Cần giới hạn độ tuổi sử dụng AI tạo sinh để bảo vệ sự phát triển xã hội của trẻ

Trẻ em và thanh thiếu niên hiện dành nhiều thời gian trên mạng internet. Ảnh minh họa: Unsplash

Theo Tiến sĩ Gordon Ingram, giảng viên ngành Tâm lý học tại Đại học RMIT, trẻ em Việt Nam hiện dành trung bình 5 - 7 tiếng mỗi ngày trên Internet, trong đó nhiều em đang tương tác thường xuyên với các công cụ như ChatGPT, Replika hay DreamGF không chỉ để làm bài tập mà còn để tâm sự, giải tỏa cô đơn, thậm chí thử nghiệm cảm xúc lãng mạn với AI.

“Các mối quan hệ với AI tuy mang lại cảm giác an toàn nhưng thiếu tính thực tế, dẫn đến nguy cơ hình thành nhận thức lệch lạc về tương tác xã hội”, ông Ingram cho biết. Theo ông Ingram, trẻ có thể phát triển các kỳ vọng không thực tế, giảm khả năng chịu đựng khi đối mặt với xung đột, từ chối hay những tình huống khó xử, những điều không thể học được từ các phản hồi “quá lịch sự” của chatbot.

Thạc sĩ Vũ Bích Phượng, giảng viên ngành Tâm lý học tại Đại học RMIT cũng chia sẻ: “Khi trẻ không được thử thách trong môi trường thực tế với bạn bè cùng trang lứa, các em dễ có sức chịu đựng kém, hành vi bốc đồng hoặc rút lui xã hội. Đây là những yếu tố làm gia tăng lo âu và giảm khả năng kết nối lành mạnh”.

Ngoài ra, dù các mạng xã hội như TikTok hay Facebook đã có giới hạn độ tuổi từ 13 trở lên, nhiều nền tảng AI tạo sinh vẫn chưa có cơ chế xác minh người dùng, dẫn đến nguy cơ trẻ dễ tiếp cận những nội dung không phù hợp. Một số nền tảng thậm chí mô phỏng các mối quan hệ tình cảm một cách chân thực, khiến trẻ khó phân biệt ranh giới giữa thực và ảo.

Tiến sĩ Gordon Ingram và Thạc sĩ Vũ Bích Phượng. Ảnh: RMIT

“Chúng ta không chỉ nên áp dụng giới hạn độ tuổi như mạng xã hội mà thậm chí còn phải nghiêm ngặt hơn với AI. Theo đó, các nền tảng AI cần thiết kế nội dung phù hợp lứa tuổi, bổ sung cơ chế kiểm duyệt rõ ràng và xác minh độ tuổi bắt buộc; đồng thời cần có các nút báo cáo nội dung dễ nhận biết và sử dụng, đặc biệt cho trẻ nhỏ và phụ huynh”, bà Phượng nhấn mạnh.

Về phía gia đình, phụ huynh được khuyến nghị đồng hành cùng con trong quá trình sử dụng AI, khuyến khích đối thoại sau khi tương tác và hướng dẫn trẻ suy nghĩ phản biện về thông tin nhận được từ máy. Trong nhà trường, giáo viên nên tăng cường các hoạt động nhóm, thảo luận và giải quyết vấn đề mang tính tương tác trực tiếp.

Bên cạnh đó, các chuyên gia RMIT cũng kêu gọi chính phủ và cơ quan quản lý đầu tư cho các nghiên cứu dài hạn, tập hợp đội ngũ liên ngành gồm chuyên gia kỹ thuật, nhà giáo dục và nhà tâm lý học để đánh giá tác động sâu của AI tới sự phát triển trẻ em và xây dựng hướng dẫn sử dụng AI có đạo đức trong trường học và gia đình.

“Khi AI trở thành một phần tất yếu trong đời sống trẻ em, điều quan trọng là hành động có trách nhiệm và đặt ưu tiên cho sức khỏe xã hội của các em”, ông Ingram nói.

“Nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi, hãy tắt thiết bị và bật kết nối với con. Cùng nhau nuôi dưỡng một thế hệ biết thấu cảm, kiên cường và gắn bó với người thật, thay vì chỉ với máy móc”, Thạc sĩ Phượng chia sẻ.

Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc