Châu Phi: Thị trường tiềm năng nhưng khó khăn cho gạo Việt

Trong những năm gần đây, châu Phi đã trở thành một đối tác quan trọng của Việt Nam trong ngành xuất khẩu gạo. Từ năm 2017 đến 2021, kim ngạch xuất khẩu gạo sang châu lục này đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 411 triệu USD lên 692,6 triệu USD. Tuy nhiên, năm 2022, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Châu Phi giảm còn 620 triệu USD, chiếm 16% tổng giá trị xuất khẩu gạo của Việt Nam vào thị trường này, giảm 10,5% so với năm 2021.

Ảnh minh họa.

Sự giảm sút này chủ yếu do các yếu tố toàn cầu như nhu cầu dự trữ lương thực tăng cao trong bối cảnh bất ổn kinh tế và chính trị, dẫn đến việc giá gạo tăng cao và một số quốc gia châu Phi đã phải cắt giảm lượng nhập khẩu.

Ngoài ra, đại dịch Covid-19 đã làm gián đoạn nguồn cung gạo toàn cầu, ảnh hưởng đến nhập khẩu của châu Phi. Tuy nhiên, theo báo cáo tháng 4/2025 của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, mặc dù nhu cầu gạo ở Đông Nam Á giảm, châu Phi, đặc biệt là các quốc gia khu vực cận Sahara, lại tăng trưởng mạnh trong việc nhập khẩu gạo. Dự báo, trong năm 2025, châu Phi sẽ vượt qua Đông Nam Á để trở thành khu vực nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới.

Trên thị trường châu Phi, gạo trắng giá rẻ từ các quốc gia như Ấn Độ, Thái Lan và Pakistan đang chiếm ưu thế. Gạo Việt Nam hiện chỉ đứng thứ tư trong số các quốc gia xuất khẩu gạo vào khu vực này. Tuy nhiên, với nhiều cơ hội tiềm năng, thị trường châu Phi vẫn được coi là một "mỏ vàng" chưa khai thác hết.

Theo nhận định của một lãnh đạo doanh nghiệp xuất khẩu gạo, gạo Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu sang châu Phi dưới dạng gạo trắng hạt dài 15%, 25% tấm, ngoại trừ Nam Phi và Nigeria, là hai thị trường lớn nhập khẩu gạo đồ, gạo thơm và gạo 5% tấm. Các nhà nhập khẩu ở châu Phi đang ngày càng tìm mua gạo thơm Việt Nam nhờ vào chất lượng ổn định và giá cả cạnh tranh. Tuy nhiên, lượng gạo xuất khẩu sang các thị trường lớn như Nam Phi và Nigeria vẫn còn khá khiêm tốn. Đây chính là cơ hội để gạo Việt Nam gia tăng xuất khẩu các loại gạo chất lượng cao sang khu vực này.

Một vấn đề hiện tại là gạo Việt Nam chủ yếu xuất khẩu sang châu Phi qua trung gian, khiến các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận thị trường. Những yếu tố như thiếu minh bạch về thông tin thị trường và các vấn đề liên quan đến thanh toán và vận chuyển gây khó khăn cho việc giao dịch trực tiếp.

Để đẩy mạnh xuất khẩu gạo vào châu Phi, các chuyên gia khuyến cáo các doanh nghiệp cần tăng cường xúc tiến thương mại, xây dựng chiến lược quảng bá thương hiệu tại các quốc gia châu Phi. Bên cạnh đó, cần chủ động tìm kiếm các thông tin thị trường và kết nối với các cơ quan Thương vụ để tìm đối tác. Doanh nghiệp cũng cần nâng cao chất lượng gạo xuất khẩu, đầu tư vào công nghệ thu hoạch và bảo quản sau thu hoạch, đồng thời chú trọng đào tạo nguồn nhân lực có trình độ ngoại ngữ và chuyên môn trong lĩnh vực xuất khẩu.

Bích Ngọc