lại quân đội Nga, lượng đặt hàng của công ty đã thay đổi đột biến. Vào thời điểm đó, quân đội Nga liên tiếp sử dụng UAV để thực hiện các cuộc tấn công có chủ đích, cùng với đánh mìn và tác chiến của lực lượng mặt đất.

Thiết bị gây nhiễu chống UAV gọn nhẹ cá nhân (Ảnh: Ifeng).

Ông Shelmuk nói: “Việc Nga sử dụng các UAV giá rẻ đã ngăn chặn mọi cuộc tấn công của chúng tôi”.

Cuộc chiến với Nga đã thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine. Hầu hết trong số hơn 800 công ty quốc phòng lớn của nước này đều được thành lập sau khi xảy ra chiến tranh.

Nhiều công ty được thành lập để ứng phó với tình hình phát triển nhanh chóng của cuộc chiến Nga-Ukraine, bao gồm thiết bị không người lái - đầu tiên là trên bầu trời, sau đó cả trên đất liền và trên biển, cũng như công nghệ chống UAV và ngày càng có thêm nhiều vũ khí tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI).

Halyna Yanchenko, một nghị sĩ quốc hội Ukraine cho biết: “Ngành công nghiệp quân sự Ukraine hiện là ngành đổi mới nhanh nhất trên thế giới”.

Mùa Hè năm nay, khi Nga bắt đầu chiếm thêm lãnh thổ Ukraine với tốc độ nhanh nhất kể từ khi cuộc chiến bắt đầu, hầu hết các xe bán tải quân sự Ukraine đều được trang bị mái vòm tác chiến điện tử (EW). Năm ngoái, chỉ có các thiết bị quân sự đắt tiền mới có thiết bị như vậy.

Điều khiển thiết bị gây nhiễu UAV gần mặt trận. Ảnh: Ifeng.

Công ty của Shelmuk là một trong khoảng 30 công ty sản xuất các hệ thống tương tự có chức năng chặn tín hiệu và sử dụng nhiều phương pháp khác nhau để phá hoại hệ thống máy tính bên trong máy bay không người lái.

Hầu hết các hệ thống tác chiến điện tử chống UAV chỉ gây nhiễu một hoặc nhiều nhất một vài tần số vô tuyến, nghĩa là người điều khiển UAV của Nga có thể chuyển sang tần số mới để tránh nhiễu.

Do đó, các nhà sản xuất thiết bị tác chiến điện tử đã theo dõi giám sát các cuộc trò chuyện trên mạng về UAV của Nga để tìm hiểu tần số mà UAV của họ sử dụng.

Cuộc chiến của robot

Với việc tổn thất trên chiến trường liên tục gia tăng, mọi người dần kiệt sức. Cả hai bên trong cuộc chiến đều cố gắng dùng máy móc thay thế binh lính.

Ukraine đang nỗ lực bổ sung quân số đã cạn kiệt của mình, trong khi Nga lại quay sang nhờ Triều Tiên đưa quân tham chiến. 7 quan chức và nguồn tin trong giới quân sự cho Reuters biết tự động hóa sẽ là trọng điểm đổi mới chiến trường trong năm tới.

Robot chiến đấu 4 chân của quân đội Ukraine. Ảnh: Ifeng.

Ông Ostap Flyunt, sĩ quan Lữ đoàn cơ giới 67 của quân đội Ukraine, cho biết: "Số lượng bộ binh được triển khai trong các chiến hào đã giảm đáng kể và các sĩ quan có thể chỉ huy chiến đấu qua mạng từ xa để giảm nguy cơ thương vong".

Theo dữ liệu từ Brave1, cơ quan đổi mới khoa học, công nghệ và quốc phòng Ukraine, nước này hiện có hơn 160 công ty đang sản xuất thiết bị không người lái trên mặt đất. Những phương tiện không người lái này có thể được sử dụng để vận chuyển vật tư, sơ tán thương binh hoặc mang theo súng máy điều khiển từ xa.

Một đại tá lục quân Ukraine tên là Hephaestus gần đây đã rời quân ngũ và bắt đầu chế tạo hệ thống robot mang súng máy tự động.

Đại tá Hephaestus cho biết 6 sản phẩm của ông đã được đưa vào sử dụng thay thế binh lính trên chiến trường, cho phép người vận hành sử dụng vũ khí qua màn hình mà tính mạng không bị nguy hiểm.

Xe chiến đấu không người lái Uranus-9 của quân đội Nga. Ảnh: Sohu.

Ostap Flyunt cho rằng tình hình này ngày càng trở nên phổ biến: "Chiến tranh hiện đại là cuộc đối đầu của công nghệ phát hiện, ngăn chặn và tiêu diệt tầm xa. Người điều khiển chỉ cần đưa ra quyết định tấn công".

Vào tháng 8/2023, quân đội Ukraine đã cho ra mắt một robot chiến đấu mặt đất không người lái tự phát triển. Robot chiến đấu trên bộ này đã được đưa vào chiến đấu thực tế ở tiền tuyến và thực hiện thành công một số nhiệm vụ, bao gồm trinh sát và xác định chính xác vị trí của đối phương, thu hút hỏa lực và bảo vệ hiệu quả các vị trí của phía Ukraine.

Nga còn đi xa hơn trong việc đưa các xe chiến đấu robot tham chiến. Xe Uranus-9 đã xuất hiện trên chiến trường Donbass khá sớm, sau đó, Nga còn tung ra bộ xe chiến đấu Mark gồm 4 mẫu với các nhiệm vụ trinh sát, vận tải và tấn công trang bị hỏa lực rất mạnh.

Các mẫu xe robot chiến đấu Mark của Nga. Ảnh: Sohu.

Tuy nhiên, nếu các phương tiện chiến đấu không người lái được triển khai với số lượng lớn trên chiến trường Nga-Ukraine, hàng loạt vấn đề đạo đức cũng sẽ xuất hiện.

Cuộc đua chế tạo UAV

Năng lực chiến đấu của các UAV Ukraine đang dần được cải thiện. Trước đây, hầu hết các UAV tầm xa của nước này đều hoạt động kém hiệu quả, thiếu chức năng tàng hình, bay chậm và dễ bị Nga phá hủy. Nhưng hiện nay, từ UAV lớn đến nhỏ, Ukraine đã cơ bản được trang bị đầy đủ, bao gồm cả UAV có khả năng tấn công tầm xa hàng nghìn km và có khả năng tiến hành các cuộc tấn công trên khắp nước Nga.

UAV tự sát góc nhìn thứ nhất (FPV) được trang bị nhiều nhất trong lực lượng Ukraine, có giá khoảng 400 USD mỗi chiếc, trong khi đạn pháo 155mm tiêu chuẩn NATO được phương Tây viện trợ Ukraine có giá hơn 3.000 USD mỗi quả.

UAV chiến đấu FPV rẻ tiền được quân đội cả hai bên sử dụng rộng rãi. Ảnh: Sohu.

UAV có giá thành rẻ, nếu phá hủy được sở chỉ huy đối phương, thiệt hại gây ra vượt xa giá trị của chính nó. Cho dù phá hủy xe tăng, tỷ lệ tổn thất trong chiến đấu cũng rất bất cân xứng.

Xe tăng và xe bọc thép đặc biệt sợ các cuộc tấn công từ trên không. Vì vậy, việc sử dụng rộng rãi UAV có thể làm tê liệt hiệu quả các nhóm xe tăng của đối phương và thậm chí tiêu diệt cả tiểu đoàn xe tăng trong một ngày. Trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, việc sử dụng kết hợp UAV và pháo binh tầm xa đã mở rộng đáng kể khoảng cách chiến đấu giữa hai bên lên 40-50 km, đồng thời địa bàn chiến đấu được mở rộng đáng kể. Khi đó, năng lực chiến đấu không còn bị giới hạn bởi tầm bắn của đạn mà phụ thuộc vào khoảng cách bay của UAV.

Ngay từ tháng 12/2023, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công bố kế hoạch sản xuất UAV quy mô lớn. Theo đó, năm 2024, Ukraine sẽ sản xuất 1 triệu UAV. Bắt đầu từ cuối năm 2023, dưới sự lãnh đạo của Bộ Công nghiệp Chiến lược và Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số, chương trình “Máy bay không người lái nhân dân” đã được xúc tiến.

UAV tầm xa UJ-22 của Ukraine (Ảnh: Ifeng).

Với sự tiến triển của chương trình này, Ukraine đang sản xuất hàng loạt UAV nhỏ gọn, cơ động, mạnh mẽ và giá rẻ, được gọi là FPV

Một số lượng lớn FPV được sử dụng cho các nhiệm vụ trinh sát, giám sát và tấn công tầm gần, tấn công hiệu quả các phương tiện và chiến binh của Nga. Những chiếc UAV Ukraine thỉnh thoảng xuất hiện trên đầu và rất khó phát hiện đã trở thành những bóng ma chiến trường khiến binh sĩ Nga khiếp sợ.

Đối mặt với sự quấy rối và tấn công thường xuyên của UAV và tàu không người lái Ukraine, Nga cũng bắt đầu tăng cường phát triển và sản xuất UAV, đặc biệt là UAV tự sát Lancet và loại FPV 4 trục đơn giản và nhẹ.

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov mới đây tuyên bố rằng Nga hiện có thể sản xuất khoảng 4.000 chiếc FPV mỗi ngày, tương đương với cứ sau 60 phút lại có 167 UAV mới được sản xuất. Theo báo cáo của Bộ Quốc phòng Nga, khoảng 3.500 người điều khiển FPV đang được đào tạo chuyên nghiệp tại các trung tâm.

Ukraine và Nga đều sản xuất khoảng 1,5 triệu UAV trong năm nay, chủ yếu là FPV.

Đạn tuần kích - một loại UAV tự sát đáng sợ hiện được quân đội cả hai bên sử dụng. Ảnh: Sohu

Có thể nói, xung đột Nga-Ukraine là cuộc chiến tranh UAV đầu tiên trong lịch sử loài người. UAV gần như đã thay đổi mô hình chiến tranh truyền thống của con người và chắc chắn sẽ có tác động sâu sắc đến các cuộc chiến tranh trong tương lai.

Theo Ifeng, Sohu

Thu Thủy