Cách tiếp cận của Tổng thống Trump với chính sách nhập cư và an ninh biên giới Mỹ

Người di cư từ bang Chihuahua (Mexico) vượt biên vào Mỹ ngày 2/1/2024. Ảnh: AFP/TTXVN

Theo nhận định mới đây của Paul Markiewicz, chuyên gia phân tích tại Viện Các vấn đề Quốc tế Ba Lan (PISM), chính sách nhập cư "cứng rắn" của Tổng thống Mỹ Donald Trump, với trọng tâm là đóng cửa biên giới và chống nhập cư bất hợp pháp, đang tạo ra những tác động sâu sắc, không chỉ đối với công dân các nước Mỹ Latinh mà còn ảnh hưởng đến mối quan hệ với Canada.

Những biện pháp mạnh tay này, được thực hiện từ đầu nhiệm kỳ, nhằm chuyển giao trách nhiệm kiểm soát và ngăn chặn di cư sang các nước láng giềng phía Nam. Tuy nhiên, việc không giải quyết triệt để các nguyên nhân gốc rễ của tình trạng nhập cư có thể gây ra những hậu quả tiêu cực cho chính sách dài hạn và hình ảnh của đảng Cộng hòa Mỹ.

"Nước Mỹ trên hết" và nỗi lo tội phạm

Chính sách nhập cư của Tổng thống Trump xuất phát từ niềm tin của một bộ phận xã hội Mỹ rằng tội phạm đang gia tăng do nhập cư bất hợp pháp. Theo khảo sát của Hội đồng Chicago về các vấn đề toàn cầu năm 2024, 83% người ủng hộ đảng Cộng hòa tin rằng nhập cư bất hợp pháp đe dọa an ninh quốc gia. Dự án 2025, một tài liệu chính sách của các nhóm bảo thủ thân Trump, ưu tiên an ninh biên giới và thực thi nghiêm ngặt luật nhập cư.

Nhiều nghị sĩ đảng Cộng hòa, đặc biệt là từ các bang miền Nam, coi di cư không kiểm soát là "khủng hoảng" do chính sách của chính quyền Biden gây ra. Ông Trump liên kết tội phạm gia tăng với các băng đảng từ Mỹ Latinh và buôn lậu ma túy. Khảo sát của YouGov cho thấy 53% người Mỹ ủng hộ các giải pháp của chính quyền Trump, tin rằng chúng sẽ kiểm soát di cư bất hợp pháp.

Do đó, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Tổng thống Trump đã ký các sắc lệnh hành pháp tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở biên giới phía Nam và coi các băng đảng, tổ chức ma túy Mỹ Latinh là khủng bố. Chính quyền Mỹ tập trung vào chống buôn lậu ma túy, đặc biệt là fentanyl, chất gây ra 70% trong số 87.000 ca tử vong do dùng thuốc quá liều ở Mỹ năm 2024.

Theo Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP), 98% vụ bắt giữ buôn lậu fentanyl diễn ra ở biên giới phía Nam. Chính quyền Trump đã triển khai 10.000 quân, phương tiện chiến đấu và máy bay trinh sát để tăng cường biên giới, đồng thời đề xuất tấn công bằng thiết bị bay không người lái vào các băng đảng ma túy ở Mexico. Công tác tuần tra của Cảnh sát biển Mỹ ở Vịnh Mexico, được hỗ trợ bởi tàu chiến, cũng nhằm ngăn chặn di cư và buôn lậu ma túy bằng đường biển.

Để thực hiện chính sách, Tổng thống Trump bổ nhiệm những người trung thành với tầm nhìn của mình vào các vị trí chủ chốt. Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cũng được giao nhiệm vụ ưu tiên chống di cư bất hợp pháp. Một điều phối viên đặc biệt về vấn đề di cư được bổ nhiệm để cải thiện sự hợp tác giữa các cơ quan. Tuy nhiên, những hành động này đã làm gia tăng căng thẳng với các quan chức địa phương của đảng Dân chủ, những người cho rằng chúng vi phạm nhân quyền và hạn chế quyền lực của họ.

Hiệu quả và tác động quốc tế

Việc đóng cửa biên giới phía Nam và trục xuất hàng loạt đã làm giảm đáng kể số lượng người nhập cư bất hợp pháp. Tháng 2 năm nay, con số này là 11.700, giảm mạnh so với thời Biden. Tuy nhiên, số người bị trục xuất trung bình lại thấp hơn.

Chuyên gia Markiewicz cho rằng chính sách của Tổng thống Trump đã ảnh hưởng đến quan hệ với các nước Mỹ Latinh và Canada. Ông Trump sử dụng áp lực và thuế quan để buộc các nước trong khu vực tham gia vào việc trục xuất và ngăn chặn di cư. Mexico đã gửi 10.000 quân bảo vệ biên giới và dẫn độ 29 thủ lĩnh băng đảng. Canada, dù chỉ là nguồn gốc của chưa đến 1% lượng fentanyl buôn lậu, đã phải tăng cường hợp tác với Mỹ để tránh chiến tranh thương mại.

Có thể thấy chính sách của Tổng thống Trump có hiệu quả một phần trong việc giảm số lượng người di cư bất hợp pháp. Tuy nhiên, việc trục xuất nhanh chóng và trên diện rộng gặp nhiều khó khăn do hạn chế tài chính và thiếu nhân sự. Chính quyền Mỹ đã phải "bất chấp" luật pháp và phớt lờ các phán quyết của tòa án để thực hiện mục tiêu. Việc FBI tập trung vào di cư bất hợp pháp có thể ảnh hưởng đến khả năng theo dõi các mối đe dọa khác.

Về mặt quốc tế, áp lực và đe dọa thuế quan có thể mang lại hiệu quả ngắn hạn, nhưng sẽ gây khó khăn cho việc xây dựng quan hệ đối tác lâu dài. Mong muốn giải quyết vấn đề nhanh chóng của Tổng thống Trump có thể dẫn đến việc tăng cường sự hiện diện quân sự của Mỹ ở khu vực, gây ra lo ngại về khả năng đối phó với các thách thức từ những khu vực khác. Việc tập trung vào chính sách khu vực Mỹ Latinh cũng có thể hạn chế khả năng phản ứng nhanh chóng của Mỹ trước các mối đe dọa ở các khu vực khác trên thế giới.

Tóm lại, chính sách nhập cư "cứng rắn" của Tổng thống Trump đang tạo ra những hiệu quả nhất định, nhưng cũng đi kèm với những rủi ro và hậu quả không lường trước được. Việc cân bằng giữa an ninh quốc gia và quan hệ quốc tế sẽ là một thách thức lớn đối với chính quyền Trump thời gian tới.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc