Châu Âu chuẩn bị loạt kịch bản ứng phó thuế quan từ ông Trump

Trong năm 2024, Liên minh châu Âu (EU) đã dành thời gian để lập kế hoạch bí mật về những gì khối này sẽ làm nếu ông Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ và thực hiện lời đe dọa áp thuế quan đối với hàng hóa và dịch vụ của châu Âu. Giờ đây, khi những mối đe dọa đó chuyển từ giả định sang khả năng xảy ra, các kế hoạch của khối này đang trở thành tâm điểm chú ý.

Châu Âu đã sẵn sàng

Hôm 4-2, trong cuộc họp báo tại Brussels (Bỉ), khi được hỏi liệu EU sẵn sàng chống lại việc áp thuế quan từ chính quyền mới của Mỹ hay chưa, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết: "Chúng tôi đã chuẩn bị".

Cảng biển tại Barcelona (Tây Ban Nha). Ảnh: AFP

Tờ The New York Times dẫn lời một số nhà ngoại giao châu Âu cho biết kế hoạch này vẫn đang được tiếp tục thảo luận.

Trong kế hoạch có một số điểm đáng chú ý như EU sẽ áp thuế quan vào các lĩnh vực cụ thể, nhạy cảm về mặt chính trị, chẳng hạn các sản phẩm được sản xuất tại các tiểu bang của Mỹ do đảng Cộng hòa kiểm soát; không leo thang thành một cuộc cạnh tranh ăn miếng trả miếng nếu có thể tránh được; có khả năng sử dụng các chiến thuật mới để ảnh hưởng đến các nhà cung cấp dịch vụ lớn như các công ty công nghệ ở Thung lũng Silicon.

Mục tiêu đầu tiên của chiến lược này là tránh một cuộc chiến tranh thương mại bằng cách đề nghị đàm phán và đưa ra các ưu đãi, bao gồm việc châu Âu mua nhiều khí đốt của Mỹ hơn.

Các quan chức EU cảnh báo rằng một cuộc chiến tranh thương mại giữa khối này và Mỹ sẽ là một thảm họa, gây tổn thất cho cả hai bên và có lợi cho các bên khác.

Tuy nhiên, dù có nhiều cảnh báo, ông Trump vẫn giữ EU trong tầm ngắm áp thuế quan. Tuần qua, ông cho biết EU "chắc chắn" sẽ phải đối mặt thuế quan và sẽ "sớm thôi". Nếu việc xoa dịu Mỹ không thành công, The New York Times cho rằng EU sẽ phát đi thông điệp rằng họ đã sẵn sàng đáp trả.

Dù vậy, hiện tại, châu Âu vẫn chưa thể đưa ra kế hoạch cuối cùng vì không ai biết ông Trump sẽ làm gì. "Họ muốn đạt được một thỏa thuận. Tôi nghĩ họ vẫn còn rất không chắc chắn về mục tiêu thực sự là gì" – ông Jörn Fleck, Giám đốc cấp cao của Trung tâm châu Âu tại nhóm nghiên cứu Hội đồng Atlantic, nhận định.

Mặc dù ông Trump chưa tiết lộ mức thuế đối với châu Âu sẽ như thế nào, nhưng ông đã nhiều lần nói rằng ông muốn châu Âu mua nhiều ô tô, khí đốt và sản phẩm nông nghiệp của Mỹ hơn.

Các quan chức EU nói rõ rằng họ sẵn sàng, thậm chí đã chuẩn bị mua thêm nhiên liệu của Mỹ. Thời gian qua, châu Âu đã cố gắng tìm cách đa dạng hóa các nguồn năng lượng của họ và nhằm giảm phụ thuộc nguồn cung từ Nga.

“Chúng ta vẫn sử dụng nhiều khí tự nhiên hóa lỏng từ Nga và tại sao không thay thế chúng bằng khí tự nhiên hóa lỏng của Mỹ” – bà von der Leyen nói trong những ngày sau khi ông Trump đắc cử.

Các quan chức châu Âu cũng tiết lộ khả năng sẽ mua nhiều sản phẩm quốc phòng của Mỹ hơn khi những nước này tăng cường chi tiêu quân sự trên toàn châu Âu.

Trên hết, các nhà lãnh đạo châu Âu đã cố gắng nhắc nhở nước Mỹ về tầm quan trọng của mối quan hệ giữa EU và Mỹ, cả về mặt kinh tế và hòa bình toàn cầu hiện nay.

“Cả hai bên đều có nhiều rủi ro nhưng chúng tôi sẽ luôn bảo vệ lợi ích của chính mình, bất kể khi nào và bằng cách nào khi cần thiết” – bà von der Leyen nói.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen (ngoài cùng bên phải) trong cuộc họp báo hôm 4-2. Ảnh: AFP

Các hướng đi của EU

Đến nay, Ủy ban châu Âu vẫn chưa tiết lộ về những sản phẩm của Mỹ mà họ có thể áp thuế quan cao hơn nếu ông Trump bắt đầu áp thuế lên EU. Tuy nhiên, hai nhà ngoại giao giấu tên của EU cho biết một số nguyên tắc chỉ đạo đã được định hình và ngày càng rõ ràng.

Trong đó, hai nhà ngoại giao trên cho biết nếu bị Mỹ áp thuế quan, EU có thể tung đòn trả đũa. Điển hình, vào năm 2018, khi Mỹ đánh thuế cao thép và nhôm nhập từ châu Âu, EU đã phản ứng bằng cách đánh thuế rượu whisky của Mỹ với mức thuế lớn, gây tổn hại đến ngành công nghiệp rượu của bang Kentucky và từ đó ảnh hưởng phiếu bầu của Thượng nghị sĩ Mitch McConnell – đảng viên Cộng hòa tại Kentucky, khi đó là lãnh đạo đa số tại Thượng viện.

Theo hai nhà ngoại giao, ý tưởng thứ hai là phân chia phản ứng và chỉ trả đũa hoặc tăng cường trả đũa nếu một số yếu tố nhất định được kích hoạt. Điều này có thể tránh được tác động thương mại ngay lập tức và nghiêm trọng đối với hai bên.

Ý tưởng thứ ba là các phản ứng sẽ không nhất thiết phải là những đòn ăn miếng trả miếng. Ví dụ, nếu ông Trump ra lệnh áp thuế quan 20% trên toàn châu Âu, EU sẽ không áp thuế quan 20% lên hàng hóa Mỹ. Theo hướng này, EU vẫn muốn tuân thủ các quy tắc thương mại toàn cầu do Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) thiết lập.

Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen và Tổng thống Mỹ Donald Trump vào năm 2020. Ảnh: EPA

Ngoài ra, EU cũng có thể sử dụng khuôn khổ công cụ chống áp bức (ACI) – một khuôn khổ pháp lý tương đối mới, cho phép khối này áp thuế quan nhanh chóng nhắm mục tiêu vào các nhà cung cấp dịch vụ lớn của Mỹ.

Có hiệu lực từ năm 2023, ACI cho phép EU sử dụng "nhiều biện pháp đối phó khả thi" như thuế hải quan cao hơn hoặc giới hạn nhập khẩu khi một quốc gia khác gây tổn hại đến ngành công nghiệp châu Âu, nhằm gây áp lực lên chính phủ và mang lại sự thay đổi chính sách.

Tờ Financial Times đưa tin rằng EU ban đầu có thể sử dụng công cụ này lên các nhà cung cấp dịch vụ, bao gồm các công ty công nghệ lớn tại Thung lũng Silicon, để đáp trả thuế quan của Mỹ.

Hai nhà ngoại giao nói trên xác nhận rằng việc sử dụng công cụ này đang được thảo luận. Họ cho rằng việc áp dụng ACI này có thể là một lựa chọn quá quyết liệt vì mục tiêu cuối cùng của châu Âu không phải là thổi bùng một cuộc chiến thương mại toàn diện.

KHOA ĐIỀM