Căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Iran liên quan đến thuế nhiên liệu

Xe tải Iran bị kẹt ở biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh: tehrantimes

Chính sách thuế nhiên liệu của Thổ Nhĩ Kỳ, có hiệu lực từ cuối năm 2024, buộc các tài xế xe tải Iran phải chịu mức thuế nhiên liệu cao ngất ngưởng, lên tới 155% so với thuế tiêu thụ đặc biệt của Thổ Nhĩ Kỳ.

Điều này không chỉ gây thêm gánh nặng tài chính cho các tài xế Iran, vốn đã đối mặt với tình trạng chậm trễ tại các cửa khẩu biên giới, mà còn có nguy cơ phá vỡ động lực thương mại trong khu vực.

Động thái này được xem là phản ứng trả đũa chính sách "đầy bình" của Iran, yêu cầu các xe tải nước ngoài rời khỏi Iran phải nộp thuế hải quan dựa trên lượng nhiên liệu trong bình để ngăn chặn tình trạng buôn lậu nhiên liệu.

Dù Thổ Nhĩ Kỳ biện minh rằng đây là hành động có qua có lại, chính sách này lại làm suy yếu các nỗ lực nhằm tăng cường quan hệ thương mại song phương giữa hai nước.

Trong nhiều năm qua, các xe tải Iran được miễn thuế nhiên liệu và thuế hải quan khi vào Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, thay đổi chính sách gần đây có thể khiến chi phí vận chuyển của các nhà cung cấp Iran tăng tới 50%, làm cho thương mại xuyên biên giới trở nên không khả thi về kinh tế.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp tục miễn thuế cho xe buýt chở khách của Iran nhằm bảo vệ ngành du lịch của mình. Chính sách này bộc lộ sự ưu tiên rõ ràng của Ankara đối với doanh thu từ du lịch hơn là các mối quan hệ thương mại công bằng.

Quyết định này của Thổ Nhĩ Kỳ đi ngược lại mục tiêu tăng kim ngạch thương mại song phương với Iran lên 30 tỷ USD hàng năm, như Thống đốc tỉnh Hakkari, ông Ali Celik, nhấn mạnh trong một cuộc họp gần đây.

Hiện tại, kim ngạch thương mại giữa hai nước chỉ dao động ở mức 7,5–10 tỷ USD, cách rất xa so với mục tiêu đề ra. Các hành động đơn phương của Ankara thể hiện sự thiếu cam kết trong việc xây dựng lòng tin và hợp tác song phương.

Đáp lại, Iran đã ngừng cung cấp nhiên liệu cho các xe tải Thổ Nhĩ Kỳ từ ngày 4/1/2025, gọi chính sách của Thổ Nhĩ Kỳ là không công bằng.

Động thái này đã gây ra sự bất mãn lớn trong giới tài xế Thổ Nhĩ Kỳ, khi họ phải đối mặt với chi phí nhiên liệu tăng cao và các thách thức về hậu cần. Nhiều video lan truyền trên mạng xã hội ghi lại hình ảnh các tài xế Thổ Nhĩ Kỳ chỉ trích chính sách ngắn hạn của chính phủ, khiến căng thẳng giữa hai nước leo thang.

Tranh cãi về thuế nhiên liệu không phải là sự cố đơn lẻ, mà nằm trong một xu hướng đối đầu rộng lớn hơn. Azerbaijan, đồng minh thân cận của Thổ Nhĩ Kỳ, gần đây đã chặn các xe tải Iran đi qua cửa khẩu Pol-Dasht–Nakhchivan. Những hành động này nhằm hạn chế khả năng tiếp cận thị trường châu Âu của Iran, làm trầm trọng thêm căng thẳng địa chính trị trong khu vực.

Trước đó, hồi tháng 11/2024, hai nước cũng có bất đồng khi Thổ Nhĩ Kỳ tăng phí vận chuyển đối với xe tải của Iran khi Iran tăng giá cước đối với xe tải của Thổ Nhĩ Kỳ.

Hành động này của Thổ Nhĩ Kỳ đe dọa sự ổn định kinh tế của các quốc gia láng giềng và làm suy yếu các mạng lưới thương mại trong khu vực.

Nếu không được giải quyết, các biện pháp như vậy có thể tạo tiền lệ nguy hiểm, không chỉ làm căng thẳng quan hệ Iran-Thổ Nhĩ Kỳ mà còn đe dọa cấu trúc kinh tế của toàn khu vực.

Việt Dũng/Báo Tin tức (Theo aa/tehrantimes)